Exploration of Preservice Science Teachers’ Epistemological Beliefs, World Views, and Self-Efficacy Considering Gender and Achievement

Yıl 2013, Cilt: 12 Sayı: 3, 659 - 673, 26.06.2013

Özgül Yılmaz-tüzün , Mustafa Sami Topçu

Öz

The purpose of this study was to investigate preservice science teachers’ epistemological beliefs, epistemological world views, and self-efficacy beliefs with respect to academic achievement and gender. A total of 391 preservice science teachers participated in this study. Schommer’s Epistemological Questionnaire was administered to measure their epistemological beliefs. Factor analysis revealed four factor structures: “Innate ability,” “Certain knowledge,” “Simple knowledge,” and “Omniscient authority.” Furthermore, contribution of these factors, epistemological world views, and self-efficacy beliefs on students’ grade point average were examined. Innate ability, simple knowledge, and epistemological world views significantly contributed to senior students’ grade point average. For freshmen students, significant differences were obtained for omniscient authority, innate ability, and epistemological world views with respect to gender. For senior students, significant differences were obtained for innate ability, omniscient authority, self-efficacy, and outcome expectancy with respect to gender. This cross sectional study suggested that PSTs’ epistemological beliefs might change over time and have relationship with their academic achievement.

Anahtar Kelimeler

Academic achievement; epistemological beliefs; epistemological world views; gender; self-efficacy beliefs.

Fen Öğretmen Adaylarının Epistemolojik İnançlarının, Dünya Görüşlerinin ve Öz-Yeterlik İnançlarının Cinsiyet ve Başarıya Göre İncelenmesi

Öz

Bu çalışmada fen öğretmen adaylarının epistemolojik inançları, epistemolojik dünya görüşleri ve öz-yeterlik
inançları akademik başarıya ve cinsiyete göre incelenmiştir. Çalışmaya 391 öğretmen adayı katılmıştır.
Katılımcıların epistemolojik inançlarını belirlemek için Schommer`in (1990) epistemolojik inanç ölçeği
kullanılmıştır. Faktör analizi sonucu 4 faktör bulunmuştur. Bunlar, doğuştan gelen yetenek, bilginin değişmezliği,
bilginin karmaşık olmayışı ve bilginin otorite tarafından belirlendiğidir. Epistemolojik inanç faktörlerinin yanı sıra,
epistemolojik dünya görüşünün ve öz-yeterlik inancının akademik başarıyı ne ölçüde açıkladığı araştırılmıştır.
Doğuştan gelen yetenek, bilginin karmaşık olmayışı ve epistemolojik dünya görüşü istatistiksel olarak anlamlı bir
şekilde katılımcıların akademik başarısını açıklayabilmiştir. Birinci sınıf öğrencileri için, cinsiyet bakımından
bilginin otorite tarafından belirlendiği, doğuştan gelen yetenek ve epistemolojik dünya görüşlerinin farklılık
gösterdiği tespit edilmiştir. Son sınıf öğrencileri içinse yine cinsiyet bakımından doğuştan gelen yetenek, bilginin
otorite tarafından belirlenmesi ve öz-yeterlik inançlarının her iki boyutunda da farklılıklar bulunmuştur. Bu çalışma
epistemolojik inançların zamanla değişebildiğini ve akademik başarı üzerinde etkili olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Akademik başarı, epistemolojik inançlar, epistemolojik dünya görüşü, cinsiyet, öz-yeterlik inançları.

