Ailelerin Tip 1 Diyabet Tanılı Çocuklarında Tamamlayıcı ve Alternatif Terapileri Kullanma Durumlarının, Kullanılan Yöntemlerin ve Metabolik Kontrole Etkisinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 3, 409 - 417, 04.10.2024

Perihan Yetim , Beste Özgüven Öztornacı , Esra Ardahan Akgül , Hatice Yıldırım Sarı , Bumin Nuri Dündar

https://doi.org/10.61399/ikcusbfd.1516825

Öz

Amaç: Bu çalışma, Tip 1 diyabetes mellitüs (DM) tanılı çocukların ailelerinin çocuklarının diyabet tedavisinde tamamlayıcı ve alternatif terapileri (TAT) kullanma durumlarının, kullanılan yöntemlerin ve metabolik kontrole etkisinin incelenmesi amacıyla planlanmıştır.

Gereç ve Yöntem: Nicel olarak tasarlanmış, tanımlayıcı ve kesitsel tipteki bu çalışma, Eylül 2023 ile Mart 2024 tarihleri arasında, İzmir ilindeki bir üniversite hastanesinin çocuk endokrinoloji kliniğinde tedavi gören Tip 1 DM tanılı 120 çocuğun ailesi ile gerçekleştirilmiştir. Verilerin toplanmasında; Kişisel Bilgi Formu ve Ailelerin Tip 1 DM Tanılı Çocuklarında TAT Kullanma Durumuyla İlgili Soru Formu kullanılmıştır. Araştırma verileri SPSS for Windows Version 26.00 bilgisayar programı ile işlenmiş ve analiz edilmiştir. Araştırmanın etik izinleri alınmıştır.

Bulgular: Çalışmaya katılan ailelerin %30’unun Tip1 DM tanılı çocuklarında TAT kullandığı belirlenmiştir. Ailelerin en çok tercih ettiği TAT yöntemi %30,6 ile kabuk tarçınlı su içirmektir. Annenin eğitim durumu, çocuğun diyabet takibini yapan kişinin kim olduğu ve çocuğun bir egzersiz programına düzenli olarak uyma durumu değişkenleri ailelerin TAT uygulama durumları üzerinde anlamlı olarak etkilidir (p<0,05). TAT kullananlar ile TAT kullanmayanların HbA1c düzeyleri arasında istatistiksel olarak bir fark bulunmamıştır (p=0,533).

Sonuç: Aileler Tip1 DM gibi kronik hastalığı olan çocuklarında sonuçları kanıtlanmamış farklı TAT yöntemlerini kullanmaktadır. Bu yöntemlerin çocukların diyabet yönetimi üzerinde olumlu etkileri olabileceği gibi olumsuz etkileri de göz ardı edilmemelidir. Hemşirelerin uygulanabilecek olası TAT yöntemleri hakkında güncel bilgilere sahip olup, çocuklara, ailelerine ve topluma bu yöntemlerin avantajları, dezavantajları ve tehlikeleri konusunda bilgilendirme yapmaları gereklidir.

Anahtar Kelimeler

Tip 1 diyabet, hemşirelik bakımı, çocuk, tamamlayıcı terapiler

Etik Beyan

İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurulu’ndan 21.09.2023 tarih 0357 karar numarası ile etik kurul onayı, araştırmanın yapılacağı hastaneden kurum izni ve ailelerden Bilgilendirilmiş Gönüllü Olur Formu ile izin alınmıştır. Çalışma Helsinki Deklarasyonu prensiplerine uygun olarak yürütülmüştür.

Destekleyen Kurum

Destekleyen kurum bulunmamaktadır.

Teşekkür

Bu çalışmaya katılmayı kabul eden Tip 1 DM’li çocuklara ve ailelerine teşekkür ederiz.

Investigation of Families' Use of Complementary and Alternative Therapies, Methods Used and Their Effects on Metabolic Control in Their Children Diagnosed with Type 1 Diabetes

Öz

Objective: This study was planned to investigate the use of complementary and alternative medicines (CAM) by the families of children diagnosed with Type 1 diabetes mellitus (DM) in the treatment of their children’s diabetes, the methods used, and their effect on metabolic control.

Material and Method: This quantitatively designed, descriptive and cross-sectional study was conducted between September 2023 and March 2024 with the families of 120 children diagnosed with Type 1 DM who were treated in the paediatric endocrinology clinic of a university hospital in İzmir. Personal Information Form and Questionnaire on Families' Use of CAM in Children Diagnosed with Type 1 DM were used to collect the data. The research data were processed and analysed with SPSS for Windows Version 26.00 computer programme. Ethical permissions were obtained for the study.

