Piyasa Ekonomisi ve Özgürlük İlişkisi Üzerine Bir Tartışma

Yıl 2019, Sayı: 49, 237 - 258, 20.12.2019

Şenay Eray Sarıtaş

Öz

Piyasa ekonomisi tarihsel olarak Ortaçağ sonu ile Sanayi Devrimi arasındaki dönemle birlikte tarımsal temel üzerinden Fransa’da, sonrasında ise endüstriyel alanda İngiltere’de kurulmuştur. Fransız Devrimi ile birlikte ise liberalizmin bir ideoloji olarak hayat bulmasıyla piyasa ekonomisinin gelişiminde hızlı bir ilerleme olmuştur. İktisadi liberalizm “serbest rekabet” düşüncesine dayanmaktadır ve her ekonomik modelde olduğu gibi belirli felsefi ve ahlaki önermeler üzerinden şekillenmiştir. Locke, Hume, Montesqueiu, Adam Ferguson, Adam Smith, J. Stuart Mill, Bentham, Spencer, Isiah Berlin, Constant ve Hayek gibi düşünürlerin görüşleriyle şekillenen bu sistemin belirli varlık koşulları bulunur. Özgürlük ve özgür birey temelinde, özel mülkiyet, miras, girişim özgürlüğü, meslek ve işyeri seçme serbestisi, mukavele yapma serbestisi, kurum ve ortaklık kurma özgürlüğü, rekabet serbestisi, ekonomik motif ve fiyat mekanizması gibi koşullar toplumsal ve siyasal ilişkilerin etkileşimiyle birlikte piyasa ekonomisi sisteminin altyapısını oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Liberalizm, Piyasa Ekonomisi, Özgürlük, Kapitalizm, Birey

A Discussion on the Relationship Between Market Economy and Liberty

Öz

The market economy was historically established in France through the agricultural foundation and then in the Uk in the industrial area, with the period between the middle ages and the Industrial Revolution. With the French Revolution, there was a rapid advance in the development of the market economy with the realization of liberalism as an ideology. Economic liberalism is based on the idea of “free competition” and, as with any economic model, it is shaped by certain philosophical and moral propositions. Shaped by the views of thinkers such as Locke, Hume, Montesqueiu, Adam Ferguson, Adam Smith, J. Stuart Mill, Bentham, Spencer, Isiah Berlin, Constant and Hayek, this system has certain conditions of existence. On the basis of freedom and free individual, conditions such as private property, inheritance, freedom of enterprise, freedom of choice of profession and workplace, freedom of reconciliation, freedom of institution and partnership, freedom of competition, economic motive and price mechanism forms the basis of the market economy system with the interaction of social and political relations.

