Eğitim İsteği: Açık ve Örtük Program Bağlamında Bir İnceleme

Yıl 2017, Cilt: 16 Sayı: 2, 601 - 613, 01.04.2017

Meltem Çengel

https://doi.org/10.17051/ilkonline.2017.304722

Öz

Eğitim isteği (educational aspiration) kavramı, eğitimden beklentiler ve eğitime verilen anlam; motivasyon, bireylerin akademik başarıları, okula devam/ devamsızlıkları, okul terki gibi konular ile yakından ilişkilidir ve bireylerin içinde bulundukları sosyo-ekonomik konum ile de organik bir bağa sahiptir. Eğitim isteği bireylerin daha yüksek kademelerdeki okullara devam etme isteğini işaret etmektedir. Eğitim isteği kavramı, aynı zamanda eğitime verilen “değer” ile de ilgilidir. Değerler bizim günlük yaşam pratiklerimizi etkilediği gibi, tarihsel ve sosyal değişimlerden sorumlu olan, bireysel ve kültürel gelişim ile yakından ilişkilidir. Bununla birlikte, değerler bireyin inançları ve ulaşılmak istenen hedefler ile de ilişkili görülmektedir. “Eğitim isteği” kavramı uluslararası alanyazında; eğitim programları, eğitim sosyolojisi, eğitim ekonomisi, eğitim politikaları, halk sağlığı, eğitim psikolojisi ve rehberlik gibi pek çok alanda disipliner ve disiplinler arası şekilde incelenmektedir. Bununla birlikte, eğitim isteği ve örtük program ilişkisi üzerinde odaklanan çalışmaların daha çok kuramsal düzeyde olduğu, Bourdieu’nun kültürel kapital ve habitus kavramları çerçevesinde analizlere dayandığı görülmektedir. Bu çalışma ile kavramın niteliği ve boyutları, farklı alanlar ile ilişkileri ortaya konmaya çalışılacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Eğitim İsteği, Ekolojik Kuram, Resmi Program, Örtük Program, Alanyazın Taraması

