Engelli Çocuğa Sahip Kadınların COVID-19 Sürecindeki Deneyimleri: Nitel Bir Araştırma

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 3, 115 - 124, 30.09.2021

Melike Tekindal , Şevval Özge Özlem

Öz

Amaç: Engelli çocuğa sahip kadınların COVID-19 sürecinde yaşadıkları sorunları ve yaşam deneyimlerinin feminist sosyal hizmet bağlamında fenomenolojik yaklaşım ile ortaya çıkarılması amaçlanmaktadır.
Gereç ve Yöntem: Kadınların engelli çocuklarına bakım konusunda COVID-19 pandemisinde yaşadıkları deneyimlerini feminist sosyal hizmet bağlamında derinlemesine incelemek amacıyla araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden fenomenolojik yaklaşım kullanıldı. Katılımcılar nitel araştırmalarda kullanılan amaçlı örnekleme kapsamında kartopu yöntemi ile belirlendi. Veriler MAXQDA20 programı ile nitel içerik analizi ile analiz edildi.
Bulgular: Araştırmanın sonucunda iki ana tema belirlendi. Bunlar: “COVID-19 sürecinde yaşanan sorunlar ve değişimler”, “COVID-19 sürecinde ihtiyaçlar ve öneriler” şeklindedir. Kadınlar bu süreçte bakım yükü, ev içi sorumluluklar, güce karşı güçsüzlük ve artan gelecek kaygısı yaşamaktadırlar. Ayrıca hem engelli çocuklarına hem de kendi ihtiyaçlarına yönelik talepte bulunmakta ve öneri getirmektedirler. Engelli çocuğa sahip kadınların COVID-19 pandemisindeki deneyimleri incelendiğinde sistematik olarak kadınların çocukların tüm bakım yüklerini üstlendiği, bu nedenle COVID-19 sürecinde oldukça yıprandıkları ve zorlandıkları görüldü. COVID-19 pandemisi başladıktan sonra kadınların kendilerine vakit ayıramadıkları, sosyal çevrelerinden tamamen uzaklaştıkları ve destek sistemlerine ulaşamadıkları ortaya çıktı.
Sonuç: Konuya ilişkin yeni çalışmaların yapılması ve kadınların desteklenmesi gerekmektedir. Dolayısıyla özellikle Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde insan hakları ve sosyal adalet ilkelerinin gözetilerek bu konunun daha fazla irdelenerek, kadının güçlenmesine, destek sistemlerinin arttırılmasına ve bunun için çeşitli düzeyde sosyal hizmet uygulamasına ihtiyaç bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

feminist sosyal hizmet, kadın, COVID-19, nitel çalışma

Experiences of Women With Disabled Children In COVID-19 Process: A Qualitative Research

Öz

Objective: It is aimed to reveal the problems and life experiences of women with disabled children during the COVID-19 pandemic with a phenomenological approach in the context of feminist social work.
Material and Method: Qualitative research method was used in the research in order to examine women’s experiences in caring for their disabled children during the COVID-19 pandemic in the context of feminist social work. In this context phenomenological approach was used in the context of qualitative research method. Participants were determined by the snowball method within the scope of purposive sampling used in qualitative research. The data were analyzed by content analysis with the MAXQDA20 program.
Results: As a result of the research, two main themes were determined. These are: "Problems and changes in the COVID-19 process", "Needs and suggestions in the COVID-19 process". In this process, women experience the burden of care, domestic responsibilities, powerlessness to power and increasing anxiety about the future. In addition, they make requests and offer suggestions for both their children with disabilities and their own needs. The experiences of women with disabled children during the COVID-19 pandemic were examined, it was seen that women systematically assumed all the care burdens of children, therefore they were quite burn out and had difficulties in the COVID-19 pandemic. It turned out that after start of the COVID-19 pandemic, women could not spare time for themselves, completely distances themselves from their Social environment and could not reach support systems.
Conclusion: It is necessary to carry out new studies on the subject and to support women. Therefore especially in developing countries such as Turkey there is a need for further scrutiny of this issue, taking into account the principles of human rights and social justice, to empower women, to increase support systems, and to implement social work at various levels.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, feminist social work, women, qualitative research

