The Mediating Role of Organizational Justice in The Effect of Job Satisfaction on Organizational Commitment and Organizational Citizenship

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 26, 311 - 332, 28.02.2025

Hamed Jabbari Farhoud , Salih Güney , Erginbay Uğurlu

https://doi.org/10.25204/iktisad.1584809

Öz

This study aims to examine the impact of job satisfaction on organizational commitment and organizational citizenship behavior, as well as to investigate the mediating role of organizational justice in this relationship. The study was conducted with a sample of 401 employees selected through a convenience sampling method. A regression model was estimated to analyze the relationships between variables and to test the significance of the mediator variable. According to the findings of the study, organizational justice plays a mediating role in the effect of job satisfaction on organizational commitment. Another key finding indicates that organizational justice also mediates the relationship between job satisfaction and organizational citizenship behavior. In this context, it can be argued that the effects of job satisfaction on both organizational commitment and organizational citizenship behavior are shaped by organizational justice. When employees experience high job satisfaction and perceive a high level of organizational justice, this positively influences both their organizational commitment and their organizational citizenship behavior. Organizational justice acts as a bridge in these relationships, strengthening employees' workplace experiences and attitudes. A fair work environment enhances employees' job satisfaction, which in turn fosters their commitment to the organization and their engagement in positive workplace behaviors. Consequently, developing justice-based policies is crucial for organizations to encourage employee commitment and positive behaviors, ultimately contributing to overall organizational efficiency and employee motivation.

Anahtar Kelimeler

Job Satisfaction, Organizational Commitment, Organizational Citizenship, Organizational Justice

İş Tatmininin Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel Vatandaşlığa Etkisinde Örgütsel Adaletin Aracı Rolü

Öz

Bu çalışma, iş tatmininin örgütsel bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisini incelemek ve bu ilişkide örgütsel adaletin aracılık rolünün varlığını incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmada, kolayda örneklem yöntemi kullanılarak 401 çalışana uygulanmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkinin araştırılması ve aracı değişkenin anlamlılığının sınanmasında regresyon modeli tahmin edilmiştir. Araştırmanın bulgularına göre, iş tatmininin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisinde örgütsel adaletin aracılık rolü vardır. Araştırmanın diğer bulgusuna göre, iş tatmininin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisinde örgütsel adaletin aracılık rolü bulunmaktadır. Bu bağlamda, iş tatmininin hem örgütsel bağlılık hem de örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkilerinin, örgütsel adalet tarafından şekillendirildiği söylenebilir. Çalışanların iş tatmininin yüksek olduğu durumlarda, örgütsel adalet algıları da yüksekse, bu durum hem örgütsel bağlılıklarını hem de örgütsel vatandaşlık davranışlarını olumlu yönde etkilemektedir. Örgütsel adalet, bu ilişkilerde bir köprü işlevi görerek, çalışanların iş yerindeki deneyimlerini ve tutumlarını daha güçlü hale getirir. Adil bir çalışma ortamı, çalışanların iş tatminini ve buna bağlı olarak örgütsel bağlılık ve vatandaşlık davranışlarını artırarak, organizasyonların genel verimliliğine ve çalışanların motivasyonuna katkı sağlar. Bu nedenle, örgütlerin adalet ilkelerine dayalı politikalar geliştirmeleri, çalışanların bağlılıklarını ve olumlu davranışlarını teşvik etmede kritik bir rol oynar.

