Türkiye’de Hayvan Hakları Mücadelesi Yürüten Sivil Toplum Örgütlerinin Instagram Kullanımları: Haçiko, Haykod Ve Haytap Örneği

Yıl 2024, Sayı: 67, 161 - 178, 25.07.2024

Selçuk Çetin

https://doi.org/10.47998/ikad.1472263

Öz

Hayvan hakları son yılların dikkat çeken toplumsal meselelerinden bir tanesidir. Tıpkı insan hakları gibi hayvan haklarının da gözetilmesine yönelik belirgin bir akademik literatür oluşmuştur. Hayvan haklarını merkezine alan pek çok sivil toplum örgütü hem dünyada hem de Türkiye’de etkin olmaya başlamıştır. Özellikle yeni iletişim teknolojilerinin kullanımının yaygınlaşması ve yurttaşların bu platformlara aktif katılımı ile birlikte örgütler geniş kamulara ulaşmak için bu mecralara yönelmiştir. Örgütler, bu mecralarda kamusal farkındalık yaratmak, bir yasal düzenlemenin uygulanmasını ya da düzenlenmesini sağlamak, toplumun dikkatini hayvanlarla ilgili meselelere çekmek, maddi destek elde etmek, aktivist faaliyetlere insanları eklemlemek gibi amaçlarla sosyal medya ortamlarına yönelmektedirler. Bu çalışmada hayvan hakları için çaba sarf eden üç örgütün (HAÇİKO, HAYKOD ve HAYTAP) bir sosyal medya uygulaması olarak Instagram kullanım pratikleri nicel ve nitel içerik analizi ile ortaya konulmuştur. Çalışmada hayvan hakları konusunda Türkiye’de pek çok yasal eksikliklerin bulunduğu, kamu otoritelerinin görev ve sorumluluklarını yerine getiremedikleri tespit edilmiştir. Örgütlerin Instagram kullanımında benzerlikler olduğu gibi farklılaşmaların da bulunduğu ortaya konulmuştur. HAYTAP’ın bu mecrayı diğer örgütlere göre daha yoğun ve aktif bir şekilde kullandığı, kurumsal iş birliği çalışmalarının ön planda olduğu, HAÇİKO’nun aktivist faaliyetlere daveti daha çok önemsendiği, HAYKOD’un ise bu mecrayı kaynak artırma aracı olarak gördüğü tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hayvan hakları, Yeni iletişim teknolojileri, Sivil toplum örgütleri, Sosyal medya, Instagram

Instagram Usage of Non-Governmental Organizations Advocating for Animal Rights in Türkiye: The Case of HAÇİKO, HAYKOD and HAYTAP

Öz

Animal rights is one of the social issues that has attracted attention in recent years. Just like human rights, there has been a significant academic literature on the observance of animal rights. Many non-governmental organizations focusing on animal rights have become active both in Turkey and around the world. Especially with the widespread usage of new communication technologies and the active participation of citizens in these platforms, organizations have turned to these channels to reach large publics. Organizations turn to social media environments for purposes such as raising public awareness, ensuring the implementation or regulation of a legal arrangement, drawing public attention to animal-related issues, obtaining financial support, and involving people in activist activities. In this study, the usage practices of Instagram as a social media application of three organizations (HAÇİKO, HAYKOD and HAYTAP) that strive for animal rights were revealed through quantitative and qualitative content analysis. The study found that there are many legal issues regarding animal rights in Turkey and that public authorities fail to fulfill their duties and responsibilities. It was revealed that there are similarities as well as differences in the usage of Instagram by organizations. It was found that HAYTAP uses this medium more intensively and actively than other organizations, corporate collaboration activities are at the forefront, HAÇİKO's invitation to activist activities is more significant, and HAYKOD sees this medium as a means of fundraising.

Anahtar Kelimeler

Animal rights, New communication technologies, Non-governmental organizations, Social media, Instagram

