Tüketici Vatandaşlık ve Kurumsal Sosyal Sorumluluk

Yıl 2016, Sayı: 43, 217 - 241, 25.12.2016

Veysel Karani Şüküroğlu

Öz

Günümüzde pazarlamanın odak noktasında yer alan ve giderek pazarda egemen olan tüketici, ne satın alacağını bilen, satın alacağı ürünün nasıl üretildiğini araştıran, sorgulayan ve bunların çevreye ve topluma olası zararlarını muhakeme eden bir düzeye ulaşmaya başlamıştır. Bireylerin vatandaşlık haklarının tüketiciyi koruma tartışması çerçevesinde ele alınması ve vatandaşların “tüketici vatandaş” olarak tercihlerinde etik, sosyal, ekonomik ve çevre ile ilgili bağlamlara dikkat etmeleri bunda en önemli etken olmuştur. Firmaların ise sadece iktisadi değil, aynı zamanda çevresel ve sosyal boyutları da kapsayan kararlar almaları ve bunlara uygun kurumsal sosyal sorumluluk projeleri yapmaları çevreyi koruma ve sürdürülebilirliğe yönelik önemli adımlardır. Bu çalışmada; tüketim, tüketim kültürü, tüketim toplumu, vatandaşlık, tüketici vatandaşlık ve kurumsal sosyal sorumluluk kavramları üzerinde durulmuştur. Ayrıca, tüketici vatandaşların haklarına, görevlerine ve tüketici vatandaşlığının kurumsal sosyal sorumluluk ile olan ilişkisine değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tüketim Kültürü, Tüketim Toplumu, Tüketici Vatandaşlık, Tüketici Hakları, Tüketici Ödevleri, Sosyal Sorumluluk, Kurumsal Sosyal Sorumluluk

Consumer Citizenship and Corporate Social Responsibility

Öz

Nowadays, consumers, who are in the focal point of marketing and getting more and more dominant in the market, reached to a level of knowing what to buy, searching how they produced, questioning about them and judging their possible maleficience to public and environment. The fact that individuals’ citizenship rights are approached within the frame of “protecting consumers” debate and citizens’ sensibility about ethical, social, economical and environmental concepts in their preferences as “consumer citizens” are the most important factor in this respect. Not only financial but also environmental and social decision making of companies and running proper corporate social responsibility projects are important steps towards protecting environment and sustainability. In this study, the concepts of consumption, consumption culture, consumption society, citizenship, consumer citizenship and corporate social responsibility are mentioned. Besides; the rights of consumer citizens, their duties and relationship between consumer citizenship and corporate social responsibility are also referred.

Anahtar Kelimeler

Consumption Culture, Consumption Society, Consumer Citizenship, Consumer Rights, Consumer Duties, Social Responsibility, Corporate Social Responsibility