Anahtar Kelimeler

İş tatmini, örgütsel bağlılık, örgütsel vatandaşlık, örgütsel adalet

Kaynakça

• Abosrra, A. O. (2017). The effect of job involvement on organizational commitment (Yüksek Lisans Tezi). Karabük Üniversitesi
• Acar, A. Z. (2006). Örgütsel yurttaşlık davranışı: Kavramsal gelişimi ile kişisel ve örgütsel etkileri. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 7(1), 1-14. https://dergipark.org.tr/tr/pub/doujournal/issue/66654/1042906
• Ali, A. J. M. ve Omran, S. A. (2019). Organizational justice and its role in achieving job satisfaction (an analytical study in the directorate of baquba municipality). International Journal of Research in Social Sciences and Humanities, 9(4), 480-492. https://tinyurl.com/27hcwcbn
• Arab, H. ve Atan, T. (2018). Organizational justice and work outcomes in the Kurdistan region of Iraq. Management Decision, 56(4), 808-827. https://doi.org/10.1108/md-04-2017-0405
• Awamleh, N. A. (1996). Organizational commitment of civil service managers in Jordan: a field study. Journal of Management Development, 15(5), 65-74. https://doi.org/10.1108/02621719610117277
• Baron, R. M. ve Kenny, D. A. (1986). The moderator-mediatör variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173-1182. https://doi.org/10.1037//0022-3514.51.6.1173
• Barutçugil, İ. (2004). Stratejik insan kaynakları yönetimi. Kariyer Yayıncılık.
• Bhandesa, W. M. ve Wibawa, I. M. A. (2022). Role of job satisfaction and job stress in mediate the effect of organizational justice on deviant behavior in the workplace. International Research Journal of Management It and Social Sciences, 9(4), 639-655. https://doi.org/10.21744/irjmis.v9n4.2145
• Burgess, R. ve Turner, S. (2000). Seven key features for creating and sustaining commitment. International Journal of Project Management, 18(4), 225-233. https://doi.org/10.1016/S0263-7863(99)00023-X
• Colquitt, J. A., Conlon, D. E., Wesson, M. J. ve Porter, C. H. (2001). Justice at the millennium: A meta-analytic review of 25 years of organizational justice research. Journal of Applied Psychology, 86(3), 425-445. https://doi.org/10.1037/0021-9010.86.3.425
• Cropanzano, R., Bowen, D. E. ve Gilliland, S. W. (2007). The management of organizational justice. Academy of Management Perspectives, 21(4), 34-48. https://doi.org/10.5465/amp.2007.27895338
• Çelik, Y. ve Demir, B. (2020). İş görenlerin iş tatmini ve örgütsel bağlılık düzeylerinin performansları üzerindeki etkisinin incelenmesi. İstanbul Kent Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 1(2), 29-49. https://dergipark.org.tr/tr/pub/itbfkent/issue/56863/778791
• Çetinkaya, M. ve Çimenci, S. (2014). Örgütsel adalet algısının örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisi ve örgütsel özdeşleşmenin aracılık rolü: Yapısal eşitlik modeli çalışması. Yönetim Bilimleri Dergisi, 12(23), 237-278. https://dergipark.org.tr/tr/pub/comuybd/issue/43591/533753
• Dabir, A. R. ve Azarpira, M. (2017). Organizational commitment and its impact on employees’ individual interactions. International Journal of Human Capital in Urban Management, 2(1), 49-56. https://doi.org/ 10.22034/ijhcum.2017.02.01.005
• DeConinck, J. B. ve Stilwell, C. D. (2004). Incorporating organizational justice, role states, pay satisfaction and supervisor satisfaction in a model of turnover intentions. Journal of Business Research, 57(3), 225-231.https://doi.org/10.1016/S0148-2963(02)00289-8
• Eigen, Z. J. ve Litwin, A. S. (2014). Justice or just between us? Empirical evidence of the trade-off between procedural and interactional justice in workplace dispute resolution. ILR Review, 67(1), 171-201. https://doi.org/10.1177/001979391406700107
• Eren, E. (2001). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi (7. Basım). Beta Yayınları.
• Febriyani, L. (2024). The effect of motivation and job satisfaction on organizational citizenship behavior. Jurnal Ekonomi Teknologi Dan Bisnis (Jetbis), 2(9), 669-678. https://doi.org/10.57185/jetbis.v2i9.79
