Kanıt Temelli Yaklaşım Perspektifinde Postpartum Bakımın Optimizasyonu

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 2, 143 - 151, 31.05.2021

Duygu Dişli Meltem Mecdi Kaydırak

Öz

Postpartum dönem; fetüs, plasenta ve eklerinin doğumuyla başlayan, anne, yenidoğan ve aile için fiziksel, psikososyal değişikliklerin ve uyumun gerçekleştiği önemli bir süreçtir. Sağlık bakım profesyonelleri gebelikten ebeveynliğe geçiş sürecinin başarılı bir şekilde ilerleyebilmesi için kadının ve ailesinin ihtiyaç duyduğu klinik ve sosyal kaynaklara erişim sağlayarak kadınların ve yenidoğanların sağlığını en üst düzeye taşımayı, sürdürmeyi ve geliştirmeyi amaçlamaktadırlar. Bu kapsamda doğum sonrası dönemde verilen bakım “optimal postpartum bakım” olarak adlandırılmaktadır. Doğumdan sonraki ilk saatlerde ve günlerde optimal bakımın sağlanmasıyla maternal ölümlerin büyük çoğunluğu önlenebilmektedir. Optimal bakım yaklaşımı doğrultusunda mümkün olan en etkili sağlık bakımını verebilmek amacıyla sistematik ve kanıta dayalı bir yaklaşımın temelinde klinik rehberler, bakım standartları ve ilgili bilimsel araştırmalar bulunmaktadır. Bu çerçevede hazırlanmış uluslararası ve ulusal çapta güncel rehberler yayınlanmıştır. Bu çalışmada, postpartum bakımda hemşire/ebeler için optimizasyonu sağlamak ve bakım etkinliğini arttırmak amacıyla ulusal ve uluslararası literatürde yer alan klinik rehberler, bakım standartları ve kanıt temelli yaklaşımlar taranarak postpartum bakımda yol gösterici bir derleme oluşturulması planlanmıştır. Bu nedenle; ulusal ve uluslararası çapta yayınlanmış güncel doğum sonu bakım klinik rehberler, bilimsel literatürdeki kanıt değeri yüksek akademik çalışmalar ve komite görüşleri incelenmiştir. Sonuç olarak, incelenen kaynaklarda yer alan uygulamaların öneri dereceleri yüksek olmasına rağmen düşük kanıt düzeyine sahip oldukları saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

hemşirelik bakımı, kanıta dayalı uygulamalar, postpartum dönem

Optimizing Postpartum Care in the Evidence-Based Approach Perspective

Öz

Objective: The postpartum period is a crucial process that begins with the birth of the fetus, placenta and its appendages and in which physical, psychosocial changes and adaptation occur for the mother, newborn and family. Healthcare professionals aim to maximize, maintain and improve the health of women and newborns by providing access to clinical and social resources needed by the woman and her family so that the transition from pregnancy to parenthood can progress successfully. By providing optimal care in the first hours and days after birth, the majority of maternal deaths can be prevented. In order to provide the most effective health care possible in line with the optimal care approach, clinical guidelines, standards of care and related scientific research constitute the basis of a systematic and evidence-based approach. There were published international and national up-to-date guides prepared within this framework. This review was designed to create a guiding review in postpartum care by scanning clinical guidelines, care standards and evidence-based approaches in the national and international literature to optimize for nurses/midwives in postpartum care and to increase care efficiency. In this study, current postpartum care clinical guidelines published nationally and internationally, academic studies with high evidence value in the scientific literature and committee opinions were examined. As a result, it was found that the applications in the reviewed sources have a low level of evidence, although their recommendation levels are high.

