Moral Leadership at Schools

Yıl 2019, Sayı: 9, 129 - 144, 19.07.2019

Macid Yılmaz

Öz

Thanks to information technologies and globalization, rapid change and transformation in today's societies forces our educational approaches in religious and moral education to change. This change necessitates adopting new roles primarily for our educational institutions and the employees of other institutions in addition to the employers in particular. For this reason, the concept of “moral leadership” in schools that can take part in alternative leadership approaches has begun to enter the agenda of educators more. In Turkey, the concept of moral leadership in education and its applications, with its theory and practices, have to be put on the agenda to bring a new breath to education management in secondary and high schools, overcome individual and social problems and transform our schools into attractive institutions. In this study, leadership and its types will be explained briefly then moral and educational leadership will be explained. In addition, what will be the contributions of those who work as administrators and teachers with moral leadership activities to the students’ moral development and school climate will be discussed.

Anahtar Kelimeler

Leadership, moral leader, morals education, educational administration

القيادة الأخلاقية في المدارس

Öz

تشهد مختلف المجتمعات اليوم تغيرات وتحولات سريعة بفضل العولمة وتكنولوجيا المعلومات، وهو ما يجبرنا على تغيير آرائنا التعليمية الخاصة بالدين والأخلاق في المدارس. إن هذا الأمر يحتم على العاملين في مؤسساتنا التعليمية وسائر المؤسسات الأخرى، لا سيما المسؤولين عن الجانب الإداري، أن يلعبوا أدوارا جديدة من أجل مواكبة هذا التغيير. ولهذا فقد أصبح مصطلح "القيادة الأخلاقية"، الذي يمكن أن يكون ضمن مبادرات قيادية بديلة، يحتل مساحة أكبر على أجندة العاملين بالحقل التعليمي. ولكي نكسب أولا روحا جديدة إلى إدارة العملية التعليمية في المدارس المتوسطة والثانوية في تركيا ونتغلب على المشكلات الفردية والاجتماعية ونحول المدارس إلى كيانات تجذب الطلاب إليها، يجب أن نفرد مكانا في أجندتنا إلى مصطلح القيادة الأخلاقية وممارساتها في العملية التعليمية جنبا إلى جنب مع نظرياتها وتطبيقها العملي. سنحاول في هذه الدراسة الحديث عن القيادة وأنواعها باختصار وشرح ما هي القيادة الأخلاقية والتربوية. كما سنناقش كيف يمكن أن تكون أنشطة العاملين في المدارس، من مدرسين وإداريين، في مجال القيادة الأخلاقية ومساهماتهم في التطور الأخلاقي للطلاب والمناخ الدراسي .تشهد مختلف المجتمعات اليوم تغيرات وتحولات سريعة بفضل العولمة وتكنولوجيا المعلومات، وهو ما يجبرنا على تغيير آرائنا التعليمية الخاصة بالدين والأخلاق في المدارس. إن هذا الأمر يحتم على العاملين في مؤسساتنا التعليمية وسائر المؤسسات الأخرى، لا سيما المسؤولين عن الجانب الإداري، أن يلعبوا أدوارا جديدة من أجل مواكبة هذا التغيير. ولهذا فقد أصبح مصطلح "القيادة الأخلاقية"، الذي يمكن أن يكون ضمن مبادرات قيادية بديلة، يحتل مساحة أكبر على أجندة العاملين بالحقل التعليمي. ولكي نكسب أولا روحا جديدة إلى إدارة العملية التعليمية في المدارس المتوسطة والثانوية في تركيا ونتغلب على المشكلات الفردية والاجتماعية ونحول المدارس إلى كيانات تجذب الطلاب إليها، يجب أن نفرد مكانا في أجندتنا إلى مصطلح القيادة الأخلاقية وممارساتها في العملية التعليمية جنبا إلى جنب مع نظرياتها وتطبيقها العملي. سنحاول في هذه الدراسة الحديث عن القيادة وأنواعها باختصار وشرح ما هي القيادة الأخلاقية والتربوية. كما سنناقش كيف يمكن أن تكون أنشطة العاملين في المدارس، من مدرسين وإداريين، في مجال القيادة الأخلاقية ومساهماتهم في التطور الأخلاقي للطلاب والمناخ الدراسي 

Anahtar Kelimeler

القيادة, القائد الأخلاقي, التربية الأخلاقية, الإدارة التعليمية

Okullarda Ahlaki Liderlik / Moral Leadership at Schools / القيادة الأخلاقية في المدارس

Öz

Bilgi teknolojileri ve küreselleşme sayesinde günümüz toplumlarında meydana gelen hızlı değişim ve dönüşüm, din ve ahlak eğitiminde okullardaki eğitim yaklaşımlarımızı değişime zorlamaktadır. Bu değişime uyum sağlamak için,  başta eğitim kurumlarımız olmak üzere diğer kurumlardaki çalışanların ve özellikle de yöneticilerin yeni roller kazanmalarını zorunlu kılmaktadır. Bu nedenle alternatif liderlik yaklaşımları içerisinde yer alabilecek okullarda “ahlaki liderlik” kavramı, artık daha fazla eğitimcilerin gündemine girmeye başlamıştır. Türkiye’de öncelikle ortaokul ve liselerde eğitim yönetimine yeni bir soluk kazandırmak, bireysel ve sosyal içerikli sorunların üstesinden gelmek, ayrıca okulları cazip kurumlar haline getirmek için eğitimde ahlaki liderlik kavramı ve uygulamaları, teorisi ve pratiği ile gündemde yer almak durumundadır. Bu çalışmada liderlik ve türleri kısaca açıklanarak, ahlaki ve eğitsel liderliğin ne olduğu ortaya konulacaktır. Ayrıca okullarda yönetici ve öğretmen olarak çalışanların ahlaki liderlik faaliyetleriyle, öğrencilerin ahlaki gelişimleri ve okul iklimine katkılarının neler olabileceği tartışılacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Liderlik, ahlaki lider, ahlak eğitimi, eğitim yönetimi

