Gençlere Örnek Bir Kur’ân Kahramanı: Kur’ân’da İsmi Geçen Tek Sahabî Hz. Zeyd (V: H:8/M:629)

Yıl 2020, Sayı: 12, 97 - 116, 29.12.2020

Ali Akpınar

Öz

Hikmetli kitabın anlatımlarında sayısız mesaj yüklü incelikler vardır. Kur’ân, mesajının evrensel olması, okuyan herkesin kendisini anlatılan kıssaların içerisinde bulması gibi hikmetlere mebni olarak yer ve şahıs isimlerini çok fazla zikretmez. Ancak bazen de çok özel sebep ve hikmetler için bazı isimlere yer verir. Sözgelimi Kur’ân’da Hz. Meryem’den başka kadın ismi açıkça geçmez. Kur’ân’da ilk muhataplarla ilgili pek çok ayet vardır, ancak onlardan Hz. Peygamber’in ismi dışında yalnızca Hz. Zeyd’in ismi açıkça geçer. Kur’ân’ın indiği dönem müşriklerinden de yalnızca Ebû Leheb künyesi açıkça geçer.

Bu yazıda Kur’ân’ın açıkça andığı isimlerden biri olan Hz. Zeyd’in kısa özgeçmişi, isminin anılma sebep ve hikmeti üzerinde durulacak, Hz. Zeyd ile ilgili ayetlere temas edilecek, bu ayetlerden özellikle isminin açıkça geçtiği ayetin tahlili yapılacaktır. Bu şekilde bir Kur’ân kahramanının şahsiyeti, özelde günümüz gençlerine, genelde tüm insanlığa mesaj verici yönüyle ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, Hz. Zeyd b. Hârise, İsim, Sahabi, Hikmet

بطل القرآن النموذجي للشباب: الصحابي الوحيد الذي ورد اسمه في القرآن سيدنا زيد بن حارثة (توفي سنة 8 هجرية/629 ميلادية)

Öz

ثمة عدد لا يحصى من التفاصيل الدقيقة المليئة بالرسائل في قصص الكتاب الحكيم القرآن الكريم، لا يذكر القرآن أسماء الأماكن والأشخاص في كثير من الأحيان كأساس للحكمة مثل رسالته العالمية وحقيقة أن كل من يقرأه يجد نفسه في القصص الواردة به، بيد أنه أحيانا يسرد بعض الأسماء لأسباب وحكمة محددة للغاية، على سبيل المثال، لم يذكر اسم امرأة صراحة في القرآن غير اسم السيدة مريم العذراء، وتوجد آيات كثيرة تتحدث عن أول من خاطبهم القرآن، لكن يرد اسم شخص في القرآن في فترة نزول القرآن بخلاف النبي إلا اسم سيدنا زيد بن حارثة، ومن بين المشركين، لم يذكر بشكل صريح سوى لقب أبي لهب.

في هذا المقال نسرد سيرة مختصرة لسيدنا زيد، أحد الأسماء التي ذكرها القرآن بوضوح، وسنركز على سبب وحكمة ذكر اسمه، كما سنتطرق إلى الآيات المتعلقة بسيدنا زيد، وسنحلل الآية التي ورد اسمه فيها صراحة، وهكذا ستظهر شخصية بطل القرآن برسالتها الموجهة لشباب اليوم خاصة وللبشرية جمعاء عامة.

Anahtar Kelimeler

القرآن, سيدنا زيد بن حارثة, الاسم, الصحابي, الحكمة

A Quran Hero for Youngsters: Zayd as the Only Sahabah Mentioned in Quran (V: H:8/M:629)

Öz

There are countless subtleties includes some significant purposes in the narrations of the Wise Book. As its message is universal and everyone who reads it finds himself in its stories told, The Qur'an does not mention place and person names too much. However, sometimes it gives place to some names for very specific reasons and wisdom. For instance, any woman's name other than Meryem is not mentioned clearly in the Qur'an. There are many verses about the first addressees in the Qur'an, but except the name of the Prophet, only Zayd's name is clearly mentioned. Among the polytheists of the period when the Qur'an was revealed, only Abū Lahab's cognomen is clearly mentioned.

In this article, the short biography of Zayd, one of the names clearly mentioned in the Qur'an, and the reason and wisdom of his name will be discussed, the verses about Zayd will be touched, among these verses, especially the verse whose name is clearly mentioned will be analyzed. In this way, the personality of the hero of the Qur'an will be revealed in a guiding aspect to today's youth in particular and to all humanity in general.

