Sosyal Projelere Katılımın Empatik Gelişime Etkisi

Yıl 2022, Sayı: 15, 85 - 119, 30.06.2022

Mehmet Ödemiş Yasin Çeler

https://doi.org/10.52886/ilak.1118466

Öz

İnsanın kendi ve öteki arasındaki ilişkisinin mahiyetini güçlü olanın hayatta kaldığı doğal seleksiyon kuralı mı belirlemektedir yoksa erdemler ve ahlaki değerler mi? Ahlak ve irade eğitimi, bu sorunun yanıtında kritik önem taşıdığı gibi benlik gelişiminin sağlıklı ilerlemesine de yardımcı olmaktadır. Öte yandan eğitimin çıktılarının sadece kendini önemseyen egosantrik bireylerden oluşması, toplum ve insanlık adına endişeye sebebiyet verir. Bu konuda karşımıza çıkan önemli kavramlardan biri empatidir. Empati hakkında yapılan çeşitli araştırmalar, kişilerin kendileri gibi olanların acılarına daha duyarlı olduğunu buna karşın “öteki”nin acısına daha az tepki verdiğini göstermiştir. Aynı gruptan olanlar, grup dayanışmasının da bir sonucu olarak birbirlerine dönük daha kuvvetli empati geliştirirken grup dışındakileri görmezden gelebilmektedir. Kendi gibi olmayana yönelik bu bencil tavır, insan doğasında yerleşik olsa da eğitim aracılığıyla değiştirilebilmektedir. Empatik tutum, insanın sosyal bir canlı olarak var kalımında da kritik önem taşımaktadır. Empati düzeyindeki artış, bireylerin sosyal becerilerinin gelişmesine yardımcı olmakta, saldırganlık ve antisosyal davranış bozukluklarının iyileşmesine katkı sağlamaktadır. Empatinin niteliksel inkişafı, toplumsal dayanışma ve bütünlük için de ayrı bir değere sahiptir. Bu bakımdan empati eğitiminin ilk aşamalarından itibaren eğitimin hedefleri arasında yer alması gerekmektedir. Empati eğitimi, insanın çok yönlü düşünmesini ve farklı bakış açıları geliştirmesini sağlayan bir fayda sağlar. Bu bağlamda genelde modern hayatın dayattığı sosyopsikolojik durumlar, özelde ise salgın dönemi şartlarının bireyselleşmeyi artırıcı etkisi, empati eğitimini yeniden düşünmeyi gerekli kılmaktadır. Bu çalışma, empati gibi duygusal ve bilişsel temeli bulunan bir niteliğin ortaöğretim çağındaki öğrencilere kazandırılması ve var olan düzeyinin artırılması için klasik metotlardan ziyade deneyime dayalı (proje bazlı) öğretim yöntemlerinin daha etkili olduğu tezini savunmaktadır. Bu amaçla bir proje okulu olan İzmir Atatürk Lisesi’nde Best Buddies programına katılan öğrencilerle ilgili bir ölçek çalışması yapılmış ve sonuçlar, bu makalede analiz edilerek değerlendirilmiştir. Best Buddies, özel gereksinimli bireylerle ilgili faaliyetler içeren uluslararası bir projedir. Proje kapsamında gönüllü öğrencilere özel gereksinimli bireylerle empati kurmalarını sağlayacak çeşitli eğitimler verilmiş ve farkındalıklarının gelişmesine yardımcı olacak etkinlikler düzenlenmiştir. Çalışma grubu, programa gönüllü olarak katılan ve katılmayan toplam iki yüz öğrenciden oluşmaktadır. Bunlar, farklı cinsiyet ve sınıflara ait öğrencilerdir. Araştırma, deneysel nicel araştırma modeli izlenerek uygulanmıştır. Bulgular, empati eğitiminde uygulamalı eğitimin (yaparak/yaşayarak öğrenme modelinin) daha olumlu sonuçlar verdiğini göstermiştir. Özellikle bireylerin empatik kapasitelerini artırıcı nitelikteki eğitimlerin emosyonel yanıt ve sosyal yeti düzeylerinde istatistiksel açıdan kayda değer farklılar yarattığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Eğitim, Ahlak, Empati, Değer, Ortaöğretim