Kaynakça

• Aslan, Şebnem ve Karabacak, Mustafa; İslam Düşüncesinde Yönetim ve Liderlik, Eğitim Kitabevi, Konya 2016.
• Bakan, İsmail ve Büyükbeşe, Tuba; "Liderlik ‘Türleri’ ve ‘Güç Kaynakları’na İlişkin Mevcut-Gelecek Durum Karşılaştırması", Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2010, 73-84.
• Bennis, Warren; Bir Lider Olabilmek, (Çev. Teksöz Utku) Sistem Yayıncılık, İstanbul 1999.
• Buchanan, Michael T.; Leadership and Religious Schools: Introducing Some Contemporary Perspectives and Challenges, Bloomsbury Publishing, 2013, USA.
• Certel, Hüseyin; “Dinî İletişim ve Liderlik Açısından Hz. Peygamber’in Sıfatları”, VII. Kutlu Doğum Sempozyumu: Tebliğler, Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2006, s. 245-258.
• Cüceloğlu, Doğan; İnsan ve Davranışı, Remzi Kitabevi, 2006.
• Çelen, Nermin; Öğrenme Psikolojisi, İmge Kitabevi, 1999.
• Çelik, Vehbi; Eğitimsel Liderlik, Pegem Yayıncılık, Ankara 2013.
• Çiçek, Mukaddes; “Liderlikte Farklı Bir Yaklaşım: Otantik Liderlik Tarzı ve Transformasyonel Liderlik Biçimi ile Karşılaştırılması”, Bartın Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Yıl: 2011, Cilt: 2, Sayı: 3, 1-10.
• Demircioğlu, Emre Can; “Karizmatik Liderliğin Yönetsel Açıdan Değerlendirilmesi”, Uluslararası Akademik Yönetim Bilimleri Dergisi, 2015, cilt 1, sayı 1, 52-69.
• Efe, Adem; “Karizmatik Bir Lider Olarak Hz. Peygamber ve O'nun Gerçekleştirdiği Bazı Sosyal ve Kültürel Değişmeler”, IV. Kutlu Doğum Sempozyumu: Tebliğler, Süleyman Demirel Üniversitesi Yayınları, 2002, 349-367
• Ege, Remziye; “Gönüllülük, Din ve Din Eğitimi”, Dinî Araştırmalar, 2011, cilt: XIV, sayı: 38, s. 5-16.
• Eren, Erol; Yönetim Psikolojisi, Beta Basım Yayım, İstanbul 1993.
• Hırlak, Bengü ve Taşlıyan, Mustafa; “Otantik Liderliğin Demografik Özellikler Açısından İncelenmesi”, Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, sayı: 8, 2015, s. 1084.
• Kasapoğlu, Abdurrahman; “Kur'an'da "Üsve-i Hasene" Kavramı -Model Alma Yoluyla Öğrenme-“, Diyanet İlmi Dergi, 2006, cilt: 42, sayı: 3, 33-48.
• Kesimli, İffet; “Liderlik Davranış Türleri”, Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, cilt: 2, sayı: 1, 2013.
• Koçel, Tamer; İşletme Yöneticiliği, Beta Yayıncılık, İstanbul 2011.
• Okçu, Veysel; “Dönüşümcü ve İşlemci Liderlik”, Yönetimde Çağdaş ve Güncel Konular (Ed. İsmail Bakan), Ankara, Gazi Kitabevi, 2011, 427-456.
• Özdemir, Servet ve Sezgin, Ferudun; “Etkili Okullar ve Öğretim Liderliği”, Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2002, 3, 266-282.
• Özden, Yüksel; Eğitimde Yeni Değerler Eğitimde Dönüşüm, Pegem Akademi Yayınevi, Ankara 2010.
• Sarıbaş, Süleyman ve Babadağ, Gonca; “Temel Eğitimin Temel Sorunları”, 2015, 3 (1), 18-34.
• Şişman, Mehmet; Eğitimde Mükemmellik Arayışı Etkili Okullar, Pegem Akademi Yayınevi, Ankara 2002.
• Teyfur Mehmet ve Teyfur Emine; “Liderlik”, Eğitim, Örgüt ve Liderlik içinde, Eğitim Yayınevi, Konya 2018.
• Tunçer, Polat, “Örgütsel Değişim ve Liderlik”, Sayıştay Dergisi, sayı 80, 2010, 57-83.
• Türnüklü, Abbas; “Okullarda Sosyal ve Duygusal öğrenme”, Kuram ve Uygulamada Eğitimi Yönetimi, 2004, sayı: 37, 136-152.
• http://www.meb.gov.tr/2016-2017-egitim-ve-ogretim-donemi-istatistikleri-yayimlandi/haber/ 14443/tr.