Kaynakça

• Acat, M. B., Tüken, G., & Karadağ, E. (2010). Bilimsel Epistemolojik İnançlar Ölçeği: Türk Kültürüne Uyarlama, Dil Geçerliği ve Faktör Yapısının İncelenmesi. Journal of Turkish Science Education, 7(4), 67Aksan, N., & Sözer, M. A. (2007). Üniversite Öğrencilerinin epistemolojik İnançları ile Problem Çözme Becerileri Arasındaki İlişkiler. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 8(1), 31-50.
• Ashton, P. T., & Webb, R. (1986). Making a difference: Teachers’ sense of efficacy and student achievement. (New York: Longman).
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84, 191-2
• Bandura, A. (1995). Exercise of personal and collective efficacy in changing societies. (In A. Bandura (Eds.), Self-efficacy in changing societies (Melbourne, Australia: Cambridge).
• Berman, P., McLaughlin, M., Bass, G., Pauly, E., & Zellman, G. (1977). Federal programs supporting educational change: Vol. VII. Factors affecting implementation and continuation (Rep. No. R-1589/7HEW). Santa Monica, CA: RAND. (ERIC Document Reprodcution Service No. 140432).
• Belenky, M. F., Clinchy, B. M., Goldberger, N. R., & Tarule, J. M. (1986). Women’s ways of knowing. (New York: Basic Books).
• Bleicher, R. E. (2004). Revisiting the STEBI-B: Measuring self-efficacy in preservice elementary teachers. School Science and Mathematics, 104(8), 383-391.
• Czerniak, C. M., & Lumpe, A. T. (1996). Relationship between teacher beliefs and science education reform. Journal of Science Teacher Education, 7(4), 247-266.
• Conley, A. M., Pintrich, P. R., Vekiri, I., & Harrison, D. (2004). Changes in epistemological beliefs in elementary science students. Contemporary Educational Psychology, 29, 186–204.
• Dembo, M. H., & Gibson, S. (1985). Teachers’ sense of efficacy: An important factor in school improvement. The Elementary School Journal, 86(1), 173 – 184.
• Deryakulu, D. (2002). Denetim odağı ve epistemolojik inançların öğretim materyalini kavramayı denetleme türü ve düzeyi ile ilişkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 55-61.
• Deryakulu, D., & Büyüköztürk Ş. (2002). Epistemolojik inanç ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(8), 111- 125.
• Deryakulu, D., & Büyüköztürk, Ş. (2005). Epistemolojik inanç ölçeğinin faktör yapısının yeniden incelenmesi: cinsiyet ve öğrenim görülen program türüne göre epistemolojik inançların karşılaştırılması. Eğitim Araştırmaları, 18, 57–70.
• Enochs, L. G., & Riggs, I. M. (1990). Further development of an elementary science teaching efficacy belief instrument: A preservice elementary instrument. School Science and Mathematics, 90(8), 694-705.
• Gunstone, R. F., Slattery, M., Bair, J .R., & Northfield, J .R. (1993). A case study exploration of development in preservice science teachers. Science Education, 77, 47-73.
• Hofer, B. K., & Pintrich, P. R. (1997). The development of epistemological theories: beliefs about knowledge and knowing and their relation to learning. Review of Educational Research, 67, 88–140.
• Hollingsworth, S. (1989). Prior beliefs and cognitive change in learning to teach. American Educational Research Journal, 26(2), 160-189.
• Kegan, R. (1982). The evolving self: Problem and process in human development. (Cambridge, MA: Harvard University Press).
• King, P. M., & Kitchener, K. S. (2004). Reflective judgment: Theory and research on development of epistemic assumptions through adulthood. Educational Psychologist, 39, 5-18.
• King P. M. & Kitchener, K. S. (1994). Developing reflective judgment: Understanding and promoting intellectual growth and critical thinking in adolescents and adults. San Francisco, CA: Jossey-Bass.
• Kuhn, D. (1991). The skills of argument. Cambridge: Cambridge University Press.
• Marzoohgi, R., Fouladchang, M., & Shemshiri, F. (2008). Gender and grade level differences in epistemological beliefs of Iranian undergraduate students. Journal of Applied Sciences, 8(24), 4698470
• Meral, M., & Çolak, E. (2009). Öğretmen Adaylarının Bilimsel Epistemolojik İnançlarının İncelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 129-146