Destekleyen Kurum

İzmir İl Milli Eğitim Müdürlüğü

Proje Numarası

1563890

The Effect of Participation in Social Projects on Emphatic Development

Öz

Various studies on empathy have shown that while people are more sensitive to the pain of their own, they are less sensitive to the pain of others. As a result of group solidarity, members of the same group develop stronger empathy towards each other, while ignoring those outside the group. However, this selfish attitude in human nature towards those who do not seem like him can be changed through education. Empathic attitude is critical for human survival as a social individual. The increase in the level of empathy helps individuals to develop their social skills; It contributes to the recovery of aggression and antisocial behavior disorders. The qualitative development of empathy also has a special value for social solidarity and integrity. Empathy education is important in enabling people to think multi-dimensionally and develop different perspectives. In this respect, empathy education should be among the goals of education from the very first stages. In this context, the sociopsychological conditions imposed by modern life in general, and the individualization-enhancing effect of the epidemic period in particular, make it necessary to rethink of empathy education. This study defends the thesis that experience-based (project-based) teaching methods are more effective than classical methods in order to gain and increase the existing level of a quality that has an emotional and cognitive basis, such as empathy. This research aims to show how empathic education can get more efficient results on secondary education level. There are many factors in empathy training and it’s very difficult to achieve this while individualization is increasing day by day. Our research has shown that the experiential learning model is more effective in the development of empathic awareness. İzmir Atatürk High School carried out training activities based on experience with the Best Buddies İnternational association in the 2021-2022 academic year. Best Buddies is an international project that carries out activities related to people with disabilities. This research was carried out to include a group a volunteer students participating in these activities (100 students) and another group (100 students) that did not. “Cambridge Behavior Scale” was used in this study. The Study was applied by following the experimental quantitative research model. According to our research, interacting with ‘individuals with special needs’ and receiving special training about them, make positive contributions to empathic development. Taking into consideration these findings while preparing to curriculum of the institutions that direct the educational processes, will make it easier to reach the goals of the program.

