Determining the Immunization Status of Individuals aged 65 and over: Sample of Family Health Center

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 2, 299 - 305, 31.05.2022

Feyza Dereli , Gülçin Uyanık , Jülide Gülizar Yıldırım , Gamze Ağartıoğlu Kundakçı , Medine Yılmaz

Öz

Objective: To determine the immunization status of elderly who presented to family health centers.

Material and Method: The comparative-descriptive study was conducted with 2294 elderly registered in 10 family health centers located in İzmir. The data was analyzed using numbers, percentages, variance and chi-square analysis.

Results: The mean age of the elderly was 70.5±6.5 (60-96, years); 52.4% were women, 78.7% were married, 39% were primary school graduates. It was determined that 55.3% didn’t know about the vaccines made in old age, 64.5% weren’t knowledgeable about immunization. 45.1% of those who received the information from physicians, nurses and other health workers. The rate of the elderly who were vaccinated last year was 32.3%. The most commonly administered vaccines were influenza (33.7%), adult-type diphtheria tetanus (13.3%) and pneumococcal (7.9%) vaccines. The rate of being vaccinated among elderly was higher in 65-74 age group, men, primary school graduates, those who perceived their income as equal to their expenses, and those who were knowledgeable about vaccination (p<0.001). The rate of being vaccinated against influenza (X2=398.907), pneumoniae (X2=77.607) and adult type tetanus (X2=42.647) was higher in those who received information about old age vaccines than was that in those who did not receive any information (p<0.01).

Conclusion: More than half of the elderly people were unaware of vaccination and hadn’t been vaccinated is important in terms of adult immunization, chronic diseases complications and infectious diseases. Primary health care personnel’s providing planned and continuous adult vaccination training will increase immunization rates among elderly and improve their quality of life.

Anahtar Kelimeler

Elderly people, family health center, immunization, vaccination.

65 Yaş ve Üzeri Bireylerin Bağışıklama Durumlarının Belirlenmesi: Aile Sağlığı Merkezi Örneği

Öz

Amaç: Aile sağlığı merkezlerine başvuran yaşlıların bağışıklama durumlarının belirlenmesidir.

Gereç ve Yöntem: Araştırma karşılaştırmalı-tanımlayıcı desende olup İzmir’de 10 aile sağlığı merkezine kayıtlı 2294 yaşlı ile yapılmıştır. Çalışmadan elde edilen veriler sayı, yüzde, varyans ve ki-kare analizi ile değerlendirilmiştir.

Bulgular: Yaşlıların yaş ortalaması 70,5±6,5 yıl (60-96 yaş); %52,4’ü kadın, %78,7’si evli %39,0’u ilkokul mezunudur. Bireylerin %55,3’ünün yaşlılık döneminde yapılan aşıları bilmediği, %64,5’inin bağışıklama konusunda bilgi almadığı, bilgisi olanların %45,1’inin bilgiyi doktor, hemşire ve diğer sağlık çalışanlarından aldığı belirlenmiştir. Son bir yıl içinde aşı yaptırma oranı %32,3 olup, grip (%33,7), erişkin tip difteri tetanoz (%13,3) ve pnömokok (%7,9) en çok yaptırılan aşılardır. Yaşlılarda 65-74 yaş grubunun, erkeklerin, ilkokul mezunlarının, gelirini giderine denk olarak algılayanların, aşı hakkında bilgisi olanların, aşı yaptırma oranlarının daha fazla olduğu saptanmıştır (p<0,001). Yaşlılık dönemi aşıları hakkında bilgi alan bireylerin grip (X2=398,907), pnömokok (X2=77,607) ve erişkin tip tetanoz (X2=42,647) aşıların yaptırma oranlarının bilgi almayanlara göre daha fazla olduğu belirlenmiştir (p<0,01).