Anahtar Kelimeler

Qur’an, Zayd b. Hārise, Name, Companion, Wisdom

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. el-Müsned. İstanbul: 1981.
• Aişe Abdurrahman Bintü’ş-Şâtî. Rasulullahın Annesi ve Hanımları. Konya: 1987.
• Akpınar, Ali. Kur’ân Coğrafyası. Ankara: Fecr Yayınları, 2002.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl el-Buharî (256/870), el-Câmiu's-Sahih. İstanbul: el-Amîre, 1353.
• Cürcani, Seyyid Şerif. et-Ta'rifât. İstanbul: 1300.
• Demirci, Muhsin. Kur’ân Tefsirinde Farklı Yorumlar. İstanbul: MÜ. Üniversitesi Vakfı Yayınları, 2017.
• Dursun, Hakkı Yıldız. Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi. İstanbul: 1986.
• Ebû Hayyân, Muhammed b. Yusuf. el-Bahrü'l Muhît. Beyrut: Daru'l fikr, 1992.
• Elmalılı, Muhammed Hamdi Yazır. Hak Dini Kur'ân Dili. İstanbul: Eser Yayınları, ts.
• Erul, Bünyamin. “Zeyd b. Hârise”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 1988-1998.
• Fahrüddin er-Râzî. et-Tefsiru'l- Kebir. Tahran: Daru'l-Kütübi'l-İlmiyye, ts.
• Harman, Ömer Faruk. “Meryem”. 29/241. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 1988-1998.
• İbn Âşûr, Muhammed Tâhir. et-Tahrîr ve’t-Tenvîr. Tunus: 1997.
• İbnü’l-Esîr, Ebu’l-Hasen Ali b. Ebi’l-Kerem Muhammed b. Muhammed. el-Kâmil fi’t-Târîh. Beyrut: y.y., 1987.
• İbn Kesîr, Ebu'l-Fidâ. Tefsîru'l-Kur'âni'l-Azîm. Beyrut: y.y., 1982.
• İbnü’l-Arabî. Ahkâmü’l-Kur’ân. Beyrut: y.y., 1967.
• İbnü’l-Cevzî, Ebu'l-Ferec. Zâdü'l-Mesîr fî Ilmi't-Tefsîr. Beyrut: y.y., 1984.
• Kılıç, Mustafa. Zeyd b. Hârise. İstanbul: Siyer Yayınları, 2016.
• Köksal, Asım. İslam Tarihi. İstanbul: Şamil Yayınevi, 1987.
• Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed. el-Câmi' li Ahkâmi'l-Kur'an. Beyrut: Dâru İhyâi Türâsi'l-Arabî, ts.
• Mâverdî, Ali b. Muhammed. el-Uyûn ve’n-Nüket. Beyrut: ts.
• Mevdûdî Ebu’l-A’lâ. Tefhîmü’l-Kur’ân. İstanbul: İnsan Yayınları, 1996.
• Muhammed Hamidullah. İslam Peygamberi. İstanbul: y.y. 1980.
• Müslim b. el-Haccac. el-Câmiu's- Sahih. Mısır: y.y., 1955.
• Suyûtî, Celalüddin. el-İtkân fî Ulûmi'l-Kur'ân. Mısır: y.y., 1978.
• Suyûtî, Celalüddin. Tefsîru'd-Dürri'l-Mensur fi't-Tefsîri'l-Me'sur. Beyrut: y.y., 1983.
• Şulul, Kasım. Hz. Peygamber Devri Kronolojisi. İstanbul: İnsan Yayınları, 2003.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr. Milletler ve Hükümdarlar Tarihi. çev. Zakir Kadiri Ugan & Ahmet Temir. İstanbul: y.y., 1992.
• Taberî, Muhammed b. Cerir. Câmiu'l-Beyan an Te'vili'l Kur'ân. Beyrut: Daru’l-fikr, 1988.
• Tirmizî, Ebu İsa Muhammed b. Îsâ. Sünen. Mısır: y.y., 1975.
• Zemahşerî, Carullah Muhammed b. Ömer. el-Keşşaf an Hakaiki't-Tenzîl ve Uyuni'l-Ekâvîl. Beyrut: ts.
• Zerkeşî, Bedruddin Muhammed b. Abdillah. el-Bürhan fî Ulûmi'l-Kur'ân. Beyrut: y.y., 1972.