Anahtar Kelimeler

Evidence-based practice, postpartum period, nursing care

Kaynakça

• Murray SS, McKinney ES. Postpartum physiologic adaptations. In: Murray SS, McKinney ES, editors. Foundations of maternal-newborn and women’s health nursing. 6th ed. Missouri: Elsevier Saunders; 2014. p. 328–50.
• Coşkun AM, Aslan E. Doğum sonu dönem. In: Coşkun AM, editor. Kadın sağlığı ve hastalıkları hemşireliği el kitabı. 2nd ed. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları; 2016. p. 239–94.
• Taşkın L, Akan N. Doğum sonu dönem. In: Taşkın L, editor. Doğum ve kadın sağlığı hemşireliği. 15th ed. Ankara: Akademisyen Kitabevi; 2016. p. 462–94.
• American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG). ACOG committee opinion No. 736: Optimizing postpartum care. Obstet Gynecol. 2018;131(5):e140–50.
• World Health Organization (WHO). WHO technical consultation on postpartum and postnatal care [Internet]. World Health Organization. Geneva; 2010 [cited 2020 Nov 7]. Available from: https://apps.who.int/iris/handle/10665/70432
• Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. Türkiye nüfus ve sağlık araştırması 2013 [Internet]. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, T.C. Kalkınma Bakanlığı ve TÜBİTAK. Ankara; 2014. Available from: http://www.hips.hacettepe.edu.tr/tnsa2013/rapor/TNSA_2013_ana_rapor.pdf
• Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. Türkiye nüfus ve sağlık araştırması 2018 [Internet]. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı ve TÜBİTAK. Ankara; 2019. Available from: http://www.hips.hacettepe.edu.tr/tnsa2018/rapor/TNSA2018_ana_Rapor.pdf
• Çıtak Bilgin N, Coşkuner Potur D. Doğum sonu dönem kanıt temelli yaklaşımlar ve hemşirelik. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Derg. 2010;3(3):80–7.
• World Health Organization (WHO). Standards for improving quality of maternal and newborn care in health facilities [Internet]. World Health Organization. Geneva; 2016 [cited 2020 Nov 7]. Available from: https://www.who.int/docs/default-source/mca-documents/advisory-groups/quality-ofcare/standards-for-improving-quality-of-maternal-and-newborn-carein-health-facilities.pdf?sfvrsn=3b364d8_2
• T.C. Sağlık Bakanlığı (SB). Doğum sonu bakım yönetim rehberi [Internet]. T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kadın ve Üreme Sağlığı Daire Başkanlığı. Ankara; 2014. p. 925. Available from: https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/dsbyr_2.pdf
• The National Collaborating Centre for Primary Care (NCCPC). Postnatal care: routine postnatal care of women and their babies [Internet]. The National Collaborating Centre for Primary Care. London; 2006. Available from: https://www.nice.org.uk/guidance/cg37/evidence/full-guideline-485782237
• World Health Organization (WHO). WHO recommendations on postnatal care of the mother and newborn [Internet]. World Health Organization. Geneva; 2013 [cited 2020 Nov 8]. Available from: http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/97603/1/9789241506649_eng.pdf
• Andrikopoulou M, D’Alton ME. Postpartum hemorrhage: early identification challenges. Semin Perinatol. 2019;43(1):11–7.
• Pacagnella RC, Souza JP, Durocher J, Perel P, Blum J, Winikoff B, et al. A systematic review of the relationship between blood loss and clinical signs. PLoS One. 2013;8(3):e57594.
• Öztürk Can H. Doğum sonrası bakım rehberlerinin kanıt temelli çalışmalarla gözden geçirilmesi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilim Enstitüsü Derg. 2015;5(2):40–7.
• Nathan HL, Seed PT, Hezelgrave NL, De Greeff A, Lawley E, Anthony J, et al. Shock index thresholds to predict adverse outcomes in maternal hemorrhage and sepsis: A prospective cohort study. Acta Obstet Gynecol Scand. 2019;98(9):1178–86.
• Hofmeyr GJ, Abdel-Aleem H, Abdel-Aleem MA. Uterine massage for preventing postpartum haemorrhage [Internet]. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2013 [cited 2020 Nov 8]. Available from: https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD006431.pub3/full
• Glavind K, Bjørk J. Incidence and treatment of urinary retention postpartum. Int Urogynecol J. 2003;14(2):119–21.
• Humburg J. Postartum urinary retention-without clinical impact? Ther Umschau. 2008;65(11):681–5.
• Dal Ü, Korucu AE, Eroğlu K, Karataş B, Yalçın A. Sacral region massage as an alternative to the urinary catheter used to prevent urinary retention after cesarean delivery. Balkan Med J. 2013;30(1):58–63.
• Lauterbach R, Ferrer Sokolovski C, Rozenberg J, Weissman A. Acupuncture for the treatment of post-partum urinary retention. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. 2018;223(2018):35–8.
• Ghoreishi J. Indwelling urinary catheters in cesarean delivery. Int J Gynecol Obstet. 2003;83(3):267–70.
• Tambyah PA. Catheter-associated urinary tract infections: diagnosis and prophylaxis. Int J Antimicrob Agents. 2004;24(2004):44–8.
• Berens P. Overview of the postpartum period: normal physiology and routine maternal care [Internet]. UptoDate. 2020 [cited 2020 Nov 8]. Available from: https://www.uptodate.com/contents/overview-of-the-postpartumperiod-normal-physiology-and-routine-maternal-care