Sonuç: Yaşlıların yarısından fazlasının yaşlılık dönemi aşılanma ile ilgili bilgisinin olmaması ve aşı yaptırmamış olmaları erişkin bağışıklama, kronik hastalıkların komplikasyonları, enfeksiyon hastalıkları açısından önemlidir. Birinci basamak sağlık personeli tarafından erişkin aşılanma konusunda planlı ve sürekli eğitimlerin yapılması bağışıklama oranlarının ve yaşlıların yaşam kalitesinin artmasına katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Yaşlı, aile sağlığı merkezi, bağışıklama, aşı.

Kaynakça

• Şenol E, Azap A, Erbay A, Alp Çavuş S, Karakuş R, Acar A. Erişkin bağışıklamasının hedefindeki aşılardan biri olarak pnömokok aşısı: Türk klinik mikrobiyoloji ve infeksiyon hastalıkları derneği erişkin bağışıklaması çalışma grubu uzlaşı raporu. Klimik, 2018; 31: 2-18.
• Türkiye Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık Derneği (EKMUD). Erişkin bağışıklama çalışma grubu erişkin bağışıklama rehberi 2020; 103. [homepage on the Internet] [cited 2021 Dec 27] Available from: www.ekmud.org.tr
• Koldaş ZL. Vaccination in the elderly population. Turk Kardiyol Dern Ars. 2016; 45 (5): 124-7.
• Bolatkale MK, Ruhuşen K, Eryılmaz MA. Aile hekimliği polikliniğine başvuran bireylerin erişkin aşıları hakkındaki bilgileri ve aşılanma durumları. Konuralp Med J. 2019; 11(3): 362-8.
• Walter EB, Atmar RL. Improving influenza prevention: Modest changes with large effects. Clın Infect Dıs. 2020; 70, 12: 2503-4.
• Turhan Ö, Polat HH, Öncel S, Akcan A, Eravsar K, Yalcın AN. Pneumococcal vaccination status in adults sixty-five years and older, Kuwait Med J. 2010; 42 (2): 135-8.
• Johnson DR, Nichol KL, Lipczynski K. Barriers to adult immunization, Am J Med. 2008;121: 28-35.
• Medetalibeyoğlu A, Ezirmik E. Altmış beş yaş ve üzeri bireylerde dünya sağlık örgütü tarafından önerilen aşılardan influenza, pnömokok, herpes zoster ve tetanoz aşıları hakkındaki bilme düzeyi ve bu aşıları yaptırma düzeyini belirleme çalışması. Med Bull Haseki. 2020; 5: 58.
• Aydemir İ, Yaşar ME. Demografik değişim kuramının sağlık, hastalık ve sağlık harcamaları üzerindeki etkisine ilişkin literatür değerlendirmesi. Siirt Üni Sosyal Bil Ens Dergi. 2020; 8 (15): 102-16.
• İlhan B, Bakkaloğlu OK. Vaccination rates in geriatric outpatient clinic in Gaziantep Dr. Ersin Arslan training and research hospital. Med Bull Haseki. 2019; 57(1): 75.
• Ünal S, Durusu Tanrıöver M, Taş E, Güner İ, Çetin ÖY, et al. Pneumococcal vaccination coverage in the elderly population: before and after setting a target with a one-day educational program. FLORA. 2014; 19,: 2-7.
• Şengelen ÖGDM. Yaşlılık döneminde bağışıklama çalışmaları ve COVID-19. İleri Yaş Grubuna. 2020; 32-7. [homepage on the Internet] [cited 2021 Dec 27] Available from: https://geriatri.org.tr/pdf/pandemisurecinde-ileri-yas.pdf#page=40
• Türkiye Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık Derneği Erişkin Bağışıklaması Çalışma Grubu. Erişkin Bağışıklama Rehberi Ankara: Bilimsel Tıp Yayınevi, 2016. [homepage on the Internet] [cited 2021 Dec 27] Available from: www.ekmud.org.tr
• Bal H, Börekçi G. Mersin ilindeki bir aile sağlığı merkezine kayıtlı altmış beş yaş ve üstü bireylerin erişkin aşılama durumları ve etkileyen faktörler. İstanbul Med J. 2016; 17: 121-30.