• Fitriani, N. (2024). Uncovering research clusters in job satisfaction and organizational commitment: a vosviewer approach. International Journal of Research and Review, 11(6), 536-545. https://doi.org/10.52403/ijrr.20240659
• Greenberg, J. (1990). Organizational justice: Yesterday, today, and tomorrow. Journal of Management, 16(2), 399-432. https://doi.org/10.1177/014920639001600208
• Greenberg, J. ve Tyler, T. R. (1987). Why procedural justice in organizations?. Social Justice Research, 1, 127-142. https://link.springer.com/article/10.1007/BF01048012
• Gül, H., Oktay, E. ve Gökçe, H. (2008). İş tatmini, stres, örgütsel bağlılık, işten ayrılma niyeti ve performans arasındaki ilişkiler: sağlık sektöründe bir uygulama. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, 20, 11-19. https://dergipark.org.tr/tr /article-file/203064
• Gümüş S. ve Sezgin, B. (2021). Motivasyonun örgütsel bağlılığa ve performansa etkisi. Hiperlink Yayınları.
• Gündoğan, T. (2009). Örgütsel bağlılık: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası uygulaması (Uzmanlık Yeterlilik Tezi). Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Güney, S. (2018). Örgütsel davranış, Ankara: Nobel Yayınevi.
• Gürbüz, S. (2006). Örgütsel vatandaşlık davranışı ile duygusal bağlılık arasındaki ilişkilerin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(1), 48-75. https://dergipark.org.tr/en/pub/esad/issue/6045/81339
• Hunt, S. D. ve Morgan, R. M. (1994). Organizational commitment: One of many commitments or key mediating construct?. Academy of Management Journal, 37(6), 1568-1587. https://doi.org/10.5465/256799
• İbicioğlu, H. (2000). Örgütsel bağlılıkta paradigmatik uyumun yeri. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(1), 13-22. https://dergipark.org.tr/tr/pub/deuiibfd/issue/22770/243050
• Kanter, R. M. (1968). Commitment and social organization: A study of commitment mechanisms in utopian communities. American Sociological Review, 33(4), 499-517. https://doi.org/10.2307/2092438
• Locke, E. A. (1976). The nature and causes of job satisfaction. M. D. Dunnette (Ed.), Handbook of Industrial and Organizational Psychology içinde (s. 1297-1349). Chicago: Rand McNally.
• Marihot, M., Nasution, A., Siregar, Z. ve Siregar, N. (2023). Does job satisfaction effect the organizational citizenship behavior?: Evidence from public sector. Journal of Economics Finance and Management Studies, 06(03). https://doi.org/10.47191/jefms/v6-i3-31
• Meyer, J. P. ve Allen, N. J. (1991). A three-component conceptualization of organizational commitment. Human Resource Management Review, 1(1), 61-89. https://doi.org/10.1016/1053-4822(91)90011-Z
• Mowday, R. T., Porter, L. W. ve Steers, R. M. (2013). Employee-organization linkages: The psychology of commitment, absenteeism, and turnover. Academic press.
• Nergiz, H. G. (2016). Turizm sektöründe örgütsel vatandaşlık davranışı üzerine bir değerlendirme. Yönetim Bilimleri Dergisi, 14(27), 217-247. https://dergipark.org.tr/tr/pub/comuybd/issue/43601/533905
• Niehoff, B. P. ve Moorman, R. H. (1993). Justice as a mediator of the relationship between methods of monitoring and organizational citizenship behavior. Academy of Management Journal, 36(3), 527-556. https://doi.org/10.5465/256591
• Nunnally, J. C. (1967). Psychometric theory. New York, NY: McGraw-Hill Book Company Organ, D. W. (1988). Organizational citizenship behavior: The good soldier syndrome. Lexington, MA: Lexington Books.
• Oshagbemi, T. (2000). Gender differences in the job satisfaction of university teachers. Women in Management Review, 15(7), 331-343. https://doi.org/10.1108/09649420010378133
• Örs, M., Acuner, A. M., Sarp, N. ve Önder, Ö. R. (2003). Antalya Tıp Fakültesi Hastanesi’nde, Antalya Sosyal Sigortalar Kurumu Hastanesi’nde ve Antalya Devlet Hastanesi’nde çalışan hekimler ile hemşirelerin örgütlerine bağlılıklarına ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 56(4), 217-224.
• Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Moorman, R. H., & Fetter, R. (1990). Transformational leader behaviors and their effects on followers' trust in leader, satisfaction, and organizational citizenship behaviors. The Leadership Quarterly, 1(2), 107-142.https://doi.org/10.1016/1048-9843(90)90009-7
• Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Paine, J. B. ve Bachrach, D. G. (2000). Organizational citizenship behaviors: A critical review of the theoretical and empirical literature and suggestions for future research. Journal of Management, 26(3), 513-563. https://doi.org/10.1177/01492063000260030
• Porter, L. W., Steers, R. M., Mowday, R. T. ve Boulian, P. V. (1974). Organizational commitment, job satisfaction, and turnover among psychiatric technicians. Journal of Applied Psychology, 59(5), 603-614. https://doi.org/10.1037/h0037335
• Purwanto, A., Purba, J. T., Bernarto, I. ve Sijabat, R. (2021). Effect of transformational leadership, job satisfaction, and organizational commitments on organizational citizenship behavior. Inovbiz: Jurnal Inovasi Bisnis, 9, 61-69. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3987670
• Raziq, A. ve Maulabakhsh, R. (2015). Impact of working environment on job satisfaction. Procedia Economics and Finance, 23, 717-725. https://doi.org/10.1016/S2212-5671(15)00524-9
• Rezaiean, A., Givi, M. E., Givi, H. E. ve Nasrabadi, M. B. (2010). The relationship between organizational justice and organizational citizenship behaviors: The mediating role of organizational commitment, satisfaction and trust. Research Journal of Business Management, 4(2), 112-120. https://doi.org/10.3923/rjbm.2010.112.120
• Saadati, M., Saadati, A., Asghari, A., Golkhatmi Bidgoli, M., Ghodsi, A. ve Golkhatmi Bidgoli, A. (2016). The relationship between perceived organizational justice, organizational commitment and job satisfaction. Health, Spirituality and Medical Ethics, 3(1), 10-17.
• Schultz, D. ve S.E.Schultz; (1998). Pschology And Work Today. Prentice-Hall Inc, 7. Edition. New Jersey.
• Sezgin, F. (2005). Örgütsel vatandaşlık davranışları: Kavramsal bir çözümleme ve okul açısından bazı çıkarımlar. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 317-339. https://dergipark.org.tr/en/pub/gefad/issue/6757/90884
• Sheldon, M. E. (1971). Investments and involvements as mechanisms producing commitment to the organization. Administrative Science Quarterly, 16(2), 143-150. https://doi.org/10.2307/2391824
• Smith, C. P., Organ, D. W. ve Near, J. P. (1983). Organizational citizenship behavior: Its nature and antecedents. Journal of Applied Psychology, 68(4), 653-672. https://doi.org/10.1037/0021-9010.68.4.653
• Tafti, E. D., Zarandi, H. ve Khaki, A. A. (2014). The Relationship Between Perceived Organizational Justice and Job Satisfaction with Organizational Commitment on Women Physical Education and Non Physical Education Teachers. Indian Journal of Fundamental and Applied Life Sciences, 4(S3), 974-979. https://tinyurl.com/3bj6vtwv
• Tunalı, D. ve Peker, A. (2020). Bankacılık sektöründe örgütsel adalet, örgütsel güven ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkinin incelenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(1), 30-51. https://doi.org/10.37880/cumuiibf.616076
• Uğurlu, E. (2023). Ekonometrik uygulamalar kılavuzu. Lambert Academic Publishing.
• Uygur, A. ve Sarıgül, S. S. (2015). 360 derece performans değerlendirme ve geri bildirim sistemi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (33), 189-201. https://dergipark.org.tr/en/pub/susbed/issue/61813/924784
• Vroom, V. H. (1997). Loose‐Tight Leadership: What is the Question?. Applied Psychology, 46(4), 422-427. https://doi.org/10.1111/j.1464-0597.1997.tb01247.x
• Yücel, C. ve Samancı Kalaycı, G. (2009). Örgütsel güven ve örgütsel vatandaşlık davranışı. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 113-120.
• Yücel, C. ve Taşçı, S. K. (2008). Öğretmenlerin kişilik özellikleri ve örgütsel vatandaşlık davranışı. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (20), 685-706. https://dergipark.org.tr/en/pub/susbed/issue/61796/924311
• Zencirkıran, M. ve Keser, A. (2018). Örgütsel davranış. Dora Basım Yayın.