Kaynakça

• Aaker, D ve Day, G., (1982). Consumerism, Search For The Consumer Interest. New York: The Free Pres.
• Aktan, C., (1995). 21. Yüzyıl İçin Yeni Bir Devlet Modeline Doğru Optimal Devlet, Kamu Ekonomisinin ve Yönetiminin Yeniden Yapılanması ve Küçültülmesine Yönelik Öneriler. İstanbul: TUSİAD Yayınları.
• Aristotle., (1988). The Politics. Cambridge: Cambridge University Press.
• Babaoğul, M. Ve Altıok, N., (2007). “Evrensel Tüketici Hakları”. Tüketici Yazıları (1), (Der: Müberra Babaoğul ve Arzu Şener), Ankara: H.Ü. TÜPADEM, Sayfa: 27-43.
• Baykan, R., (1996). Türkiye’de Tüketicinin Korunması Tedbirleri. İstanbul: İTO Yayınları.
• Baudrillard, J., (2012). Tüketim Toplumu, ( Çev. Hazal Deliceçaylı& Ferda Keskin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z., (2012). Akışkan Modern Dünyadan 44 Mektup, (Çev. Pelin Siral), İstanbul: Habitus Yayınları
• Bauman, Z., (1999). Çalışma, Tüketicilik ve Yeni Yoksullar, (Çev. Ümit Öktem), İstanbul:Sarmal Yayınları.
• Beckmann, S., (2007). “Consumersand Corporate Social Responsibility: Matchingthe Unmatchable”.Australian Marketing Journal, Sayı: 15, s: 27-36.
• Beck, Ulrich., (2011).Risk Toplumu., İstanbul: İthaki Yayınları.
• Benhabib, S., (1999). Demokrasi ve Farklılık, İstanbul: Demokrasi Kitaplığı.
• Bocock, R., (2009). Tüketim, (Çev. İrem Kutluk), Ankara: Dost Yayınları
• Boran, T., (2011). Kurumsal Sosyal Sorumluluk, İstanbul: Beta Yayınları
• Brinkmann, J., (2007). “Responsibility Sharing”, Research in Ethical Issues in Organizations, Sayı: 7, sayfa: 85-113.
• Carroll, A.B., (1991). “ThePyramid of CorporateSocialResponsibility: Towardthe Moral Management of Organizational Stakeholders”, Journal of Business Horizons, Sayı: 34, Sayfa: 1-22.
• Çalışkan, O ve Ünüsan, Ç., (2011). “Otel Çalışanlarının Kurumsal Sosyal Sorumluluk Algısının İş tatmini ve İşte kalma Niyetine Etkisi”, Turizm Araştırmaları Dergisi, Sayı: 2, Sayfa: 154-166.
• Cronin, A., (2000). Advertising and Consumer Citizenship Gender, İmages and Rights. New York: Routledge Yayınları.
• Dağtaş, B: Dağtaş, E., (2009). Medya, Tüketim Kültürü ve Yaşam Tarzları, Ankara: Ütopya Yayınları. Davies, J., (2011). The European Consumer Lawand Policy, The UK: Palgrave Macmillan.
• De Leeuw., (2005). “The World Behind the Product”, Journal of Industrial Ecology, Sayı: 9, sayfa: 7-10
• Demirzen, İ., (2010). “Tüketim Toplumunun Oluşumu ve Din ile Etkileşimi”, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, Sayı: 3, Sayfa: 97-109.
• Durgun, Ş., (2010). “Cumhuriyetçi ve Liberal Anlayış Çerçevesinde Türkiye’de Vatandaşlık Sorunsalı”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 1, Sayfa: 65–92.
• Giddens, A., (2014). Modernite ve Bireysel-Kimlik Geç Modern Çağda Benlik ve Toplum, (Çev: Ümit Tatlıcan), İstanbul: Say Yayınları.
• Göcenoğlu, C. ve Girgin, Z., (2005). “Kurumsal Yönetişimin Türkiye’deki Kurumsal Sosyal Sorumluluk Uygulamalarına Olan Etkileri. IV. Orta Anadolu İşletmecilik Kongresi”., Ankara: TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Sayfa: 72-79.
• Göze, A., (2007). Siyasal Düşünceler ve Yöntemler., İstanbul: Beta Yayınları. Feathherstone, M., (2013). Postmodernizm ve Tüketim Kültürü. (Çev: Mehmet Küçük)., İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Kadıoğlu, A., (2012). Vatandaşlığın Dönüşümü: Üyelikten Haklara. (Çev. Can Cemgil), İstanbul: Metis Yayınları.
