Dijital Okuryazarlık Açısından Bir Çizgi Film İncelemesi: Dijital Tayfa

Yıl 2023, Sayı: 63, 17 - 35, 28.09.2023

Nesrin Hark Söylemez

https://doi.org/10.47998/ikad.1148019

Öz

Çocukları dijital çağa uygun yetiştirme ve dijital okuryazarlık farkındalığı kazandırma konusunda kitle iletişim araçları önemli bir rol oynamaktadır. Bu çalışma, Dijital Tayfa adlı çizgi filmin içinde bulunduğumuz dijital çağda ihtiyaç duyulan bir beceri olan dijital okuryazarlık açısından incelenmesini amaçlamaktadır. Bu amaçla dijital okuryazarlık kapsamında işlenen mesajlar, çocuklara kazandırılması hedeflenen dijital okuryazarlık becerileri ve kullanılan dijital terminolojiler incelenmiştir. Bu çalışmada durum çalışması deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma evreni Dijital Tayfa çizgi filminin bölümleridir. Verilerin analizinde içerik analizi ve kelime bulutu analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda çizgi filmde dijital okuryazarlık kavramının nasıl işlendiği ortaya konulmuştur. Çizgi filmde dijital okuryazarlıkla ilgili mesajların ve becerilerin oldukça geniş bir yelpazede ele alındığı görülmüştür. Çizgi filmde en fazla kullanılan dijital terminolojilerin telefon, teknoloji, bilgisayar, drone, video, yorum, internet, paylaşım, robot, sanal, yazılım, bağlantı, uygulama, sunucu, bilgi, makine, yapay zekâ etiği, şifre, seviye, bilgisayar virüsü ve yapay zekâ olduğu bulunmuştur. Ayrıca çizgi filmde dijital teknolojilere ve arayüzlere ilişkin farklı görsellere yer verilmiştir. Elde edilen bulgular doğrultusunda çizgi filmin dijital okuryazarlık farkındalığı kazandırmada önemli bir rol üstlendiği söylenebilir. Çalışma bulguları dikkate alınarak ailelere, öğretmenlere, medya yapımcılarına ve yetkililere yönelik öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Çocuk, Çizgi film, Video içeriği, Dijital tayfa, Dijital okuryazarlık

A Cartoon Review in Terms of Digital Literacy: Dijital Tayfa

Öz

Mass media plays an important role in raising children to be digitally literate and aware of the digital age. This study aims to analyze the cartoon series “Dijital Tayfa” in terms of digital literacy, which is a necessary skill in the current digital age. To achieve this goal, the messages conveyed in terms of digital literacy, the digital literacy skills targeted to be acquired by children, and the digital terminologies used were analyzed. The study utilizes a case study design, and the episodes of the "Dijital Tayfa" cartoon series constitute the population of the study. Content analysis and word cloud analysis were used for data analysis. As a result of the study, it was revealed how the concept of digital literacy is addressed within the cartoons. It was observed that a wide range of messages and skills related to digital literacy were covered in the cartoon series. The most commonly used digital terminologies in cartoons were found to be phone, technology, computer, drone, video, comment, internet, sharing, robot, virtual, software, connection, application, server, information, machine, artificial intelligence ethics, password, level, computer virus and artificial intelligence. Additionally, the cartoon series included various visuals related to digital technologies and interfaces. Based on the findings, it can be said that the cartoon series plays a significant role in raising awareness of digital literacy. Recommendations were provided for families, teachers, media producers, and authorities, taking into account the findings of the study.