Kaynakça

• Karcıoğlu Ö. What is coronaviruses, and how can we protect ourselves? Anka Tıp Dergisi. 2020; 2(1): 66-71.
• Kara HZ, Alsancak F. Koronavirüs pandemisinde toplumun yaşlı ve engellilere yönelik düşünceleri üzerine bir araştırma. Pearson Journal Of Social Sciences & Humanities. 2020; 5(8): 133-143.
• Thelwall M, Levitt JM. Retweeting COVID-19 disability issues: Risks, support and outrage. EPI. 2020; 29(2): e290216.
• Courtenay K, Perera B. COVID-19 and people with intellectual disability: impacts of a pandemic. Irısh journal of Psychological Medicine. 2020; 37: 231-236.
• Twardzik E, Williams M, Meshesha H. Disability during a pandemic: Student reflections on risk, inequity and opportunity. AJPH. 2021; 111(1): 85-88.
• Vural H. Engelli çocuğa sahip kadınlar üzerinden kadınlara yönelik ayrımcılığa toplumsal bir bakış: Marx ve Faoucalt bağlamında niteliksel bir araştırma [dissertation on the internet]. İstanbul: T.C. Maltepe Üniversitesi; 2019. [cited 2021 Mar 30].
• Günindi Ersöz A. Özel alan/kamusal alan diktomisi: Kadınlığın “doğası” ve kamusal alandan dışlanmışlığı. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi. 2015; 18: 80-102.
• Worell J, Remer P. Terapide feminist bakış açıları: Farklı kadınları güçlendirmek. 2. ed. Hoboken, NJ: John Wiley & Sons; 2003.
• Cankurtaran Öntaş Ö, Tunç Tekindal M. Herkes için kendini feda eden kadınlar: Engelli çocukların anneleriyle niteliksel araştırma. Avrupa Sosyal Hizmet Dergisi. 2016; 19(2): 275-289.
• Buz S. Feminist sosyal hizmet uygulaması. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi. 2009; 20(1): 53-65.
• Duru S, Duyan V. Engelli çocuğa sahip ailelerde toplumsal cinsiyet rolleri. KADEM. 2017; 3(2): 200-211.
• Rosen MG, Dickinson JC. The incidence of cerebral palsy. J Am Obstet Gynecol. 1992; 167: 417-423.
• Akandere M, Acar M, Baştuğ G. Zihinsel ve fiziksel engelli çocuğa sahip anne ve babaların yaşam doyumu ve umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. SUSBED. 2009;22: 23-32.
• Kaytez N, Durualp E, Kadan G. Engelli çocuğu olan ailelerin gereksinimlerinin ve stres düzeyinin incelenmesi. EBAD. 2015;4(1): 197- 2014.
• Dobson B, Middleton S, Beardsworth A. The impact of childhood disability on family life. Layerthorpe York: York Publishing Services Ltd. 2001.
• Dyson L. Fathers and mothers of school-age children with developmental disabilities: parental stres, family functioning and social support, AJMR. 1997 Nov;102: 267-279.
• Toseeb U, Asbury K, Code A, Fox, L, Deniz E. Supporting families with children with special educational needs and disabilities during COVID-19. England DFE. 2020. Retrieved from https://psyarxiv.com/tm69k/.
• World Health Organization. World Report on Disability. 2011. Retrieved from https://www.who.int/disabilities/world_report/2011/ report/en/.
• Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. Mart Ayı Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni. 2007. Erişim adresi: https://ailevecalisma.gov.tr/ media/42250/istatistik-bulteni-2020- mart.pdf
• Türkiye İstatistik Kurumu. Türkiye Engelliler Araştırması. 2002. Erişim adresi. http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?alt_id=1017
• Umamaheswar J, Tan C. Dad, wash your hands: Gender, care, work and attitudes toward risk during the COVID-19 pandemic. SOCIUS. 2020; 6: 1-14.
• Cohen SA, Kunicki ZJ, Drohan MM. Greaney, ML. Exploring Changes in Caregiver Burden and Caregiving Intensity due to COVID-19. GGM. 2021;7: 1–9.
• Bilal E, Dağ İ. Eğitilebilir zihinsel engelli olan ve olmayan çocukların annelerinde stres, stresle başa çıkma ve kontrol odağının karşılaştırılması. Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı Dergisi. 2005; 2(2): 56- 68.
• Aysever H, Sakallı Demirok M. Özel gereksinimli çocuğa sahip ebeveynlerin sosyal destek algılarının ve yılmazlık düzeylerinin incelenmesi. A.Ü E.B.F. Özel Eğitim Dergisi. 2019; 20(3): 561-595.
• Yıldırım Doğru S, Durmuşoğlu N, Turan E. Zihin ve işitme engelli çocukların ailelerinin kaygı düzeyi ve yaşam kaliteleri yönünden karşılaştırılması. I. Uluslararası Ev Ekonomisi Sürdürülebilirlik Gelişme ve Yaşam Kalitesi Kongresi. 2006: (22-24 Mart, Ankara), 377-82.
• Dereli F, Okur S. Engelli çocuğa sahip olan ailelerin depresyon durumunun belirlenmesi, Yeni Tıp Dergisi. 2008; 25: 164–168.