Results: It was determined that 30% of the families participating in the study used CAM for their children diagnosed with Type 1 DM. The most preferred CAM method by families was giving cinnamon water with bark cinnamon, at 30.6%. The variables of the mother's educational status, the person who monitors the child's diabetes and the child's regular adherence to an exercise programme were significantly effective on the families’ use of CAM (p<0.05). There was no statistical difference between the HbA1c levels of CAM users and non-users (p=0.533).

Conclusion: Families use different CAM methods with unproven results for their children with chronic diseases such as Type 1 DM. While these methods may have positive effects on children's diabetes management, their negative effects should not be ignored. Nurses should have up-to-date information about possible CAM methods and inform children, their families and the community about the advantages, disadvantages and dangers of these methods.

Anahtar Kelimeler

Type 1 diabetes, nursing care, child, complementary therapy

Kaynakça

• Chang HY, Wallis M, Tiralongo E. Use of complementary and alternative medicine among people living with diabetes: literatüre review. J Adv Nurs. 2007; 58(4): 307-319. doi:https://doi.org/10.1111/j.1365-2648.2007.04291.x
• Dham S, Shah V, Hirsch S, Banerji MA. The role of complementary and alternative medicine in diabetes. Curr Diab Rep. 2006; 6(3): 251-258. doi:https://doi.org/10.1007/s11892-006-0042-7
• Ceyhan D, Yiğit TT. Guncel tamamlayıcı ve alternatif tıbbi tedavilerin sağlık uygulamalarındaki yeri. DU Sağlık Bil Enst Derg. 2016;6(3):178-189. (Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/duzcesbed/ issue/31078/66700, Erişim Tarihi: 10.09.2023).
• Birdee GS, Yeh G. Complementary and alternative medicine therapies for diabetes: a clinical review. Clin Diabetes. 2010; 28(4): 147-155. doi:https://doi.org/10.2337/diaclin.28.4.147
• Ozcelik G, Toprak D. Bitkisel tedavi neden tercih ediliyor. Ank Med J. 2015; 15(2): 48-58. doi:https://doi.org/10.17098/amj.05190
• Pilkington K, Stenhouse E, Kirkwood G, Richardson J. Diabetes and complementary therapies: Mapping the evidence. Pract Diabetes Int. 2007; 24(7): 371-376. doi:https://doi.org/10.1002/pdi.1150
• Shapiro S, Rapaport R. The role of complementary and alternative therapies in pediatric diabetes. Endocrinol Metab Clin. . 2009; 38(4): 791-810. doi:https://doi.org/10.1016/j.ecl.2009.09.004
• Pandey A, Tripathi P, Pandey R, Srivatava R, Goswami S. Alternative therapies useful in the management of diabetes: A systematic review. J Pharm Bioallied Sci. 2011; 3(4): 504-512. doi: 10.4103/0975-7406.90103
• Haliloglu B, İşguven P, Yıldız M, Arslanoğlu İ, Erguven M. Complementary and alternative medicine in children with type 1 diabetes mellitus. J Clin Res Pediatr Endocrinol. 2011; 3(3): 139. doi:10.4274/jcrpe.v3i3.27
• Ozturk, C., Karatas, H., Langler, A., Schutze, T., Bailey, R., & Zuzak, T. J. (2014). Complementary and alternative medicine in pediatrics in Turkey. World J Pediatr. 2014; 10: 299-305. doi: 10.1007/s12519-014-0507-8
• Grossman LD, Roscoe R, Shack AR, Diabetes Canada Clinical Practice Guidelines Expert Committee. Complementary and alternative medicine for diabetes. Can J Diabetes. 2018; 42: S154-S161. doi:https://doi.org/10.1016/j.jcjd.2017.10.023
• Cırık V, Efe E. Pediatri hemşireliğinde tamamlayıcı sağlık yaklaşımlarının onemi. HEAD. 2017;14(2):144-149. doi:10.5222/ HEAD.2017.144
• Polat G, Yıldırım G, Polat HH. Tamamlayıcı alternatif tıp ile ilgili gazete haberlerinin gazetecilik, halk sağlığı ve tıbbi etik boyutuyla değerlendirilmesi. IJHHS. 2014;11(1):814-835. (Erişim Adresi: https:// www.j-humansciences.com/ojs/index.php/IJHS/article/view/2732, Erişim Tarihi: 10.09.2023).
• Uzun MB, Aykac G, Ozcelikay G. Bitkisel urunlerin yanlış kullanımı ve zararları. Mersin Universitesi Tıp Fakultesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi. 2014;4(3):1- 5. (Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/mutftd/issue/43171/523663, Erişim Tarihi: 10.06.2024).