Kaynakça

• Aybay, A. (2016). Çevre ve hukuk. R. Keleş (Editör), İnsan cevre toplum (ss. 361-372). İmge Yayınları.
• Baumans, V. (2004). Use of animals in experimental research: an ethical dilemma? Gene Therapy, 11(1), 64-66.
• Childe, G. (1958). Man makes himself. Mentor Books.
• Cılızoğlu, G., Çetinkaya, A. (2016). Sivil toplum örgütlerinin Instagram kullanımı. Asos Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(27), 161-181.
• Descartes, R. (2010). Yöntem Üzerine Konuşma. Bulut Yayınları.
• Donaldson, S., & Kymlicka W. (2016). Zoopolis. Koç Üniversitesi Yayınları.
• Dondurucu, Z. B. (2023). İnsan hakları hareketi bağlamında Uluslararası Af Örgütü’nün Instagram’da iletişim süreci. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 37, 143-167.
• Ergün, E. (2020). Ruhsuz makine: Hayvan. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 29, 441-456.
• Ertan, B. (2015). Hayvan hakları. A. Çoban (Editör), Yerel yönetim, kent ve ekoloji (ss. 377-397). İmge Yayıncılık.
• Fazlıoğlu, İ. (2004). İki ucu müphem bir köprü: ‘Bilim’ ile ‘tarih’ ya da ‘bilim tarihi’. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 2(4), 9-27.
• Francione, G. L. (2020). Why veganism matters. Colombia University Press.
• Guo, C., & Saxton, G. D. (2014). Tweeting social change: How social media are changing nonprofit advocacy. Nonprofit and Voluntary Sector Quarterly, 43(1), 57-79.
• Haçiko (2024, Ocak 27). Hakkımızda. https://haciko.org.tr/kurumsal/hakkimizda-11.html
• Horta, O. (2010). What is speciesism?. Journal of Agricultural and Environmental Ethics, 23, 243-266. Haykod (2024, Ocak 27). Hakkımızda. https://www.haykod.org/hakkimizda/
• Haytap (2024, Ocak 30). Manifestomuz. https://www.haytap.org/tr/kurumsal/manifestomuz
• Hayvanları Koruma Kanunu. (2004). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.5199-20100611.pdf
• Jordana J, G., & Dorothy E, L. (2019). From clicktivism to hacktivism: Understanding digital activism. Information and Organization, 29(3), 1-45.
• Kant, I. (1997). Lectures on Ethics. Cambridge University Press.
• Keleş, R., Hamamcı, C., & Çoban, A. (Editörler), (2015). Çevre politikası. İmge Yayınları.
• Köybaşı, S. (2022). Hayvan hakları: Mülkiyet, eşitsizlik, hukuk. D. Bayındır, & M. Yıldırım (Editörler), Ekoloji. (ss. 337-357). Tellekt Yayınları.
• McNutt, J.G. (2018). Advocacy, social change and activism: Perspectives on traditional and electronic practice in a digital World. McNutt, J.G. (Editörler), Technology, Activism, Social Justice in a Digital Age (ss. 9-21). Oxford University Press.
• National Library of Medicine (2023, Temmuz 18). Recognition and Alleviation of Pain in Laboratory Animals. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK32655/ Nesanır, N. (2006). Türkiye’de henüz çözülemeyen bir sorun: Kuduz riskli temas olguları. STED/Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 15(12), 202-206.
• Regan, T. (2007). Kafesler Boşalsın. İletişim Yayınları.
• Riffe, D., Racy, S., & Figo, F. G. (2005). Analysing media messages. Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Ritzer, G. (2011). Toplumun Mcdonaldlaştırılması.Ayrıntı Yayınları.
• Sağlık Bakanlığı (2024, Ocak, 7). Kuduz. https://hsgmdestek.saglik.gov.tr/depo/birimler/zoonotik-vektorel-hastaliklar-db/zoonotik-hastaliklar/2-Kuduz/6-Rehbler/Kuduz_Profilaksi_Rehberi.pdf
• Shaw, Meghan N., William T. Borrie, Emily M. McLeod, & Kelly K. Miller. (2022). "Wildlife photos on social media: A quantitative content analysis of conservation organisations’ Instagram images" Animals 12(14), 1787. https://doi.org/10.3390/ani12141787 Singer, P. (2018). Hayvan Özgürleşmesi. Ayrıntı Yayınları.
• Sivitanides, M., & Shah, V. (2011). The era of digital activism. Conference for Information Systems Applied Research 4(1842), 01-08.
• Statista (2024, Şubat 25). Leading countries based on Instagram audience size as of January 2024. https://www.statista.com/statistics/578364/countries-with-most-instagram-users/
• Şivil, B.Y., & Yengin, D. (2021). Kurumsal kimlik aracı olarak Instagram kullanımı: Tog ve Tofd örnekleri. İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 41-58.
• Tamzok, H., Kük, M., & Çobanoğlu, N. (2013). Hukuki ve etik boyutlarıyla sokak hayvanları. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 245-280.
• TÜİK (2024, Şubat 11). İl bazında gayri safi yurt içi hasıla. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Il-Bazinda-Gayrisafi-Yurt-Ici-Hasila-2021-45619#:~:text=İl%20düzeyinde%20cari%20fiyatlarla%20GSYH,4%20pay%20ile%20İzmir%20izledi
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. (1982). https://www.icisleri.gov.tr/kurumlar/icisleri.gov.tr/IcSite/illeridaresi/Mevzuat/Kanunlar/Anayasa.pdf
• Vegh, S. (2003). Classifying forms of online activism: The case of cyberprotests against the world bank. M. McCaughey, & M. Ayers (Editörler.), Cyberactivism: Online Activism in Theory and Practice (ss. 71-95). Routledge.
• Voslárová E., & Passantino A. (2012). Stray dog and cat laws and enforcement in Czech Republic and in Italy, Annali dell'Istituto superiore di sanità, 48, 97-104.
• Waldau, P. (2011). Animal rights. Oxford University Press.
• Wenzer, G. (2000). Animal Rights, Human Rights.Toronto University Press.
• World Population Review (2024, Şubat 8). Largest Cities by Population 2024. https://worldpopulationreview.com/world-cities Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.