• Yıldırım A, Şimşek H. Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. 6.Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık; 2008.
• Yıldırım A, Şimşek H. Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. 9.Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık; 2013.
• Scheyett AM, McCarth, E. Women and men with mental illnesses: Voicing different service needs. Affilia. 2006; 21(4): 407-418.
• Tekindal M, Uğuz Arsu Ş. Nitel araştırma yöntemi olarak fenomenolojik yaklaşımın kapsamı ve sürecine yönelik bir derleme. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi. 2020; 20 (1): 153- 182.
• Büyüköztürk Ş, Kılıç Çakmak E, Akgün ÖE, Karadeniz Ş, Demirel F. Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. 29. Baskı. Ankara: Pegem Akademi; 2019.
• Kıral B. Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2020; 8(15): 170-189.
• Tekindal M. (Çev. Ed.). Nitel araştırmalarda yazılım kullanımı adım adım. [Using Software in Qualitative Research. A Step-by-Step Guide]. Ankara: Nika Yayınevi; 2018.
• Lester S. An introduction to phenomenological research. Taunton UK: Stan Lester Developments; 1999.
• O’Brien BC, Harris IB, Beckman TJ, Reed DA, Cook DA. Standards for reporting qualitative research: A synthesis of recommendations. Academic Medicine. 2014; 89(9): 1245-1251.
• Işık A, Akbaş E. Özel gereksinimli çocuklara sahip olan ailelerin evlilik yaşamına toplumsal cinsiyet odaklı yaklaşım. Social Sciences Research Journal. 2019; 2(8): 93-110.
• Ersoy A, Buluş S. Engelli çocuğu olan annelerde tükenmişlik: nitel bir çalışma. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2019; 23(3): 764-781.
• Duru S, Duyan V. Engelli çocuğa sahip ailelerde toplumsal cinsiyet rolleri. KADEM Kadın Araştırmaları Dergisi. 2017; 3(2): 200-211.
• Girli A, Yurdakul A, Sarısoy M, Özekes M. Zihinsel engelli ve otistik çocukların anne-babalarına yönelik grup danışmanlığının depresyon, benlik saygısı ve tutumları üzerine etkisi. Saray Rehabilitasyon. 2000; 6: 2-9.
• Yarımdağ E, Erciyes JC. Engelli çocuğu olan ebeveynlerin sorunları ve kaygılarının toplumsal cinsiyet rolleri bağlamında incelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi. 2021; 9: 347-373.
• Bahar A, Bahar G, Savaş HA. Parlar S. (2009). Engelli çocukların annelerinin depresyon ve anksiyete düzeyleri ile stresle başa çıkma tarzlarının belirlenmesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi. 2009; 4(11): 97- 112.
• Vural Yüzbaşı D. Engelli çocuğa sahip annelerin duygusal deneyimleri: bir olgubilim çalışması. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2019; (46): 1-25.
• Chou YC, Kröger T, Pu CY. Underemployment among mothers of children with intellectual disabilities. Journal of Intellectual Disabilities. 2017; 31(1): 1-7.
• Özşenol F, Işıkhan V, Ünay B, Aydın Hİ, Akın R, Gökçay E. Engelli çocuğa sahip ailelerin aile işlevlerinin değerlendirilmesi. Gülhane Tıp Dergisi. 2003; 45(2): 156-164.
• Özmen D, Çetinkaya A. Engelli çocuğa sahip ailelerin yaşadığı sorunlar. EGEHFD. 2012;28(3): 35-49.
• Tuncay, T. ve Erbay, E. Sosyal hizmetin temel hedefi: Sosyal adalet. Toplum ve Sosyal Hizmet. 2006; 17(1): 53-69.
• Zengin O, Altındağ Ö. Bir insan hakları mesleği olarak sosyal hizmet. Toplum ve Sosyal Hizmet. 2016; 27(1): 179-190.
• Dinçer, F., Yaşar C., G. Yirmibeşoğlu,. COVID-19’un ekonomik etkilerinin toplumsal cinsiyet eşitliği bağlamında değerlendirilmesi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 2020; 19.COVID-19 Special Issue: 780-792.
• Akbaş, Ö. Z., & Dursun, C. Koronavirüs (Covıd-19) pandemisi sürecinde özel alanına kamusal alanı sığdıran çalışan anneler. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 2020; 7(5), 78-94.
• Ünal, B., & Gülseren, L. COVID-19 pandemisinin görünmeyen yüzü: Aile içi kadına yönelik şiddet. The hidden side of COVID-19 pandemic: Domestic violence) Klinik Psikiyatri Dergisi, 2020; 23, 89-94.
• Parlak, S., Celebi Cakiroglu, O., & Oksuz Gul, F. Gender roles during COVID‐19 pandemic: The experiences of Turkish female academics. Gender, Work & Organization. Gender Work Organ. 2021;28(S2):461-483.
• Koç E. , Yeniçeri Z. COVID-19 Pandemi Sürecinin Toplumsal Cinsiyet Eşit(siz)liğine Etkileri. Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi, 2021; 4(1): 80-102.