• Giray Bozkaya O, Akgun İ, Birgi E, Cinkoğlu A, Gog K, Karadeniz D. Anne babaların cocuklarında uyguladıkları alternatif tıp yontemleri. Dokuz Eylul Universitesi Tıp Fakultesi Dergisi. 2008;22(3): 129-135. (Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/deutip/issue/4652/63437, Erişim Tarihi: 10.09.2023).
• Dunning T. Overview of complementary and alternative medicine and diabetes. Pract Diabetes. 2014; 31(9): 381-386. doi:https://doi.org/10.1002/pdi.1908
• Uslu N, Bayat M. The use of complementary and alternative medicine in children with type 1 diabetes mellitus. J Tradit Med Clin Natur. 2018; 7(265): 2. doi:10.4172/2573-4555.1000265
• Efe E, Oncel S, Yılmaz M. (2012). Kadınların diş, karın ve kulak ağrısı olan cocuklarına yaklaşımları. Ağrı. 2012; 24(2): 69-76. doi:https://doi.org/10.5505/agri.2012.83723
• Bayat M, Uslu N, Erdem E, Efe YS, Variyenli N, Arican F, Kurtoglu S. Complementary and alternative medicine used for children with type 1 diabetes mellitus. Iran J Pediatr. 2017; 27(4). doi:https://doi.org/10.5812/ijp.11210
• Arıkan D, Sivrikaya SK, Olgun N. Complementary alternative medicine use in children with type 1 diabetes mellitus in Erzurum, Turkey. J Clin Nurs. 2009; 18(15):2136–44. doi:https://doi.org/10.1111/j.1365-2702.2008.02464.x
• Machado LCB, Alves C. Complementary and alternative medicine in Brazilian children and adolescents with type 1 diabetes mellitus. Pediatr Endocrinol Diabetes Metab.2017; 23(2). doi:https://doi.org/10.18544/ PEDM-23.02.0075
• Lemay JF, Amin A, Pacaud D. Complementary and alternative medicine use in children and adolescents with type 1 diabetes. Paediatr Child Health. 2011; 16(8): 468-472. doi:https://doi.org/10.1093/pch/16.8.468
• McCarty RL, Weber WJ, Loots B, Breuner CC, Vander Stoep A, Manhart L, Pihoker C. Complementary and alternative medicine use and quality of life in pediatric diabetes. J Altern Complement Med. 2010; 16(2): 165-173. doi:https://doi.org/10.1089/acm.2008.0566
• Miller JL, Cao D, Miller JG, Lipton RB. Correlates of complementary and alternative medicine (CAM) use in Chicago area children with diabetes (DM). Prim Care Diabetes. 2009; 3(3): 149-156. doi:https://doi.org/10.1016/j.pcd.2009.06.006
• Dannemann K, Hecker W, Haberland H, Herbst A, Galler A, Schafer T, Brahler E, Kiess W, Kapellen TM. Use of complementary and alternative medicine in children with type 1 diabetes mellitus–prevalence, patterns of use, and costs. Pediatr Diabetes. 2008; 9(3pt1): 228-235. doi:https://doi.org/10.1111/j.1399-5448.2008.00377.x
• Altschuler JA, Casella SJ, MacKenzie TA, Curtis KM. The effect of cinnamon on A1C among adolescents with type 1 diabetes. Diabetes Care. 2007; 30: 813-16. doi:https://doi.org/10.2337/dc06-1871
• Gelernter R, Lavi G, Yanai L, et al. Effect of auditory guided imagery on glucose levels and on glycemic control in children with type 1 diabetes mellitus. J Pediat Endocrinol Metab. 2016; 29(2): 139–144. doi:https://doi.org/10.1515/jpem-2015-0150
• Agrawal RP, Jain S, Shah S, Chopra A, Agarwal V. Effect of camel milk on glycemic control and insulin requirement in patients with type 1 diabetes: 2-years randomized controlled trial. Eur J Clin Nutr. 2011; 65: 1048-52. (Erişim Adresi: https://www.nature.com/articles/ejcn201198, Erişim Tarihi: 10.09.2023).
• Moravej H, Salehi A, Razavi Z, Moein MR, Etemadfard H, Karami F, Ghahremani F.. Chemical Composition and the Effect of Walnut Hydrosol on Glycemic Control of Patients With Type 1 Diabetes. Int J Endocrinol Metab. 2016; 14: e34726. doi:https://doi.org/10.5812/ijem.34726
• Cheng MH, Hsieh CL, Wang CY, Tsai CC, Kuo CC. Complementary therapy of traditional Chinese medicine for blood sugar control in a patient with type 1 diabetes. Complement Ther Med. 2017; 30: 10-3. doi:https://doi.org/10.1016/j.ctim.2016.09.007