Anahtar Kelimeler

Child, Cartoon, Video content, Dijital Tayfa, Digital literacy

Kaynakça

• Akça, F., & Koç Çilekçiler, N. (2019). The Cartoon Characters with the Greatest Influence on Preschool Children and the Digital Dangers They Can Be Exposed to While Identifying with These Characters. Addicta: The Turkish Journal on Addictions. Retrieved from http://dx.doi.org/10.15805/addicta.2019.6.2.0053
• Aktaş, C. (2007). İlköğretim Okullarında Medya Okuryazarlığı Eğitimi. 4. Uluslararası Çocuk ve İletişim Kongresi.
• Alan, İ. (2009). Sevgi içerikli çizgi filmlerin ilköğretim 5. Sınıftaki çocukların görsel sanatlar dersinde yaptıkları resimler üzerindeki etkisinin incelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi].
• Arnott, L., & Gillen, J. (2018). Digital literacy and young children: towards better understandings of the benefits and challenges of digital technologies in homes and early years settings. COST-Action DigiLitEY.
• Artz, L. (2001). Animating hierarchy: Disney and the globalization of capitalism. Global Fusion. Retrieved from http://www.globalmediajournal.com/open-access/animating-hierarchy-disney-and-the-globalization-of-capitalism.pdf
• Aviram, A., & Eshet-Alkalai, Y. (2006). Towards a theory of digital literacy: three scenarios for the next steps. European Journal of Open, Distance and E-Learning, 9(1), 1–16.
• Ayan, S. (2016). Çizgi filmlerin söz varlığı üzerine bir araştırma. [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi].
• Ayan, Selin, & Baş, B. (2015). Çizgi Filmler ile İlkokul Öğrencilerinin Söz Varlığı Üzerine Bir Araştırma. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3(4), 84. https://doi.org/10.16916/aded.82632
• Baer, D. M., Peterson, R. F., & Sherman, J. A. (1967). The development of imitation by reinforcing behavioral similarity to a model. Journal of the Experimental Analysis of Behavior.
• Bahrani, T., & Soltani, R. (2011). The pedagogical values of cartoons. Research on Humanities and Social Sciences, 1(4), 19–23.
• Bandura, A. (1971). Social learning: Theory. General Learning Press, New York.
• Bandura, Albert. (1989). Human agency in Social Cognitive Theory. American Psychologist, 44(9), 1175–1184. Retrieved from http://psycnet.apa.org/buy/1990-01275-001
• Best, J. W., & Kahn, J. W. (2006). Research in education (10th ed.). Pearson Education Inc., Cape Town. https://doi.org/10.1038/200505a0
• Beştaş, M., & Şahin, S. (2011). Çizgi filmlerde atasözü ve deyimlerin kullanımı. In S. Sever & V.d. (Eds.), Ankara Üniversitesi Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Uygulama ve Araştırma Merkezi (ÇOGEM) 3. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu (pp. 595–606). Ankara Üniversitesi Basımevi: Ankara.
• Büyükbaykal, G. (2007). Televizyonun Çocuklar Üzerindeki Etkileri. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (28), 31–44.
• Cebeci, S., & Demir, R. (2018). Çizgi filmler çocuklara neyi vaat ediyor? Diyanet İlmi Dergisi, 54(1), 139–170.
• Cesur, S., & Paker, O. (2007). Televizyon ve Çocuk: Çocukların TV Programlarına İlişkin Tercihleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(19), 106–125.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Research Methods in Education. In Research Methods in Education. https://doi.org/10.4324/9780203029053
• Creswell, J. W. (2020). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. In Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Creswell, J. W., & Creswell, J. D. (2017). Research Design: Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods Approaches. In New York: Sage. SAGE Publications, Inc.
• Dalacosta, K., Kamariotaki-Paparrigopoulou, M., Palyvos, J. A., & Spyrellis, N. (2009). Multimedia application with animated cartoons for teaching science in elementary education. Computers and Education, 52(4), 741–748. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2008.11.018
• Denzin, N. K., & Lincoln, Y. S. (2017). The SAGE Handbook of Qualitative Research (5th ed.). Sage Publications.
• Dewi, V. K. (2013). the Use of Cartoon Films To Improve Students’ Skill in Writing Narrative Texts. English Education: Jurnal Pendidikan Bahasa Inggris Universitas Sebelas Maret, (2), 34–44.
• Dierking, L. D., Falk, J. H., Rennie, L., Anderson, D., & Ellenbogen, K. (2003). Policy statement of the “Informal Science Education” Ad Hoc committe. Journal of Research in Science Teaching, 40(2), 108–111. https://doi.org/10.1002/tea.10066
