Hemodiyaliz Hastaların Arteriovenöz Fistüle İlişkin Öz-Bakım Bilgi ve Davranışlarının İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 3, 133 - 138, 30.09.2021

Araz Askeroğlu , Demet Acar , Figen Tercan , Askeri Çankaya

Öz

Amaç: Çalışmada hemodiyaliz hastaların arteriyovenöz fistüle ilişkin öz-bakım bilgi ve davranışlarının belirlenmesi amaçlandı.
Gereç ve Yöntem: Çalışma kesitsel çok merkezli bir araştırma olarak hemodiyaliz işlemi yapılan 103 hastada gerçekleştirildi. Araştırma verilerinin toplanmasında literatür doğrultusunda hazırlanan formlar kullanıldı. Veriler hastalar ile yüz yüze görüşme yöntemiyle toplandı. Hastaların fistüle yönelik öz-bakım bilgi ve davranışlarının değerlendirilmesinde %50’lik sınıflama sistemi kullanıldı.
Bulgular: Hastaların %63,4’ü fistülün gelişimi için hafif egzersizlerin yapılması ve %52,4’ü tansiyonum düştüğünde fistülü değerlendirme ve diyaliz merkeziyle iletişime geçme konusunda bilgisinin olmadığı saptandı. Hastaların arteriyovenöz fistüle ilişkin en çok uyguladıkları öz-bakımlar sırası ile fistüllü koldan kan aldırmadığı-enjeksiyon yaptırmadığı (%97,1), fistüllü kola sıkan kıyafetler giymediği (%94,2) ve fistüllü koldan tansiyon ölçtürmediği (%89,3) olarak belirlendi. Hastaların cinsiyeti, medeni durumu, öğrenim durumu, kronik hastalık varlığı, yaşadığı yer ve fistüle ilişkin eğitim durumu ile AV fistül öz-bakım bilgiler arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulundu. Ayrıca hastaların medeni durumu, fistüle ilişkin eğitim ve fistül değişikliği ile AV fistül öz-bakım davranışlar arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulundu (p<0,05).
Sonuç: Hastaların AV fistül öz-bakıma ilişkin davranışlarının yeterli olduğu belirlendi. Hastaların fistülün gelişmesi için hafif sporların yapılması ve tansiyonu düştüğünde fistülü nasıl değerlendireceği konusunda bilgi eksiklikleri saptandı.

Anahtar Kelimeler

Hemodiyaliz, arteriyovenöz fistül, öz-bakım, bilgi, davranış

Investigation of The Self-Care Knowledge and Behaviors of Hemodialysis Patients Regarding Their Arteriovenous Fistula

Öz

Objective: This study aimed to investigate self-care knowledge and behaviors of the hemodialysis patients regarding their arteriovenous fistula.
Material and Method: This cross-sectionally multicenter study was carried on 103 patients who underwent hemodialysis procedure. For data collection, forms that were prepared based on literature were used. Data was collected through face-to-face interviews. To evaluation of patient’s knowledge and behaviors about arteriovenous fistula 50% classification systems were used.
Results: It was determined that 63.4% of the patients did not have knowledge about performing mild exercises for the development of the fistula, and 52.4% of them had no knowledge about assessment of the fistula and contacting the dialysis center when blood pressure dropped. The most mentioned practices about arteriovenous fistula were not to draw blood - injection (97.1%), not wear tight clothes (94.2%), and to not measure blood pressure (89.3%) on the arm with fistula, respectively. Significant differences were found between the patients' gender, marital status, educational status, presence of chronic disease, place of residence and education about fistula, and AV fistula self-care information. Moreover, a significant difference was found between the patients' marital status, education about fistula and fistula change, and AV fistula self-care behaviors (p<0.05).
Conclusion: It was determined that the patient's AV fistula self-care behaviors were sufficient. It was determined that the patients had knowledge deficits about doing mild sports to develop the fistula and how to evaluate the fistula when the blood pressure drops.

