NWICO’dan WSIS’e: Uluslararası İletişimde Dönüşüm ve Mücadele

Yıl 2015, Sayı: 41, 119 - 138, 31.12.2015

Çağrı Kaderoğlu Bulut

Öz

Bu makale, uluslararası iletişimin 1970’lerden günümüze değişen doğası ve buna paralel olarak iletişim hakkı kavramının dönüşümünü ele almaktadır. Hareket noktası, uluslararası iletişimin 1970’lerden 2000’lere radikal bir dönüşüm yaşadığı ve bu dönüşümün incelenmesinin sosyal gerçekliğin hem yerel hem de küresel boyutlarının anlaşılabilmesi için elzem olduğudur. Bu çerçevede çalışmanın temel iddiası, söz konusu dönüşümün üç eksende gözlemlenebileceğidir. Bunlardan ilki, uluslararası iletişimin gündeminin değişmesidir. İkinci eksen, uluslararası iletişimin temel tartışmalarının gerçekleştirildiği ve aktörlerinin karşı karşıya geldiği uluslararası kuruluşun değişmesidir. Bu dönüşümün temel zemini olan ve ilk iki boyutu kapsayan üçüncü eksen ise, uluslararası iletişimin niteliğindeki dönüşümdür. İletişim sosyo-politik içeriğe sahip toplumsal bir olgu olarak kavranmak yerine, kar odaklı küresel bir ekonomik-stratejik pazar haline getirilmektedir.

Bu tespitler ışığında makalede, uluslararası iletişimde yaşanan dönüşümün küresel sermayenin ihtiyaç ve yönlendirmeleri ışığında gerçekleştiği ancak bu sürecin tek yönlü ve pürüzsüz değil, pek çok çelişki ve çatışmayla malul olduğu savunulmaktadır. Bu çerçevede söz konusu dönüşümün niteliği tartışılarak buna karşı gelişen mücadele pratiklerinin neler olduğu ortaya konmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası İletişim, NWICO, WSIS, Enformasyon Toplumu, İletişim Hakkı