Kaynakça

• Appadurai, A. (2004). The capacity to aspire: Culture and the terms of recognition. In V. Rao & M. Malton (Eds.), Culture and public action (pp. 59-84). Stanford, CA.: Stanford University Press.
• Apple, M. (1990). Ideology and Curriculum. London: Routledge.
• Apple, M. (2001). Neo-liberal projects and inequality in education. Comparative Education, 37(4), 409-423.
• Atmaca-Süslü, D. (2014). Educational Aspirations of Middle and High School Students: A Focus on Turkish-American Youth. (Ph.D. thesis), Lousiana State University, Louisiana.
• Ball, S. J., Davies, J., David, M. & Reay, D. (2010). 'Classification' and 'Judgement': Social class and the 'cognitive structures' of choice of Higher Education. British Journal of Social Education, 23(1), 51-72.
• Barışsever, Ç. (2004). Educational aspirations and self-perfections: How parental divorce impacts Turkish Cypriot daughters. url: http://cws.emu.edu.tr/en/conferences/2nd_int/pdf/Cise%20Barissever.pdf, erişim tarihi: 23.09.2014
• Bates, T. (2011). Expectation, aspiration, motivation: parents do matter. Professional Development in Education, 37(3), 313-318.
• Beutel, A. M. , & Anderson, K. G. (2008). Race and the educational expectations of parents and children: The case of South Africa. The Sociological Quarterly, 49, 335-361.
• Bok, J. (2010). The capacity to aspire to higher education: 'It's like making them do a play without a script'. Critical Studies in Education, 51(2), 163-178.
• Bourdieu, P., & Passeron, J. (1990). Reproduction in education, society and culture. London: Sage.
• Bowles, S., & Gintis, H. (1976). Schooling in Capitalist America: Educational Reform and the Contradictions of Economic Life. New York: Basic Books.
• Boxer, P., Golstein, S. E., DeLorenzo, T., Savoy, S. & Mercado, I. (2011). Educational aspiration-expectation discrepancies: Relation to socioeconomic and academic risk-related factors. Journal of Adolescence, 34, 609-617.
• Bradley, D., Noonan, P., Nugent, H., & Scales, B. (2008). Review of Australian higher education: Final rpeort. Canberra: Commonwealth of Ausralia.
• Brookover, W. B., Erickson, E. L., & Joiner, L. M. (1967). Educational aspirations and educatinal plans in relation to academic achievement and socioeconomic status. The University of Chicago Press, 75(4), 392-400.
• Buchmann, C. & Dalton, B. (2002). Interpersonal influences and educational aspirations in 12 countries: The importance of institutional context. Sociology of Education, 75(2), 99-122.
• Buchmann, C. & Park, H. (2009). Stratification and the formation of expectations in highly differentiated educational systems. Research in Social Stratification and Mobility, 27, 245-267.
• Cheng, S. & Starks, B. (2002). Racial differences in the effects of significant others on students' educational expectations. Sociology of Education, 75(4), 306-327.
• Commonwealth of Ausralia. (2009). Transforming Australia's higher education system. Barton, ACT: Australian Government.
• Cooper, M. A. (2009). The relationship between early and later postsecondary educational aspirations among racial/ethnic groups. Educational Policy, 23(4), 615-650.
• Çengel, M. (2013). Sınıf İkliminin Oluşması Sürecinde Örtük Program: Meslek Liseleri Üzerine Bir Araştırma. (Doktora Tezi), Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Danaher, P. A. & Danaher, R. (2000). "Power/knowledge" and the educational experiences and expectations of Australian show people. International Journal of Educational Research, 33, 309-318.
• Dewey, J. (1907). The school and society. Chicago, IL: University of Chicago Press.
• Doğanay, A. & Sarı, M. (2004). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerine temel demokratik değerlerin kazandırılma düzeyi ve bu değerlerin kazandırılması sürecinde açık ve örtük programın etkilerinin karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 10(39), 356-383.
• Dumais, S. A. (2002). Cultural capital, gender and school success: The role of habitus. Sociology of Education, 75(1), 44-68.
• Elitok-Kesici, A. (2010). Ortaöğretim öğretmenlerinin sınıf içi iletişimde kullandıkları örtük programın özellikleri. (Doktora Tezi), Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Eshelman, A. (2013). Socioeconomic status and social class as predictors of career adaptability and educational aspirations in high school students. (Master Degree Master Thesis), Southern Illinois University Carbondale, Illinois. (UMI: 1548912)
• Fordham, S. (1996). Blacked out: Dilemmas of race, identity, and success at capital high. Chicago: University of Chicago Press.
• Fordham, S., & Ogbu, J. U. (1986). Black students' school success: Coping with the burden of "acting white". Urban Review, 18, 176-206.