• Girault A, Deneux-Tharaux C, Sentilhes L, Maillard F, Goffinet F. Undiagnosed abnormal postpartum blood loss: Incidence and risk factors. PLoS One. 2018;13(1):e0190845.
• American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG). ACOG committee opinion No. 742: Practice postpartum pain management. Obstet Gynecol. 2018;132(1):35–43.
• East CE, Dorward EDF, Whale RE, Liu J. Local cooling for relieving pain from perineal trauma sustained during childbirth [Internet]. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2020 [cited 2020 Nov 8]. Available from: https://www. cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD006304.pub4/epdf/abstract
• Stella CL, Jodicke CD, How HY, Harkness UF, Sibai BM. Postpartum headache: is your work-up complete? Am J Obstet Gynecol. 2007;196(4):318.e1-318.e7.
• Zilliacus H. Early ambulation following delivery. Acta Obstet Gynecol Scand. 1952 Jan 1;31(1):25–38.
• Van Stralen KJ, Terveer EM, Doggen CJM, Helmerhorst FM, Vandenbroucke JP. The tortuous history of the implementation of early ambulation after delivery. J R Soc Med. 2007;100(2):90–6.
• Bates SM, Greer A, Middeldorp S, Veenstra DL, Prabulos AM, Vandvik PO. VTE, thrombophilia, antithrombotic therapy, and pregnancy. Chest. 2012;141(2):e691S-e736S.
• Royal College of Obstetrics and Gynaecology (RCOG). Reducing the risk of venous thromboembolism during pregnancy and the puerperium pregnancy and the puerperium. Green-top Guideline No. 37a. 2015.
• Dereli Yılmaz S, Vural G, Bodur S. The effect of serum physiological and rivanol on the process of recovery during episiotomy care. Trak Üniversitesi Tıp Fakültesi Derg. 2010;27(2):172–7.
• Tuna CR. Epizyotomi bakımında kullanılan iki farklı yöntemin yara iyileşmesi sürecine etkisi [Yüksek Lisans Tezi]. [Mersin]: Mersin Üniversitesi; 2013. 92 p.
• Hsu YY, Hung HY, Chang SC, Chang YJ. Early oral intake and gastrointestinal function after cesarean delivery: A Systematic Review and Meta-Analysis. Obstet Gynecol. 2013;121(6):1327–34.
• Habib AS, Ituk U. Enhanced recovery after cesarean delivery. F1000Research. 2018;7:1–11.
• Huang H, Wang H, He M. Early oral feeding compared with delayed oral feeding after cesarean section: A meta-analysis. J Matern Neonatal Med. 2016;29(3):423–9.
• Oliveira-Menegozzo JM, Bergamaschi DP, Middleton P, East CE. Vitamin A supplementation for postpartum women [Internet]. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2010 [cited 2020 Nov 8]. Available from: https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD005944.pub2/full
• Turawa EB, Musekiwa A, Rohwer AC. Interventions for treating postpartum constipation [Internet]. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2014 [cited 2020 Nov 8]. Available from: https://www. cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD010273.pub2/full
• Shirah BH, Shirah HA, Fallata AH, Alobidy SN, Hawsawi MM Al. Hemorrhoids during pregnancy: Sitz bath vs. ano-rectal cream: a comparative prospective study of two conservative treatment protocols. Women and Birth. 2018;31(4):e272–7.
• Thomas KA, Spieker S. Sleep, depression, and fatigue in late postpartum. MCN Am J Matern Nurs. 2016;41(2):104–9.
• Lee M, Choh AC, Demerath EW, Knutson KL, Duren DL, Sherwood RJ, et al. Sleep disturbance in relation to health-related quality of life in adults: The Fels Longitudinal Study. J Nutr Heal Aging. 2009;13(6):576–83.
• Lalonde A. Prevention and treatment of postpartum hemorrhage in low-resource settings. Int J Gynecol Obstet. 2012;117(2):108–18.
• Gölbaşı Z, Koç G. Kadınların postpartum ilk 6 aylık süredeki emzirme davranışları ve prenatal dönemdeki emzirme tutumunun emzirme davranışları üzerindeki etkisi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Derg. 2008;15(1):16–31.
• Er Güneri S. Postpartum erken dönem kanıta dayalı uygulamalar. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilim Derg. 2015;4(3):482–96.
• Kersting A, Wagner B. Complicated grief after perinatal loss. Dialogues Clin Neurosci. 2012 Jun;14(2):187–94.
• Şimşek Ç, Esencan TY. Doğum sonu dönemde hemşirelik bakımı. Zeynep Kamil Tıp Bülteni. 2017 Dec 13;48(4):183–9.
• Dennis CL, Dowswell T. Psychosocial and psychological interventions for preventing postpartum depression [Internet]. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2013 [cited 2020 Nov 8]. Available from: https:// www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD001134.pub3/full
• Koç E, Oskay Ü. Postpartum dönemde cinsellik ve danışmanlık. Kadın Sağlığı Hemşireliği Derg. 2015 Jul 1;2(1):15–26.
• Leeman LM, Rogers RG. Sex after childbirth: Postpartum sexual function.Obstetrics and Gynecology. 2012; 119 (3): 647-655.
• Yaman Sözbir Ş, Herek B, Ergüven Boğa M, Koçak G, Akbaş P. Postpartum ilk 48 saatte verilen aile planlaması eğitiminin yöntem seçimi ve kullanımına etkisinin değerlendirilmesi. Gazi Sağlık Bilim Derg. 2019 Jun 19;4(1):29–39.
• World Health Organization (WHO). WHO handbook for guideline development, 2nd ed. [Internet]. World Health Organization (WHO). Geneva; 2014 [cited 2020 Nov 7]. Available from: https://apps.who.int/iris/handle/10665/145714