Kaynakça

• Ansah, P. A. V. (1991). “Uluslararası İletişimde Haklar ve Değerler Mücadelesi”. Y. Kaplan (der. ve çev.). Enformasyon Devrimi Efsanesi, (s. 199-231). Kayseri: Rey.
• Başaran, F. (2000). İletişim ve Emperyalizm. Ankara: Ütopya.
• Boyd-Barrett, O. (1977). “Media imperialism: Towards an international framework for an analysis of media system”, In J. Curran, M. Gurevitch, & J. Woollacott (Eds.), Mass communication and society, pp. 116-135, London: Edward Arnold.
• Bulut, S. (2009). “Medyada Çokuluslu Şirket Egemenliğine Doğru Evrilme: Rupert Murdoch ve Fox TV”, S. Bulut (der.), Sermayenin Medyası Medyanın Sermayesi s.75- 114, Ankara: Ütopya.
• Carlsson, U. (2003). “The Rise and Fall of NWICO From a Vision of International Regulation to a Reality of Multilevel Governance”, Nordicom Rewiev, 24(2), s. 31-67.
• Çavdar, T. (2009). “Türkiye-Avrupa Topluluğu Gümrük Birliği Modeli’nin Siyasal, Toplumsal ve Ekonomik Sonuçları”. Mülkiye Dergisi. İnternet Arşivi: http://www.mulkiyedergi.org/index.php?option=com_rokdownloads&view=file&Itemid=2&id=962:tuerkiye-avrupa-topluluu-guemruek-birlii-modelinin-siyasal-toplumsal-ve-ekonomiksonuclari-tomris-cavdar
• Evrensel (2006). Öğretmenlerden Radyo İşgalleri (23.08.2006). Evrensel Gazetesi İnternet Sitesi: http://www.evrensel.net/v1/06/08/23/dunya.html#2
• Gencel Bek, M. (2003). “Avrupa Birliği’nde İletişim Alanının Düzenlenmesi: Kültür Ağırlıklı Politikadan Ekonomi Merkezli Politikaya Doğru”. M. G. Bek (der.), Avrupa Birliği ve Türkiye’de İletişim Politikaları, s. 23-58, Ankara: Ümit Yayıncılık.
• Geray, H. (2003). İletişim ve Teknoloji, Ankara: Ütopya
• Geray, H. (2005). “İletişim Ağları ve Masaüstü Sömürgecilik”, F. Başaran ve H. Geray (der.), İletişim Ağlarının Ekonomisi Telekomünikasyon, Kitle İletişimi, Yazılım ve İnternet, s. 179-203), Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Hamelink, C. J. (1991a). “Merkez ve Çevre Ülkeler Arasındaki Enformasyon Dengesizliği”. Y. Kaplan (der. ve çev.), Enformasyon Devrimi Efsanesi, s.257-277, Kayseri: Rey.
• Hamelink, C. J. (1991b). “Enformasyon Devriminden Sonra Yaşam Sürecek mi?” Y. Kaplan (der. ve çev.), Enformasyon Devrimi Efsanesi, s. 11-31, Kayseri: Rey.
• Kaderoğlu Bulut, Ç. (2015). “İletişim Hakkını Sınıf Çelişkileri Ekseninde Okumak: Haklar Üzerinden Bir Değerlendirme”, Arel Üniversitesi İletişim Çalışmaları Dergisi, Bahar, Sayı 7, s. 141-171.
• MacBride, S. (1980). MacBride Raporu: Birçok Ses Tek Bir Dünya. E. Özkök vd. (çev.), Ankara: UNESCO Türkiye Milli Komisyonu.
• McPhail, T.L.(1981). Electronic Colonialism. London: Sage.
• McPhail, T. L. (1991a). “Yeni Uluslararası Enformasyon ve İletişim Düzeni”. Y. Kaplan (der. ve çev.), Enformasyon Devrimi Efsanesi, s. 141-164, Kayseri: Rey.
• McPhail, T. L. (1991b). “Yanlış Bir Başlangıç”. Y. Kaplan (der. ve çev.), Enformasyon Devrimi Efsanesi, s. 165-197, Kayseri: Rey.
• McQuail, D. ve Windahl, S. (1997). Kitle İletişim Modelleri, K. Yumlu (çev.), Ankara: İmge.
• Mowlana, H. (1993). “Toward a NWICO for the Twenty-Fisrt Century?” Journal of International Affairs, Vol 47, Issue 1, Summer, s. 59-73.
• O’Siochru, S. (2005). CRIS Campaign: Assessing Communication Rights. World Association for Christian Communication.
• Ramirez, M. M. (1991).”İletişimde İnsan Öğesinin Önplana Çıkması: Alternatif İletişim Arayışları”, Y. Kaplan (der. ve çev.), Enformasyon Devrimi Efsanesi, s. 371-388, Kayseri: Rey.
• Schiller, H. (1976). Communication and Cultural Domination, NY:M.E. Sharpe.
• Schiller, H. (1991a). “Dünya Ekonomik Sisteminin Ulusal Egemenlikleri Aşındırması”, Y. Kaplan (der. ve çev.), Enformasyon Devrimi Efsanesi, s. 279-303, Kayseri: Rey.
• Schiller, H. (1991b). “Haberin Serbest Dolaşımı Üstüne Bir Söyleşi” (Oğuz Adanır), Y. Kaplan (der. ve çev.), Enformasyon Devrimi Efsanesi, s.390-395, Kayseri: Rey.
• Schiller, H, (1993), Zihin Yönlendirenler, C. Cerit (çev.), İstanbul: Pınar Yayınları.
• Şener, G. (2006). Küresel Kapitalizmin Yeni Kamusal Alanı Olarak İnternet: Yeni Toplumsal Hareketlerin İnterneti Kullanımı, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Toffler, A. (2008). Üçüncü Dalga. Selim Yeniçeri (çev.), İstanbul: Koridor.
• Törenli, N. (2011). “Kriz Çözücü Siyaset Geç Kapitalizm Evresinde ‘Tekno-Siyasal Paradigma’ Kavramlaştırması Üzerinden Siyaset ve Kriz İlişkisine Bakış”, Mülkiye, Cilt 35, 271, s. 75-100.
• TÜBİTAK. (2002). Bilgi Toplumu Politikaları Üzerine Bir Değerlendirme, Ankara: TÜBİTAK Yayınları.
• Uğur, A. (1991). “Zihinlerin Yeni Efendileri: Medyalar”, Y. Kaplan (der. ve çev.), Enformasyon Devrimi Efsanesi, s. 233-256, Kayseri: Rey.
• Yücesan-Özdemir, G. (2009). “Küresel İletişim Çağı: Egemen Yaklaşım Versus Ekonomi Politik Yaklaşım”, S. Bulut (der.), Sermayenin Medyası Medyanın Sermayesi, s.15-45. Ankara: Ütopya.