• Gill, S. & Reynolds, A. J. (1999). Educational Expectations and School Achievement of Urban African American Children. Journal of School Psychology, 37(4), 403-424.
• Giroux, H. (2001). Theory and Resistance in Education. London: Bergin & Garvey.
• Goldenberg, C., Gallimore, R., Reese, L. & Garnier, H. (2001). Cause or effect? A longitudinal study of immigrant parents' aspirations and expectations, and their children's school performance. Americal Educational Research Journal, 38(3), 547-582.
• Gorard, S. B., See, H. & Davies, P. (2012). The impact of attitudes and aspirations on educational attainment and participation. York: Joseph Rowntree Foundation.
• Gupta, Y. P. (1977). The educational and vocational aspirations of Asian immgrant and English school-leavers: A comparative study. The British Journal of Sociology, 28(2), 185-198.
• Hausmann-Stabile, C., Gulbas, L. & Zayas, L. H. (2013). Aspirations of Latina adolescent suicide attempters. Hispanic Journal of Behavioral Sciences, 35(3), 390-406.
• Hung-Chang, L. & Mei-Ju, C. (2014). Behind the mask: The differences and stability of children's career expectations. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 116, 2832-2840.
• Husserl, E. (2010). Fenomenoloji üzerine beş ders. (Tepe, H., çev.). Bilgesu yayınları. Ankara (1907)
• Jackson, P. W. (1968). Life in classrooms. New York: Holt, Rhinehart and Winston.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2007). Kültürel Psikoloji: Kültür Bağlamında İnsan ve Aile. İstanbul: Evrim Yayınevi.
• Kao, G. (2002). Ethnic differences in parents' educational aspiration. Schooling and Social Capital in Diverse Cultures, 13, 85-103.
• Kim, Y., Sherraden, M. & Clancy, M. (2012). Parental educational expectations by race/ethnicity and socioeconomic status. Paper presented at the Assets and Education Research Symposium, St. Louis.
• Kim, Y., Sherraden, M. & Clancy, M. (2013). Do mothers' educational expectations differ by race and ethnicity, or socioeconomic status? Economics of Education Review, 33, 82-94.
• Kirk, C. M., Lewis, R. K., Brown, K., Nilsen, C. & Colvin, D. Q. (2012). The gender gap in educational expectations among youth in the foster care system. Children and Youth Services Review, 34, 1683-1688.
• Kirk, C. M., Lewis, R. K., Lee, F. A., & Stowell, D. (2011). The power of aspirations and expectations: The connection between educational goals and risk behaviors among African American adolescents. Journal of Prevention & Intervention in the Community, 39(4), 320-332.
• Kleinjans, K. J. (2010). Family background and gender differences in educational expectations. Economic Letters, 107, 125-127.
• Kuş, D. (2009). İlköğretim programlarının, örtük programın ve okul dışı etmenlerin değerleri kazandırma etkililiğinin 8. sınıf ilköğretim öğrencilerinin ve öğretmenlerinin görüşlerine göre incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Langhout, R. D. & Mitchell, C. A. (2008). Engaging context: Drawing the link between student and teacher experiences of the hidden curriculum. Journal of Community & Applied Social Psychology, 19, 593-614.
• Lee, S. W. (Ed.). (2005). Encyclopedia of school psychology. London: Sage Publications.
• Lewin, K., Dembo, L., Festinger, L. & Sears, P. (1944). Level of Aspiration. In J. M. Hunt (Ed.), Personality and the Behavioral Disorders (pp. 33-378). New York: Ronald Press.
• Li, J. (2002). A cultural model of learning: Chinese "Heart and Mind for wanting to learn". Journal of Cross-Cultural Psychology, 33(3), 248-269.
• Lowman, J. & Elliott, M. (2010). A multilevel model of educational expectations of secmodary school students in the United States. Soc. Psychol. Educ., 13, 77-110.
• Lynch, K. (1989). The Hidden Curriculum: Reproduction in Education, an appraisal. Philadephia: The Falmer Press.
• Madarasova-Geckova, A, Tavel, P., van Dijk, J. P., Abel, T. & Reijneveld, S. A. (2010). Factors associated with educational aspirations among adolescents: cues to counteract socioeconomic differences? BMC Public Healt, 10, 154.
• Margolis, E., Soldatenko, M., Acker, S., & Gair, M. (2001). Peekaboo: Hiding and Outing the Curriculum. In E. Margolis (Ed.), The Hidden Curriculum in Higher Education. New York: Routledge.
• Marjoribanks, K. (2002). Family background, individual and environmental influences on adolescents' aspirations. Educational Studies, 28(1), 33-46.
• Marks, G. N. (2010). Meritocracy, modernization and students' occupational expectations: Cross-national evidence. Research in Social Stratification and Mobility, 28, 275-289.