Anahtar Kelimeler

Education, Ethics, Empathy, Value, Secondary Education

Proje Numarası

1563890

Kaynakça

• Adorno, Theodor W. - Horkheimer, Max. Aydınlanmanın Diyalektiği. çev. Nihat Ülner-Elif Öztarhan Karadoğan. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2014.
• Aristoteles. Retorik. çev. Mehmet H. Doğan. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1995.
• Arkonaç, Oğuz. Açıklamalı Psikiyatri Sözlüğü. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri, 1999.
• Ateş, Öznur Tulunay. “Türkiye’de Değerler Eğitimi Uygulamalarının Öğrencilere Kazandırılması İstenen Olumlu Özellikler Üzerindeki Etkisi”. Değerler Eğitimi Dergisi 15/34 (2017), 41-60.
• Bacon, Francis. The New Organon. ed. Lisa Jardin - Michael Silverthorne. Cambridge: Cambridge University Press, 2000.
• Bakırcıoğlu, Rasim. Ansiklopedik Eğitim ve Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Anı Yayıncılık, 2012.
• Basch, Michael Franz. “Empathic Understanding: A Review of the Concept and Some Theoretical Considerations”. Journal of the American Psychoanalytic Association 31/1 (1983), 101-126.
• Baumeister, Roy F. - Exline, Julia J. “Virtue, Personality, and Social Relations: Self‐Control as the Moral Muscle”. Journal of Personality 67/6 (1999), 1165-1194.
• Berger, Peter L. - Luckman, Thomas. Modernite, Çoğulculuk ve Anlam Krizi. çev. Mustafa Derviş Dereli. Ankara: Heretik Yayıncılık, 2016.
• Bianchin, Marta – Angrilli, Alessandro. “Gender Differences in Emotional Response: A Psychophysiological Study. Physiology & Behavior 105/4 (2012), 925-932.
• Bora, Emre – Boysan, Leyla. “Empati Ölçeği- Türkçe Formunun Üniversite Öğrencilerinde Psikometrik Özellikleri”. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni 19 (2009), 39-47.
• Buck, Ross. “Emotions in Early Development”. Emotion, Theory, Research and Experience. ed. Robert Plutchik - Henry Kellerman. 259-292. New York: Academic Press, 1983.
• Büyüköztürk, Şener vd., Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi, 2013.
• Changeux, Pierre – Ricoeur, Poul. Neden Nasıl Düşünürüz, Etik, İnsan Doğası ve Beyin Üzerine Bir Tartışma. çev. İsmet Birkan. İstanbul: Metis Yayınları, 2013.
• Chaplin, Tara M. - Aldao, Amelia. “Gender Differences in Emotion Expression in Children: A Meta-Analytic Review”. Psychological Bulletin 139/4 (2013), 735-765.
• Eisenberg, Nancy – Strayer, Janet. Empathy and its Develpment. New York: Cambridge University Press, 1987.
• Eisenberg, Nancy – Lennon, Randy. “Sex Differences in Empathy and Related Capacities”.
• Psychological Bulletin 94/1 (1983), 100-131.
• Eisenberg, Nancy – Miller, Paul A. “The Relation of Empathy to Prosocial and Related Behaviours”. Psychological Bulletin 101/1 (1987), 91-119.
• Eraslan, Meriç. “Gençlerde Duygusal Zekâ ve Empatik Eğilim Durumlarının Yaş, Cinsiyet ve Spor Yapma Değişkenlerine Göre İncelenmesi”. Kastamonu Eğitim Dergisi 24/4 (2016), 1839-1851.
• Ersoy, Elif Gökçe – Köşger, Ferdi. “Empati: Tanımı ve Önemi”. Osmangazi Tıp Dergisi 38/2 (2016), 9-17.
• Ewing, Katherine Pratt. Kültür ve Ruh Sağlığı. haz. Kemal Sayar. İstanbul: Metis Yayınları, 2002.
• Hajibabaee, Fatemeh vd. “The Relationship Between Empathy and Emotional İntelligence Among Iranian Nursing Students”. İnternational Journal of Medical Education 9/19 (2018), 239-243.
• Hazard, Paul. Batı Düşüncesindeki Büyük Değişme. çev. Erol Güngör. İstanbul: Ötüken Yayınları, 1994.
• Hickok, Gregory. The Myth of Mirror Neurons: The Real Neuroscience of Communication and Cognition. New York: W.W. Norton Company, 2014.
• Hoffman, Martin L. Empathy and Moral Development İmplications for Caring and Justice. New York: Cambridge University Press, 2000.
• Kalaycı, Şeref. Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Ankara: Dinamik Akademi, 2018.
• Keysers, Christian. Empatik Beyin. çev. Aybey Eper. İstanbul: Alfa Yayınları, 2011.
• Kılıç, Türker. Yeni Bilim: Bağlantısallık Yeni Kültür: Yaşamdaşlık. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2021.
• Lehrer, Jonah. Proust Bir Sinirbilimciydi. çev. Ferit Burak Aydar. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, 2009.
• Lennon, Randy - Eisenberg, Nancy. “Gender and Age Differences in Emapthy and Sympathy”. Empathy and its Develpment. ed. Nancy Eisenberg – Janet Strayer. 195-213. New York: Cambridge University Press, 1987.
• Loudin, Jesse L. vd. “Ralational Aggression in College Students: Examining the Roles of Social Anxiety and Empathy”. Aggressive Behavior 29 (2003), 430-439.
• Michalska, Kalina J. vd. “Age-related Sex Differences in Explicit Measures of Empathy do not Predict Brain Responses Across Childhood and Adolescence”. Developmental Cognitive Neuroscience 3 (2013), 22-32.
• Nanda, Sheventika. “Are There Gender Differences in Empathy?”. Undergraduate Journal of Psychology 7 (2013-2014), 28-34.
• Online Etymology Dictionary. “etymonline.com”. (Erişim 07 Nisan 2022). https://www.etymonline.com/word/empathy
• Ödemiş, Mehmet. Özgürlüğün Trajedisi. İstanbul: İnsan Yayınları, 2021.
• Padem, Hüseyin vd. Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı. Sarajevo: IBU Publications, 2012.
• Prigogine, İlya - Stengers, İsabella. Order Out of Chaos: Man’s New Dialogue with Nature. London, y.y, ts.
• Rizzolatti, Giacomo – Sinigaglia, Corrado. Mirrors in the Brain: How Our Minds Share Actions, Emotions and Experience. USA: Oxford University Press, 2008.
• Rose, Steven. Lifeline s- Biology Beyond Determinism. New York: Oxford University Press, 1998.
• Sharma, Renuka M. “Empathy-A Retrospective on İts Development in Psychotherapy”. Australian & New Zealand Journal of Psychiatry 26/3 (1992), 377-390.
• Singer, Tania vd. “Empathy for Pain İnvolves the Affective but not Sensory Components of Pain”. Science 303/5661 (2004), 1157-1162.
• Soukhanov, Anne H. (ed.). The American Heritage Dictionary of English Language. New York: Houghton Mifflin, 1994, “Empathy”, 2443.
• Şencan, Hüner. Sosyal ve Davranışsal Ölçümlerde Güvenilirlik ve Geçerlilik. Ankara: Seçkin Kitabevi, 2005.
• Topçu, Çiğdem vd. “Temel Empati Ölçeği Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Türk Psikolojik ve Danışma ve Rehberlik Dergisi 4/34 (2010), 174-182.
• Türk Dil Kurumu. https://sozluk.gov.tr (Erişim 05.04.2020).
• Uzbay, Tayfun. Görünmeyen Beyin. İstanbul: Destek Yayınları, 2017.
• VandenNos, Gary R. APA Dictionary of Psychology. Washington: APA, 2015.
• Wieck, Cornelia – Cunzmann, Ute. “Age Differences in Empathy: Multidirectional and Context-Dependent”. Psychology and Aging 30/2 (2015), 407-419.
• Yeşilyurt, Etem. “Değerler Eğitimine Uygunluğu Açısından Öğretim Yöntem ve Tekniklerinin İncelenmesi: Bir Derleme Çalışması”. Ekev Akademi Dergisi 23/77 (2019), 121-146.