The Examination of Values in Story Texts in Primary School 6th 7th and 8th Grade Turkish Textbooks in Context of Collocation

Yıl 2013, Cilt: 12 Sayı: 3, 808 - 821, 26.06.2013

Esra Lüle Mert

Öz

Due to the fact that collocation has important functions in value transmission, the aim of the study is the examination of values in story texts in primary school 6th, 7th and 8th grade textbooks in context of collocation. The method of the research is document analysis. The data source consists of 8 story texts in Turkish textbooks that were distributed to the 6.,7. and 8. grade students in the 2011/2012 academic year in city of Malatya. Among the universal values, sensitivity was determined to be the most repeated universal value. (284 times) The most emphasized national value is traditions repeated by 168 collocation.

Anahtar Kelimeler

Turkish textbooks, story texts, value education, collocation.

İlköğretim 6, 7 ve 8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Öykü Metinlerindeki Değerlerin Eşdizimli Sözcükler Bağlamında İncelenmesi

Öz

6., 7. ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan öykü metinlerindeki değerlerin eşdizimli sözcükler bağlamında incelenmesini amaçlayan bu araştırmanın problem tümcesi “incelenen öykü metinlerindeki eşdizimsel örüntüler ışığında, metinlerde en çok vurgulanan değerler hangileridir?” olarak belirlenmiştir. Araştırmanın yöntemi doküman incelemesidir. Araştırmanın veri kaynağını, 2011- 2012 eğitim- öğretim yılında Malatya ilindeki 6., 7. ve 8. sınıf öğrencilerine dağıtılan Türkçe ders kitaplarındaki ikisi 6. sınıf Türkçe ders kitabında, ikisi 7. sınıf Türkçe ders kitabında ve dördü 8. sınıf Türkçe ders kitabında olmak üzere toplam 8 öykü metni oluşturmaktadır. Öykü metinlerindeki eşdizimsel örüntüler bağlamında değerler evrensel değerler ve ulusal değerler ana başlıklarında incelenmiştir. Evrensel değerlerin alt başlıkları “çalışkanlık”, “dayanışma”, “duyarlık” “dürüstlük”, “saygı”, “sevgi” ve “sorumluluk” olarak belirlenirken; ulusal değerlerin alt başlıkları “aile birliğine önem verme”, “millet”, “misafirperverlik”, “örf ve adetler”, “vatanseverlik” olarak belirlenmiştir. Araştırmanın veri kaynağı öykü metinleri bu ana ve alt başlıklarda çözümlenmiştir. Toplamda 284 kez yinelenen “duyarlık” en çok vurgulanan evrensel değer olarak belirlenmiştir. En çok vurgulanan ulusal değer 168 eşdizimli sözcükle yinelenen “örf ve adetler”dir. Türkçe ders kitaplarındaki öykü metinlerinde, sınıflar büyüdükçe sözcüksel düzlemde öğrencilerdeki olası kavramsal gelişime uygun tutarlı bir artış ya da azalış belirlenememiştir. İncelenen öykü metinlerinin iletileri ve eşdizimli sözcüklerin sık kullanımları ile vurgulanan değerlerin örtüştüğü görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Türkçe ders kitapları, öykü metinleri, değer eğitimi, eşdizimlilik