• McDiarmid, G. W., Ball, D. L., & Anderson, C. W. (1989). Why staying one chapter ahead doesn’t really work: Subject-specific pedagogy. In: M.C. Reynolds (Eds.) Knowledge base for the beginning teacher (pp. 193-205). Oxford: Pergamon Press.
• Meral, M., & Çolak, E. (2009). Öğretmen Adaylarının Bilimsel Epistemolojik İnançlarının İncelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 129-146.
• Pallant, J. (2005). SPSS Survival Manual: A step by step guide to data analysis using SPSS version 12. Maidenhead, Berkshire: Open University Press.
• Perry, W. G., Jr. (1968). Patterns of development in thought and values of students in a liberal arts college: A validation of a scheme. Cambridge, MA: Bureau of Study Counsel, Harvard University. (ERIC Document Reproduction Service No. ED 024315).
• Pintrich, P.R. (2002). Future challenges amd directions for the theory and research on personal epistemology. In: Hofer, B.K. and P.R. Pintrich (Eds.) Presonal epistemology: The psychology of beliefs about knowledge and knowing pp.389-414. Hillsdale, Erlbaum.
• Riggs, I. M., & Enochs, L. G. (1990). Toward the development of an elementary science teacher’s science teaching efficacy belief instrument. Science Education, 74(6), 625 – 637.
• Schommer-Aikins, M. (2002). An evolving theoretical framework for an epistemological belief system. (In B. K. Hofer & P. R. Pintrich (Eds.) Personal epistemology: The psychology of beliefs about knowledge and knowing (pp. 103–118). Mahwah, NJ: Erlbaum).
• Schommer-Aikins, M. (2004). Explaining the Epistemological Belief System: Introducing the Embedded Systemic Model and Coordinated Research Approach. Educational Psychologist, 39(1), 19–29.
• Schommer, M. (1990). The effects of beliefs about the nature of knowledge on comprehension. Journal of Educational Psychology, 82, 498-504.
• Schommer, M. (1993). Epistemological development and academic performance among secondary students. Journal of Educational Psychology, 85, 406-411.
• Schommer, M. (1994). Synthesizing epistemological belief research: Tentative understandings and provocative confusions. Educational Psychology Review, 6(4), 293-319.
• Schommer, M., Calvert, C., Gariglietti, G., &Bajaj, A. (1997). The development of epistemological beliefs among secondary students: A longitudinal study. Journal of Educational Psychology, 89, 37–40.
• Schraw, G., Crippen, K., & Hartley, K. (2006). Promoting self-regulation in science education: Metacognition as part of a broader perspective on learning. Research in Science Education, 36, 111-139.
• Schraw, G., & Olafson, L. (2002). Teachers' epistemological world views and educational practices. Issues in Education, 8(2), 99-149.
• Schoon, K. J., & Boone, W. J. (1998). Self-efficacy and alternative conceptions of science of preservice elementary teachers. Science Education, 82, 553-568.
• Stevens, J. (1996). Applied multivariate statistics for the social sciences (3rd ed.). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Tekkaya, C., Çakıroğlu, J., & Özkan, Ö. (2004). Turkish pre-service science teachers’ understanding of science and their confidence in teaching it. Journal of Education for Teaching, 30(1), 57-66.
• Yilmaz-Tuzun, O., & Topcu, M. S. (2008). Relationships among pre-service science teachers’ epistemological beliefs, epistemological world views, and self-efficiency beliefs. International Journal of Science Education, 30, 65–85.
• Fen Öğretmen Adaylarının Epistemolojik İnançlarının, Dünya Görüşlerinin ve Öz-Yeterlik İnançlarının Cinsiyet ve Başarıya Göre İncelenmesi ÖZ. Bu çalışmada fen öğretmen adaylarının epistemolojik inançları, epistemolojik dünya görüşleri ve öz-yeterlik inançları akademik başarıya ve cinsiyete göre incelenmiştir. Çalışmaya 391 öğretmen adayı katılmıştır. Katılımcıların epistemolojik inançlarını belirlemek için Schommer`in (1990) epistemolojik inanç ölçeği kullanılmıştır. Faktör analizi sonucu 4 faktör bulunmuştur. Bunlar, doğuştan gelen yetenek, bilginin değişmezliği, bilginin karmaşık olmayışı ve bilginin otorite tarafından belirlendiğidir. Epistemolojik inanç faktörlerinin yanı sıra, epistemolojik dünya görüşünün ve öz-yeterlik inancının akademik başarıyı ne ölçüde açıkladığı araştırılmıştır.