Anahtar Kelimeler

Liberalism, Market Economy, Freedom, Capitalism, Individual

Kaynakça

• Akalın, Güneri, (2000). Kamu Ekonomisi, Ankara, Akçağ Yayınları.
• Akalın, Güneri, (2002). Türkiye’de Ekonomi-Politik Kriz ve Piyasa Ekonominse Geçiş, Ankara, Akçağ Yayınları,
• Aktan, C. Can, (1999). Müdahaleci Devletten Sınırlı Devlete, Ankara, Yeni Türkiye Yayınları.
• Aktan, C. Can, (1995). “Klasik Liberalizm, Neo-Liberalizm ve Libertarianizm”, Amme İdaresi Dergisi, 28/1, ss.3-30.
• Alatlı, Alev, (2010). Batı’ya Yön Veren Metinler III, (Çev: Kapadokya Meslek
• Yüksek Okulu Çeviri ve Redaksiyon Heyeti), İstanbul: Melisa Matbaacılık.
• Ashford, Nigel, (2009). Özgür Toplumun İlkeleri, Haz. Atilla Yayla(haz.), Ankara:Liberte Yayınları.
• Barry, Norman, (1997). Komünizm Sonrası Dönemde Klasik Liberalizm, Mustafa Erdoğan (çev), Ankara: LDT Yayınları.
• Barry, Norman, (2004a). “Piyasa, Ahlak, Din ve Devlet”, Atilla Yayla(der.), Piyasa Medeniyeti, Ankara: LiberteYayınları.
• Barry, Norman, (2004b). Modern Siyaset Teorisi, Mustafa Erdoğan ve Yusuf Şahin (çev.), Ankara: Liberte Yayınları.
• Baştürk, Efe, (Yaz-Güz 2010). ‘‘Avusturya Politik-İktisadını Anlamak’’, Liberal Düşünce Dergisi, Yıl: 15, Sayı: 59-60.
• Beriş, Hamit Emrah, (2009), Tek Parti Döneminde Devletçilik, Ankara: Liberte Yayınları.
• Berlin, Isaiah, (1958). Two Concepts of Liberty, http://www.questia.com/ read/77888213?title=Two%20Concepts%20of%20Liberty. Erişim Tarihi: 20.10.2019
• Berlin, Isaiah (1969). Four Essays On Liberty, Ed. Henry Hardy, Oxford: Oxford, University Press.
• Burns, Edward Mcnall, (1984) Çağdaş Siyasal Düşünceler ‘1850–1950’, Alâeddin Şenel(çev.), Ankara: Birey ve Toplum Yayınları.
• Cangızbay, Kadir(2002). Sosyolojiler Değil Sosyoloji, Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Çaha, Ömer (2001). Dört Akım Dört Siyaset, İstanbul: Melisa Matbaacılık.
• Çalık, Ümit(Yaz-Güz 2010). ‘‘Avusturya İktisat Okulu ve Rasyonel Aktör’’, Liberal Düşünce Dergisi, Yıl: 15, Sayı: 59-60.
• Çelik, F, ve Usta, S, (2011). “Liberal Düşünür Hayek’in Özgürlük Düşüncesi ve Bu perspektiften Yerel Yönetimlere Bakışı”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 2011/2, Sayı: 14, ss. 89-104.
• Çetin, Halis(2001). “Liberalizmin Temel İlkeleri”, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 2, Sayı 1, ss.219-238
• Dahl, Robert A, (2001). Demokrasi Üstüne, Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Demiröz, D. ve Öncü, A, (2005). “Türkiye’de Piyasa Toplumunun Oluşumunda Hegemonyanın Rolü: Bir Gerçeklik Projesi Olarak Beyaz Türklük”, Ahmet Öncü, Orhan Tekelioğlu, (der.), Şerif Mardin’e Armağan, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Gül, Songül Sallan (2006). Sosyal Devlet Bitti, Yaşasın Piyasa: Yeni Liberalizm ve Muhafazakarlık Kıskacında Refah Devleti, İstanbul: Etik Yayınları.
• Gürbüz, Yaşar (1987). Karşılaştırmalı Siyasal Sistemler, İstanbul:Beta Basım Yayım.
• Göze, Ayferi, (2000). Siyasi Düşünceler ve Yönetimler, İstanbul: Beta Yayınları.
• Hayek, Friedrich A., (1993). “Liberal Bir Sosyal Düzenin İlkeleri”, Atilla Yayla (der.), Sosyal ve Siyasal Teori Seçme Yazılar, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Hayek, Friedrich A.(1997). Hukuk, Yasama ve Özgürlük Özgür Bir Toplumun Siyasi Düzeni, Mehmet Öz (çev), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları,