• Maton, K. (2005). A question of autonomy: Bourdieu's field approach and higher education policy. Journal of Education Policy, 20(6), 687-704.
• Mello, Z. R. (2009). Racial/ethnic group and socioeconomic status variation in educational and occupational expectations from adolescence to adulthood. Journal of Applied Developmental Psychology, 30, 494-504.
• Ogbu, J. U. (1991). Cultural diversity ans school experience. In C. E. Walsh (Ed.), Literacy as praxis: Culture, language, and pedagogy (pp. 25-50). Norwood, NJ.: Ablex.
• Ogbu, J. U. (2003). Black American students in an affluent suburb: A study of academic disengagement. Mahwah, NJ: Erlbaum.
• Paykoç, F. ve Gündoğdu, K. (2002). İlköğretimde örtük program ve önemi. Paper presented at the XI. Eğitim Bilimleri Kongresi, Lefkoşa, KKTC. Sözlü bildiri retrieved from
• Rawls, J. (1971). A Theory of justice. Boston: Belknap.
• Sarı, M. (2007). Demokratik Değerlerin Kazanımı Sürecinde Örtük Program: Düşük ve Yüksek "Okul Yaşam Kalitesi"ne Sahip İki İlköğretim Okulunda Nitel Bir Çalışma. (Doktora Tezi), Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• School of Educational Aspiration Project (2008) ulr: http://www.cred.unisa.edu.au/SEAP/logic.htm, erişimi tarihi: 02.03.2015
• Schultz, D. G., & Ricciuti, H. M. (1954). Level of aspiration measures college achievement. Journal of General Psychology, LI, 267-275.
• Schwartz, S. H., & Bilsky, W. (1987). Towards a psychological structure of human values. Journal of Personality and Social Psychology, 53, 550-562.
• Smith, P. B., & Schwartz, S. H. (1997). Values. In J. W. Berry, M. H. Segall & Ç. Kağıtçıbaşı (Eds.), Handbook of Cross-Cultural Psychology (2nd ed., Vol. Social Behavior and Applications, pp. 77-118). Boston: Allyn and Bacon.
• Strand, S. & Winston, J. (2008). Educational aspiration in inner city schools. Educational Studies. 34:4, 249-267.
• Strawinski, P. (2011). Educational Aspiration (Vol. 10). Warsaw: University of Warsaw Faculty of Econimic Sciences.
• Tuncel, İ. (2008). Duyuşsal özelliklerin gelişimi açısından örtük program. (Doktora Tezi), Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Türedi, H. (2008). Örtük programın eğitimde yeri ve önemi. (Yüksek Lisans Tezi), Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Veznedaroğlu, L. (2007). Okulda ve Sınıfta Örtük Program (Bir Özel İlköğretim Okulu Örneği). (Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Willis, P. (1981). Learning to Labour: How Working Class Kids Get Working Class Jobs (2 ed.). New York: Columbia University Press.
• Willis, S. (1991). The complex art of motivating students. ASCD Update, 33(6), 4-5.
• Wrench, A., Hammond, C., McCallum, F. & Price, D. (2012) Inspire to aspire: raising aspirational outcomes through a student well-being curricular focus. International Journal of Inclusive Education. 17:9, 932-947.
• Wyn, J. (2007). Learning to 'become somebody well': Challenges for educational policy. Australian Educational Researcher, 34(3), 35-52.
• Yelin, A. Ş. (2013). Lise son sınıf öğrencilerinin yükseköğrerinme yönelik eğitimsel istekleri ve eğitimsel algılarının aile özellikleri okul özellikleri ve cinsiyet açısından incelenmesi. (Yüksek Lisans Yüksek Lisans Tezi), Mersin Üniversitesi, Mersin.
• Yüksel, A.. ve Yüksel, S. (2012). Yöneltme sürecinde ilköğretim öğrencilerinin cesaretini kırma (İstanbul ili Fatih İlçesi örneği). Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(4), 2447-2460.
• Yüksel, S. (2002a). Örtük Program. Eğitim ve Bilim, 27(126), 31-37.
• Yüksel, S. (2002b). Yükseköğretimde Eğitim ve Öğretim Faaliyetleri ve Örtük Program. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 361-370.
• Yüksel, S. (2004a). Eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretme-öğrenme süreçlerine yönelik direnç davranışları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(3), 341-353.
• Yüksel, S. (2004b). Eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik meslek bilgisi derslerine yönelik direnç davranışları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 4(1), 173-191.
• Yüksel, S. (2004c). Örtük Program: Eğitimde Uygulamalar. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Yüksel, S. (2005a). Kohlberg ve ahlak eğitiminde örtük program: Yeni ilköğretim programlarında yer alan ahlakî değerleri kazandırma için bir açılım. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 5(2), 307-338.
• Yüksel, S. (2005b). Örtük programın eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik meslek derslerine yönelik düşüncelerine etkisi- Uludağ Üniversitesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Örneği. Paper presented at the 14. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Denizli.