• Kozanlıoğlu, B., (2010). “Sürdürülebilir Temelli Kurumsal Sosyal Sorumluluk Projelerinin Tüketici Tercihleri Üzerine Etkisi”, Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kütahya.
• Lombardo, R., (2011). “The Role of CorporateSocial Responsibility in Consumer Behaviour: An Resolved Paradox”, Journal of Modern Economy, Sayı: 3, Sayfa: 1-14.
• Mcgregor, S., (2002). “Consumer Citizenship: A pathway to Sustainable Development”, İnternational Conferance on Developing Consumer Citizenship, Norway, Sayfa: 1-20.
• Heater, D., (1999). What is Citizenship?, Cambridge: Polity Press.
• Heater, D., (2007). Yurttaşlığın Kısa Tarihi, (Çev: Meral Delikara Üst)., Ankara: İmge Yayınları.
• Hilton, M., (2005). “The Duties Of Citizens, The Rights Of Consumers”, Consumer Policy Review, Cilt: 15, Sayı:1, Sayfa: 6-12.
• Isin, E. F ve Wood, P.K., (1999). Citizenship and Identitiy, London: Sage Publications.
• Johnston, J., (2008). “The Citizen-Consumer Hybrid: Ideological Tensions and The Case of Whole Foods Market”, Theor Soc, Sayı: 37, Sayfa: 229-270
• Odabaşı, Y. ve Barış, G., (2015). Tüketici Davranışı, İstanbul: Mediacat Kitapları.
• Oldfield, A., (1990). “Citizenship: an unnatural practice?”, The Political Quarterly, Sayı: 61, Sayfa: 177-187.
• Oliver, D. ve Heater, D., (1994). The Foundations of Citizenships, Hemel Hempstead.
• Özel, Ç., (2007). “Hukuksal Açıdan Tüketicinin Korunması ve Tüketicinin Korunma Gerekliliğine İlişkin Bir Değerlendirme”. Tüketici Yazıları (1), (Der: Müberra Babaoğul ve Arzu Şener), Ankara: H.Ü. TÜPADEM, Sayfa: 15-27.
• Özgen, Ö. ve Emiroğlu, H., (2015). “Avrupa Birliği ve Türkiye’de Tüketici Vatandaşlık: Haklar ve Sorumluluklar”, Ankara: III. Uluslar arası Romanya’da Türk Kültürünün İzleri Sempozyumu Halk Kültürü Araştırmaları Yayınları.
• Özkan, Y. ve arkadaşları., (2015). “Sosyal Hizmet Öğrencilerinin Sosyal Sorumluluk Düzeylerinin Belirlenmesi”, TSA, Sayı: 3, Sayfa: 89-108.
• Ritzer, G., (2005). Büyüsü Bozulmuş Dünyayı Büyülemek, (Çev. Şen Süer Kaya), İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Rousseau, J., (2013). Toplum Sözleşmesi, (Çev. Vedat Günyol), İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• Ritzer, G., (2011). Küresel Dünya, (Çev. Melih Pekdemir), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Schrader, U., (2007). “The Moral Responsibilty of Consumers as Citizens”, Int Journal Innovation and Sustainable Development, Sayı: 1, Sayfa: 79-96.
• Schrader, U. ve Thogersan, J., (2012). “From Knowledge to Action- New Pathstowards Sustainable Consumption”, Journal of Consumer Policy, Sayı: 35, Sayfa: 1-5.
• Schrader, U., (1999). “Consumer Acceptance of Eco-Efficient Services, a German Perspective”, Greener Management International, Sayı: 25, Sayfa: 105-121.
• Smith, A., (2015). Milletlerin Zenginliği, (Çev: Haldun Derin), İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları. TSE, (1996). Tüketici Bülteni, Ankara.
• Theunissen, P., (2014). “Co-Creating Corporate Identity Through Diologue: A Pilot Study”, Journal of Public Relations Review, Sayı: 40, Sayfa: 612-614.
• Thoresen, V., (2005). Tüketici Vatandaşlığı Eğitimi El Kitabı, Tüketici Vatandaşlığı Proje Ağı.
• Tüketici Vatandaşlığı Ağı, (2005). Tüketici Vatandaşlığı Eğitimi El Kitabı, Norway.
• Vural, Z. ve Coşkun, G., (2011). “Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Etik”, Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, Sayı: 1, Sayfa: 61-87.
• Wood, J., (1991). “Corporate Social Performance Revisited”, Academy of Management Review, Sayı: 16, Sayfa: 691-718.