• Fidancı İ. Geriatrik yaş grubunun aile hekimliği polikliniğine başvuru sayıları ve nedenlerinin değerlendirilmesi: Retrospektif 5 yıl. Jour Turk Fam Phy. 2020; 11(2): 49-55.
• Maç ÇE, Öztürk GZ, Aksu SB, Demirbaş B, Toprak D. Geriatrik bireylerin periyodik sağlık muayenesi hakkında bilgi, tutum ve davranışları. Ankara Med J. 2019; 19(1): 1-9.
• Başer DA, Çevik M, Çelik MA, Cankurtaran M. Erişkinlerin aile sağlık merkezlerine periyodik sağlık muayenesine dair başvuru sıklıklarının ve hizmet alma durumlarının değerlendirilmesi. Türk Aile Hek Derg. 2020; 24 (2): 68-79.
• Özpınar S. Manisa kent merkezinde 65 yaş ve üzeri nüfusun sağlık hizmetlerini kullanma durumu. Health Society. 2020; 1: 43-53.
• Kayabek İ, Karaca Sivrikaya S. Temel sağlık hizmetlerinde yaşlı bakımı ve karşılaşılan sorunlar. YBU Sağlık Bil Fak Dergi. 2021; 2 (3): 141-7.
• Tekin Ç, Kara F. Dünyada ve Türkiye’de yaşlılık. IBAD J Soc Sci. 2016; 3(1): 219-29.
• Yürüyen M, Ayan G, Demirdağ F, Kara Z, Avcı S, Yavuzer H, et al. Why is vaccination frequency low in elderly patients? J Clin Anal Med. 2018; 9:138-42.
• Alıcı DE, Sayıner A, Unal S. Barriers to adult immunization and solutions: Personalized approaches. Hum Vaccin Immunother. 2017;13: 213-5.
• Sakamoto A, Chanyasanha C, Sujirarat D, Matsumoton, Nakazato M. Factors associated with pneumococcal vaccination in elderly people: A cross-sectional study amongelderly club members in miyakonojo city, Japan. BMC Public Health. 2018;18(1):1172.
• Erdoğdu Hİ, Çatak B. Influenza, pneumococcal and herpes zoster vaccination rates amongst people aged 65 years and older and related factors. Türk Geriatr Derg 2018; 21:498- 506.
• Ozisik L, Tanriover MD, Rigby S, Unal S. ADVICE for a healthier life: Adult vaccination campaign in Europe. Eur J Intern Med [Internet]. 2016; 33: 14-20.
• Mutlu HH, Coşkun FO, Sargın M. Aile hekimliği polikliniğine başvuran 65 yaş ve üstü kişilerde aşılanma sıklığı ve farkındalığı, Ankara Med J. 2018;(1):1‐13.
• Elbi H, Değer TB. Söke’de 65 yaş ve üzeri kişilerde grip aşısı ile bağışıklama durumu. CBU-SBED. 2018; 5(2): 28-32.
• Wu S, Su J, Yang P, Zhang H, Li H, Chu Y, et al. Factors associated with the uptake of seasonal influenza vaccination in older and younger adults: A large, population-based survey in Beijing, China. BMJ Open. 2017;7(9):E017459.
• La EM, Trantham L, Kurosky S K, Odom D, Aris E, Hogea C. An analysis of factors associated with influenza, pneumoccocal, tdap, and herpes zoster vaccine uptake in the us adult population and correspondinginterstate variability. Hum Vaccin Immunotherapeutic. 2018;14(2):430-441.
• Rudvan L, Sönmezer M, Ünal S. Erişkin aşılamasında neredeyiz? Türkiye'de üçüncü basamak bir üniversite hastanesinde erişkin aşı ünitesine başvuran 65 yaş ve üzeri erişkinlerin aşılanma durumlarının değerlendirilmesi. Ankara Med J, 2021; 3(2):350-36.
• Sarıgül B, Korkmazer B, Asa Afyoncu A, Şahin EM. Üçüncü basamak üniversite hastanesi aile hekimliği polikliniğinde erişkin bağışıklanma durumu ve etkileyen faktörler. Türk Aile Hek Dergi. 2021; 25(4): 105-12.