• Hayek, Friedrich A. (1948). Individualism and Economic Order, Chicago, University of Chicago Press
• Hayek, Friedrich A. (1960). The Constitution of Liberty, The University of Chicago Press, Chicago.
• Hayek, Friedrich A. (1999). Kölelik Yolu, Turhan Fevzioğlu, ve Yıldıray Arslan(çev), Ankara: Liberte Yayınları, 2. Baskı.
• Hazlitt, Henry(2004a). “Piyasa Ekonomisinin ABC’si”, Atilla Yayla(der.), Piyasa Medeniyeti, Ankara: LiberteYayınları.
• Hazlitt, Henry(2004b). “Kapitalizmin Etiği”, Atilla Yayla(der.), Piyasa Medeniyeti, Ankara: LiberteYayınları,
• Heywood, Andrew(2006). Siyaset, Bekir Berat Özipek vd (çev.), Ankara: Liberte Yayınları.
• Heywood, Andrew(2007). Siyasi İdeolojiler, Köker Levent(çev.), Ankara: Adres Yayınları.
• Hobbes, Thomas(2005). Leviathan, Semih Lim (çev), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• İnce, Murat(2015). “Piyasa Ekonomisi ve Özgürlük”, Sayıştay Dergısi, Sayı: 98/ Temmuz-Eylül 2015, s.75-96.
• Kalenderoğlu, Mahmut(2003). Mikro İktisat, Ankara:Seçkin Yayınları.
• Karpat, Kemal H.(2008). Türk Demokrasi Tarihi Sosyal Kültürel Ekonomik Temeller, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Kazgan, Gülten(2000). İktisadi Düşünce veya Politik İktisadın Evrimi, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Kılıçbay, Ahmet(1985). Türkiye’de Piyasa Ekonomisi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayın No:509.
• Koutsoyiannis, A. (1987). Modern Mikro İktisat, Ankara: Teori Yayınları.
• Mises, Ludwing von(1956). The Anticapitalistic Mentality, London:Nosrand Company.
• Mises, Ludwing von(1963). Human Action, Atreatise on Economics, New Haven: Yale University Press.
• Mises, Ludwing von(2000). Bürokrasi, Feridun Ergin (çev), Ankara: Liberte Yayınları.
• Özbek, Meral (2004). Kamusal Alan, İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Poggi, Gianfranco(2007). Devlet: Doğası, Gelişimi ve Geleceği, Aysun Babacan (çev.), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yay.
• Popper, Karl(1967). Açık Toplum ve Düşmanları I, Mete Tunçay (çev), Ankara:Türk Siyasi İlimler Derneği Yayınları.
• Rothbard, Murray(2002). The Ethics of Liberty, New York: New York University Press.
• Sabine, George H. ve Thorson, Thomas L.(1973). A History of Political Theory, Fourth Edition, London: The Dryden Press.
• Sarıçoban, K. (2012). ‘‘Avusturya İktisat Okulu, Temsilcileri ve Metodolojik İlkeleri’’, Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, Cilt:4, No:1.
• Savaş, Vural Fuat(2000a). İktisadın Tarihi, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Savaş, Vural Fuat.(2000b). Piyasa Ekonomisi ve Devlet, Ankara: Liberte Yayınları.
• Smith, Adam(1955). Milletlerin Zenginliği, Ankara: Maarif Basımevi.
• Tunaya, Tarık Zafer(1969). Siyasi Müesseseler ve Anayasa Hukuku, İstanbul: Suphi Garan Matbaası.
• Türe, Fatih(2006). “Antik Liberalizm mi Yoksa Modern Sofizm mi?”, SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Cilt.6, Sayı.11, ss.23-49.
• Yayla, Atilla(1992). Liberalizm, Ankara: Turhan Kitabevi.
• Yayla, Atilla(2000). Özgürlük Yolu Hayek’in Sosyal Teorisi, Ankara:Liberte Yayınları.
• Yayla, Atilla(2001). Devletçi Zihniyet ve Piyasa Ekonomisi, Ankara: Liberte Yayınları.
• Yayla, Atilla(2004). “Piyasa Ekonomisi: Medeniyetimizin İktisadi Temelleri” Atilla Yayla(der.), Piyasa Medeniyeti, Ankara: LiberteYayınları.