• Doğuştan gelen yetenek, bilginin karmaşık olmayışı ve epistemolojik dünya görüşü istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde katılımcıların akademik başarısını açıklayabilmiştir. Birinci sınıf öğrencileri için, cinsiyet bakımından bilginin otorite tarafından belirlendiği, doğuştan gelen yetenek ve epistemolojik dünya görüşlerinin farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Son sınıf öğrencileri içinse yine cinsiyet bakımından doğuştan gelen yetenek, bilginin otorite tarafından belirlenmesi ve öz-yeterlik inançlarının her iki boyutunda da farklılıklar bulunmuştur. Bu çalışma epistemolojik inançların zamanla değişebildiğini ve akademik başarı üzerinde etkili olduğunu göstermiştir. Anahtar Sözcükler: Akademik başarı, epistemolojik inançlar, epistemolojik dünya görüşü, cinsiyet, öz-yeterlik inançları. Amaç ve Önem: Epistemolojik inançlar insanların bilginin doğası hakkında sahip oldukları inançlarını kapsar (Schraw & Olafson, 2002). Bilginin doğası hakkında insanların sahip oldukları inançlarını belirlemek günümüzde araştırmacıların büyük ilgisini çekmektedir. Çoğu araştırmacılar bu inançların öğrencilerin öğrenmesinde önemli bir rolü olduğunu savunmaktadırlar (Hofer & Pintrich, 1997; Schommer, 1993). Schommer’e (1990) göre insanların sahip oldukları epistemolojik inançlar beş boyutta incelenebilir. Bunlar: (a) Bilginin kesinliği (bu boyut bilginin değişmez yapıda olduğu inançlardan bilginin sürekli değiştiğini içeren inançları kapsar), (b) Bilginin basit oluşu (bu boyut bilgilerin birbirinden ayrı değişmez yapıda olduğu inançlardan bilginlerin birbiri ile ilişkili olduğuna dair insanların sahip oldukları bütün inançları içerir), (c) Bilim otoritesi (bu boyut bilginin kaynağının bilim adamları olduğunu belirten inançları ve bilginin çalışmalar sonucunda elde edilen bulgulardan ortaya çıktığını belirten inançları içerir), (d) Öğrenme hızı (bu boyut bilginin hızlıca öğrenilmesinden yavaş yavaş öğrenilmesine dair inançları içermektedir), ve (e) Bilgiyi öğrenme yeteneğinin doğuştan oluşu (bu boyut bilginin öğrenilmesinin doğuştan gelen bir yetenek olduğundan bu yeteneğin zamanla geliştirilebilineceğine yönelik inançları içermektedir). Epistemolojik dünya görüşü ise bilginin doğası ve bilginin nasıl elde edileceğine yönelik öğretmenlerin sahip olduğu epistemolojik inançları içerir (Schraw & Olafson, 2002). Öğretmenin kendine güven yönündeki inançları da öğretmenlerin konuları öğretmeye yönelik ve öğrenci başarısını ve öğrenmesini etkilemeye yönelik sahip oldukları inançlarını içerir (Berman, McLaughlin, Bass, Pauly, & Zellman, 1977). İlköğretim fen ve teknoloji dersi öğretmen adaylarının epistemolojik inançlarının, epistemolojik dünya görüşlerinin ve fen ve teknoloji dersini öğretmeye yönelik kendine güvenlerinin öğretmen adaylarının belirli karakterlerini (cinsiyet ve akademik başarı) göz önünde tutarak incelemek aşağıda belirtilen açılardan önemlidir. Öncelikle, Schommer’inde (1994) belirttiği gibi epistemolojik inançlar eğitim ve kültürden etkilenmektedir. Dolayısıyla Türk eğitim sistemi ve kültürü içerisinde öğretmen adaylarının epistemolojik inançlarının incelenmesi bu alanda az sayıda olan çalışmaları zenginleştirecektir. Bu tür çalışmalar dünyada ki yeni yaklaşımların Türk kültürü açısından incelenmesini sağlayarak Türkiye’deki eğitim konusunda yapılan çalışmaları da (müfredat geliştirme, öğretmen yeterliliklerini belirleme ve yükseltme) destekleyecektir. Bu çalışmanın amacı fen öğretmen adaylarının epistemolojik inançlarını, epistemolojik dünya görüşlerini ve öz-yeterlik inançlarını akademik başarı ve cinsiyete göre incelenmesidir.