Anahtar Kelimeler

Hemodialysis, arteriovenous fistula, self-care, knowledge, behavior

Kaynakça

• Akyol A. Son dönem böbrek yetmezliği (SDBY) olan hastada palyatif bakım. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi. 2013;2(1):31-41 .
• Varol E. Karaca S. Kronik böbrek yetmezliğinde yaşam kalitesi ve hemşirelik . Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2018;8(2):89-96.
• Noor UNM. Chronic Renal Failure; Study of thyroid hormone levels in undialyzed patients. The Professional Medical Journal. 2017;24(10):1515- 1518.
• Muz G. Eğlence R. Hemodiyaliz uygulanan hastalarda öz bakım gücü ve öz yeterliliğin değerlendirilmesi. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi. 2013;2(1):15-21.
• Seyahi N. Altıparmak MR. Türkiye’de renal replasman tedavilerinin güncel durumu: Türk nefroloji derneği kayıt sistemi 2014 yılı özet raporu. Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi. 2015;26(2):154-160.
• Madran ÖB, Kürşat S, Sakarya A, Erhan Y, Aydede H. Kronik hemodiyalizde vasküler girişimler. Türkiye Klinikleri Kalp Damar Cerrahisi. 2001;2(1):38-47.
• Başel H. Diyaliz amacı ile oluşturulan arteriyo venöz fistül operasyonu sonrası gelişen komplikasyonlar ve buna fistül açım yerinin etkisi. Van Tıp Dergisi. 2010;17(4):118-123.
• Iqbal QTA, Shareef A, Afzal A, Ashraf S. Arteriovenous fistula care; knowledge, attitude and practice in ESRD patients on hemodialysis. Professional Medical Journal. 2018;25(9):1426-1431.
• Güven D, Turaç N. Hemodiyaliz hastalarının fistül bakımı bilgi düzeyleri. Bozok Tıp Dergisi. 2015;5(4):7-11.
• 10. Hara Y, Sonoda K, Hashimoto K, Fuji K, Yamada Y, Kamijo Y. Influence of arteriovenous fistula on daily living behaviors ınvolving the upper limbs in hemodialysis patients: A cross-sectional questionnaire study. BMC Nephrology. 2018;19(1):1-9.
• Xi W, Harwood L, Diamant MJ, Brown JB, Gallo K, Sontrop JM, Moist LM. Patient attitudes towards the arteriovenous fistula: A qualitative study on vascular access decision making. Nephrology Dialysis Transplantation. 2011;26(10):3302-3308.
• Mahmoud S, Selim M, Raouf H. Assessment of self-care practice of patients on maintenance hemodialysis at cairo university hospitals. Journal of Education and Practice. 2014;5(39):161-174.
• Pesso NRC, Linhares FMP. Hemodialysis patients with arteriovenous fistula: knowledge, attitude and practice. Escola Anna Nery. 2015;9(1):73- 79.
• Özen N, Tosun N, Cinar FI, Bagcivan G, Yılmaz MI, Askin D, Zajm E. Investigation of the knowledge and attitudes of patients who are undergoing hemodialysis treatment regarding their arteriovenous fistula. The Journal of Vascular Access. 2017;18(1):64-68.
• Alemdar H, Pakyüz SÇ. Hemodiyaliz hastalarında öz bakım gücünün yaşam kalitesine etkisinin değerlendirilmesi. Nefroloji Hemşireliği Dergisi. 2015;10(2):19-30.
• Özdemir ST, Akyol AD. Hemodiyaliz hastalarına AV fistüle ilişkin verilen eğitim öz-bakım davranışlarını etkiler mi?. Nefroloji Hemşireliği Dergisi. 2019;14(2):45-56.
• Biçer S, Şahin F, Sarıkaya Ö. Hemodiyaliz hastalarının yeterli diyaliz hakkında bilgi düzeylerinin incelenmesi ve bu konuda eğitilmesi. Bozok Tıp Dergisi. 2013;3(3):36-43.