• Ekici, F. Y. (2015). Çizgi Filmlerin Çocuklar Üzerindeki Etkilerine Ilişkin Çok Boyutlu Bir Değerlendirme. Türk-İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(5), 70–84.
• Eshet-Alkalai, Y. (2002). Digital literacy: A new terminology framework and its application to the design of meaningful technology-based learning environments. Association for the Advancement of Computing in Education, (March), 1–7.
• Flick, U. (2014). The SAGE Handbook of Qualitative Data Analysis. In The SAGE Handbook of Qualitative Data Analysis. London: Sage. https://doi.org/10.4135/9781446282243
• Gillen, J., Marsh, Jackie, Castro, Dardanou, Duncan, … Tafa. (2018). Digital Literacy and Young Children: Towards Better Understandings of the Benefits and Challenges of Digital Technologies in Homes and Early Years Settings A Policy Brief. 3(September).
• Gilster, P. (1997). Digital literacy. New York: John Wiley.
• Guler, D. (1989). Çocuk, televizyon ve çizgi film. Kurgu, 5(1), 144–158
• Güler, T., & Akman, B. (2006). 6 Yaş Çocuklarının Bilim ve Bilim İnsanı Hakkındaki Görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 55–66.
• Hark Söylemez, N. (2021). Dijital okuryazarlık ile ilgili yapılan bazı çalışmaların değerlendirilmesi. 7th International Symposium on Social Sciences.
• Hubka, D., Hovdestad, W., & Tonmyr, L. (2009). Child maltreatment in Disney animated feature films: 1937-2006. Social Science Journal, 46(3), 427–441. https://doi.org/10.1016/j.soscij.2009.03.001
• Ibili, E., & Sahin, S. (2016). The Use of Cartoons in Elementary Classrooms: An Analysis of Teachers’ Behavioral Intention in Terms of Gender. Educational Research and Reviews, 11(8), 508–516.
• Ihmeideh, F., & Alkhawaldeh, M. (2017). Teachers’ and parents’ perceptions of the role of technology and digital media in developing child culture in the early years. Children and Youth Services Review, 77, 139–146. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2017.04.013
• Ilomäki, L., Kantosalo, A., & Lakkala, M. (2011). What is digital competence. In Linked portal. Brussels: European Schoolnet.
• Jones-Kavalie, B., & Flannigan, S. (2006). Connecting the Digital Dots : Literacy of the 21st Century. Educase Quarterly, 29(2). https://doi.org/Article
• Jones, L. M., Mitchell, K. J., & Finkelhor, D. (2013). Online harassment in context: Trends from three youth internet safety surveys (2000, 2005, 2010). Psychology of Violence, 3(1), 53–69. https://doi.org/10.1037/a0030309
• Kaba, F. (1992). Animasyonun Eğitim Amaçlı Kullanımı. [Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi].
• Kelman, H. C. (1961). Processes of opinion change. Public Opinion Quarterly, 25(1), 57–78. https://doi.org/10.1086/266996
• Ker, D., & Yılmazkol, Ö. (2009). Televizyon: çocuklara gerçek hayatı şiddetle öğreten çağdaş masal anlatıcı. In S. İ. Akçalı (Ed.), Çocuk ve Medya. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Khurana, A., Bleakley, A., Jordan, A. B., & Romer, D. (2015). The Protective Effects of Parental Monitoring and Internet Restriction on Adolescents’ Risk of Online Harassment.
• Journal of Youth and Adolescence, 44(5), 1039–1047. https://doi.org/10.1007/s10964-014-0242-4
• Klinger, L. J. (2006). What Are Your Children Watching? A DPICS-II Analysis of Parent-Child Interactions in Television Cartoons (Vol. 67).
• Koh, K., Lee, B., Kim, B., & Seo, J. (2010). ManiWordle: Providing flexible control over wordle. IEEE Transactions on Visualization and Computer Graphics, 16(6), 1190–1197 https://doi.org/10.1109/TVCG.2010.175
• Linebarger, D. D., & Piotrowski, J. . T. (2009). TV as storyteller: how exposure to television narratives impacts at-risk preschoolers’ story knowledge and narrative skills. British Journal of Developmental Psychology, 27(Pt 1), 47–69.
• Linebarger, D. D., & Walker, D. (2005). Infants’ and toddlers’ television viewing and language outcomes. American Behavioral Scientist.
• Martin, A. (2005). DigEuLit – a European Framework for Digital Literacy: a Progress Report. Journal of ELiteracy, 2, 130–136.
• McMillan, J. H. (2004). Educational research: Fundamentals for the consumer (4. baskı). Hershey: Pearson Education.
• Merriam, S. B., & Tisdell, E. J. (2015). Qualitative Research: A Guide to Design and Implementation. Jossey-Bass.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook (2nd Ed.). Sage Publications.