• Yöntem: Çalışmaya 391 birinci ve dördüncü sınıflarda eğitimini sürdüren fen öğretmen adayları katılmıştır. Çalışmaya beş devlet üniversitesinde okuyan öğretmen adayları katılmıştır. Ankara`da ki üç devlet üniversitesi, Eskişehir`deki bir devlet üniversitesi ve Van`da ki bir devlet üniversitesi çalışmanın uygulandığı üniversitelerdir. Çalışmaya 227 bayan öğretmen adayı katılırken, 164 erkek öğretmen adayı katılmıştır. Yine çalışmaya 178 birinci sınıf ve 213 dördüncü sınıf öğretmen adayı katılmıştır. Bu örneklem ile çalışmanın genellenebilirliğinin artırılması amaçlanmıştır. Katılımcıların epistemolojik inançlarını belirlemek için epistemolojik inanç ölçeği (Schommer, 1990) araştırmacılar tarafından daha önceki çalışmalarında (Yilmaz-Tuzun & Topcu, 2008) Türkçeye çevrilmiş olup geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılmıştır. Epistemolojik inanç ölçeğinin güvenirlik değeri, diğer epistemolojik inanç anket çalışmalarında bulunan güvenirlik değerlerine yakın değerde bulunup, çok yüksek olmasa da epistemolojik inanç çalışmaları için yeterli düzeydedir. Yine ölçeğin alt boyutları faktör analizi sonucunda büyük ölçüde istenen kategoriler altında çıkmıştır. Faktör analizi sonucu literatürle uyumlu bir şekilde dört kategori elde edilmiştir. Katılımcıların epistemolojik dünya görüşlerini (Schommer & Olafson, 2002) belirlemek için epistemolojik dünya görüşü ölçeği bu çalışmanın yazarları tarafından Türkçeye çevrilerek geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılmıştır (Yilmaz-Tuzun & Topcu, 2008). Son olarak katılımcıların öz-yeterlik inançlarının tespiti için daha önce Tekkaya ve arkadaşları (2004) tarafından Türkçeye çevrilmiş, geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılmış öz-yeterlik ölçeği bu çalışmada kullanılmıştır. Ölçeğin öz-yeterlik boyutu için güvenirlik değeri 0.84 olarak bulunurken, diğer boyutu için güvenirlik değeri 0.76 olarak bulunmuştur.
• Bulgular: Çalışmada katılımcılar iki grup (birinci sınıf ve dördüncü sınıf) öğrencilerden oluştuğu için her grup için ayrı analizler yapılmıştır. Örneğin epistemolojik inançların, epistemolojik dünya görüşlerinin ve öz-yeterlik inançlarının akademik başarıyı ne kadar açıkladığını belirlemek için hem birinci sınıflar hem de dördüncü sınıflar için çoklu regresyon analizi yapılmıştır. Analiz sonuçlarında birinci sınıflarda bu değişkenlerin akademik başarı üzerinde etkili olmadığı tespit edilmiştir, dördüncü sınıflarda bir kısım değişkenin akademik başarıyı açıklamada etkili olduğu görülmüştür. Doğuştan gelen yetenek, bilginin kompleks olmayışı, ve epistemolojik dünya görüşü değişkenlerinin istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde fen ve teknoloji öğretmen adaylarının akademik başarısını açıkladığı tespit edilmiştir. Cinsiyetin bu değişkenler açısından birinci sınıflar ve dördüncü sınıflarda bir farklılık oluşturup oluşturmadığını tespit etmek için çoklu varyans analizi (MANOVA) kullanılmıştır. Birinci sınıf öğrencileri için cinsiyet bakımından bilginin otorite tarafından belirlendiği, doğuştan gelen yetenek ve epistemolojik dünya görüşleri farklılık gösteren değişkenler olarak tespit edilmiştir. Son sınıf öğrencileri içinse yine cinsiyet bakımından doğuştan gelen yetenek, bilginin otorite tarafından belirlenmesi değişkenleri ile öz-yeterlik inançlarının her iki boyutunda farklılıklar tespit edilmiştir. Tartışma, Sonuç ve Öneriler: Bu çalışma epistemolojik inançların zamanla değişebildiğini ve akademik başarı üzerinde etkili olduğunu göstermiştir. Bu sonuç literatürdeki birçok çalışma tarafından da desteklenmektedir. Böylece fen eğitimcileri fen ve teknoloji dersi öğretmen adaylarına sağlayacakları ortamlar ile onların hem epistemolojik inançlarını, epistemolojik dünya görüşlerini ve dersi öğretime yönelik öz-yeterliklerini akademik başarıları ve cinsiyete bağlı olarak geliştirilmesinde katkıda bulunabilirler. Bu çalışma özelikle cinsiyet ve akademik başarı göz önünde tutularak epistemolojik inançlardan bazı boyutların ve genel olarak epistemolojik dünya görüşlerinin bilimdeki gelişimlere paralel olarak fen ve teknoloji dersi öğretmen adaylarına üniversitedeki eğitimleri boyunca daha özenli bir şekilde verilmesinin gerekliliğini ortaya koymuştur. Özellikle özel öğrenme yöntemleri dersi ve okul uygulamaları dersi gibi uygulama olanağı bulunan derslerde öğretmen adaylarına teorik olarak öğrendikleri konuları uygulama şansı verilmesi çok faydalı olacaktır.