• Morisson, R., & Garcia, L. (2011). From embedded to integrated : Digital information literacy and new teaching models for academic librarians. Faculty Publications.
• Nagy, Á., & Kölcsey, A. (2017). Generation Alpha: Marketing or Science. Acta Technologica Dubnicae, 7(1), 107–115. https://doi.org/10.1515/atd-2017-0007
• Neuman, S. B., & Koskinen, P. (1992). Captioned Television as Comprehensible Input: Effects of Incidental Word Learning from Context for Language Minority Students. Reading Research Quarterly, 27(1), 94. https://doi.org/10.2307/747835
• Ng, W. (2012). Can we teach digital natives digital literacy? Computers and Education, 59(3), 1065–1078. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2012.04.016
• Oblinger, D. G., & Oblinger, J. L. (2005). Educating the Net Generation. In Educating the net generation. Retrieved from http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&db=eric&AN=EJ581511&site=ehost-live
• Ogletree, S. M., Martinez, C. N., Turner, T. R., & Mason, B. (2004). Pokémon: Exploring the role of gender. Sex Roles, 50(11–12), 851–859. https://doi.org/10.1023/b:sers.0000029102.66384.a2
• Oruç, C., Tecim, E., & Özyürek, H. (2011). Okul Öncesi̇ Dönem Çocuğun Ki̇şi̇lik Geli̇şi̇mi̇nde Rol Modelli̇k ve Çi̇zgi̇ Fi̇lmler. EkevAkademiDergi̇si̇, 48(Yaz), 281.
• Oyero, O. S., & Oyesomi, K. O. (2014). Perceived Influence of Television Cartoons on Nigerian Children’s Social Behaviour. Estudos Em Comunicacao, 17, 93–116.
• Özgökbel Bilis, P. (2011). Çizgi filmlerde temsil edilen toplumsal değerler sistemi. [Doktora Tezi, Ege Üniversitesi].
• Perry, K. H., & Moses, A. M. (2011). Television, language, and literacy practices in sudanese refugee families: “I learned how to spell English on channel 18.” Research in the Teaching of English, 45(3), 278–307.
• Potter, W. J. (2013). Review of literature on media literacy. Sociology Compass, 7(6), 417–435. https://doi.org/10.1111/soc4.12041
• Prensky, M. (2009). H. Sapiens Digital: From Digital Immigrants and Digital Natives to Digital Wisdom. Innovate: Journal of Online Education, 5(3).
• Rai, S., Waskel, B., Sakalle, S., Dixit, S., & Mahore, R. (2016). Effects of cartoon programs on behavioural, habitual and communicative changes in children. International Journal of Community Medicine and Public Health, 1375–1378. https://doi.org/10.18203/2394-6040.ijcmph20161456
• Rideout, V. J., Vandewater, E. a., & Wartella, E. a. (2003). Zero to Six Electronic media in the lives of infants, toddlers and preschoolers. Kaiser Family Foundation, 1–40.
• Ryan, M., & Lenos, M. (2012). An introduction to film analysis : technique and meaning in narrative film.
• Seale, C. (2001). Qualitative methods: validity and reliability. European Journal of Cancer Care, 10(2), 133–134. https://doi.org/10.1046/j.1365-2354.2001.0253b.x
• Song, Y., & Zhang, Y. (2008). Cultural values in Chinese children’s animation: A content analysis of the Legend of Nezha. China Media Research, 4(3), 18–28.
• Ünver, T. (2002). Bir popüler kültür ürünü: çizgi film pokemon. [Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi].
• Uyanık Aktulun, Ö., & Elmas, R. (2019). 21. Yüzyıl Okul Öncesi Öğretmenleri için Sosyal Medya Araçları: Muhtemel Faydalar. Temel Eğitim Dergisi, 1(4), 6–20.
• Valcke, M., Bonte, S., De Wever, B., & Rots, I. (2010). Internet parenting styles and the impact on Internet use of primary school children. Computers and Education, 55(2), 454–464. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2010.02.009
• Williams, W. H., Parkes, E. L., & Davies, P. (2013). Wordle: A method for analysing MBA student induction experience. International Journal of Management Education, 11(1), 44–53. https://doi.org/10.1016/j.ijme.2012.10.002
• Yağlı, A. (2013). Çocuğun Eğitiminde Ve Sosyal Gelişiminde Çizgi Filmlerin Rolü: Caıllou Ve Pepee Örneği. Journal of Turkish Studies, 8(Volume 8 Issue 10), 707–707. https://doi.org/10.7827/turkishstudies.5965
• Yetim, G., & Sarıçam, H. (2016). Çizgi Film Programlarının Çocuklara Etkisi Konusunda Ailelerin Bilgi Ve Farkındalik Düzeylerinin Incelenmesi. OPUS – Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 6(11), 341–364.
• Yorulmaz, B. (2013). Pepee çizgi filminin din ve değerler eğitimi açısından değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(24), 438–448.
• Zhang, Y., & Wildemuth, B. M. (2016). Qualitative analysis of content, Applications of social research methods to questions in information and library science. In Libraries Unlimited (2nd ed.).