Kaynakça

• İncelenen Türkçe Ders Kitapları Kapulu, A. ve Karaca, A. (2011). İlköğretim Türkçe 7 ders kitabı. Ankara: Koza yayınları.
• Karabıyık, F. (2011). İlköğretim Türkçe 6 ders kitabı. Ankara: Evren yayınları.
• Şahin, D. (2011). İlköğretim Türkçe 8 ders kitabı. İstanbul: Tav yayınları.
• Yararlanılan Kaynaklar Adalar, D. (2005). Arapça ve Türkçe Ders Kitaplarındaki "Yardımlaşma" ve "Arkadaşlık" Konulu Metinlerin Karşılaştırılması: Bir Eşdizimsel Örüntüleme Çözümlemesi Örneği. Tömer Dil Dergisi, 129, 63-84. Akarsu, B. (1984). Felsefe terimleri sözlüğü. Ankara: Savaş Yayınları.
• Akbaş, O. (26-28 Kasım 2004). Türk milli eğitim sisteminin duyuşsal amaçlarının ilköğretim II. Kademedeki gerçekleşme derecesinin değerlendirilmesi, Değerler ve Eğitimi Uluslararası Sempozyumu’nda bildiri olarak sunulmuştur. İstanbul.
• Aksan, D. (1975). Anadili. Türk Dili, 285, 423-433.
• Altıkulaçoğlu, S. (2010). Yabancı Dil Sınıflarında Eşdizimli Sözcük Öğretimi ve Anadilinin Rolü. Ankara Üniversitesi Dil Dergisi, 148, 37- 52.
• Aslan, C. (2007). Yaşam Gerçekliğinin Çocuklara İletilmesi Bakımından ‘100 Temel Eser’deki Öyküler Üzerine Bir İnceleme. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi 4.Uluslararası Çocuk ve İletişim Kongresi’nde bildiri olarak sunulmuştur.
• Aslan, C. (2011) “Çocuk Edebiyatı ve Duyarlık Eğitimi" Ders Notları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı Türkçe Eğitimi Programı, Yüksek Lisans Dersi.
• Beaugrande, R. de (1984). Text Production. Ablex Publishing Corporation.
• Bilgin, N. (1995). Sosyal psikolojide yöntem ve pratik çalışmalar. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Belet, Ş. D. ve Deveci, H. (2-4 Mayıs 2008). Türkçe Ders Kitaplarının Değerler Bakımından İncelenmesi. VII. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu’nda bildiri olarak sunulmuştur. Çanakkale.
• Coşkun, E. (2005). İlköğretim Öğrencilerinin Öyküleyici Anlatımlarında Bağdaşıklık, Tutarlılık ve Metin Elementleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çakır, F. (1997). İlkokul Türkçe Ders Kitaplarının Eğitim Öğretime Uygunluğunun Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Çeçen, M. A. ve Çiftçi, Ö. (2007). İlköğretim 6. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Metinlerin Tür ve Tema Açısından İncelenmesi. Millî Eğitim, 173, 39-49.
• Demir, T. (2012). İlköğretim Sekizinci Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Hikâye Metinlerinde Yer Alan Değer Unsurlarının Eşdizimsel Örüntülemeler Açısından Görünümleri. Turkish Studies, 7/2, 1063- 1078.
• Demircan, C. (2006). Mektepli Gazetesi’nde Yer Alan Metinlerin İçeriğinin Çocukların Bilişsel ve Ahlaki Gelişmelerine Katkısı (1-148. Sayılar). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Doğan, B. ve Gülüşen, A. (2011). Türkçe Ders Kitaplarındaki (6–8) Metinlerin Değerler Bakımından İncelenmesi. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, I, 2, 75- 102.
• Feyzioğlu, Y. (2007). Masallar Çocuklar İçin Neden Gereklidir? II. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu’nda bildiri olarak sunulmuştur. Ankara.
• Günay, D. (2001). Metin Bilgisi. İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Karadüz, A. (2008). İlköğretim Okulu Türkçe Ders Kitaplarında Milli ve Kültürel Değerler. Türk Halkları Edebiyatı II: Uluslararası Çocuk Edebiyatı Kongresi. 13-15 Kasım 2008, I. Kitap, Baku.
• Keçik, İ. ve Uzun, L. (2003). Türkçe Yazılı ve Sözlü Anlatım. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Kolaç, E. (06-08 Mayıs 2010). Türkçe derslerinde Yunus Emre’nin öğretileri yoluyla değerler eğitimi. X. Uluslararası Yunus Emre Sevgi Bilgi Şöleni’nde bildiri olarak sunulmuştur. Eskişehir.
• Kolaç, E. (2010). Hacı Bektaş Veli, Mevlana ve Yunus Felsefesiyle Türkçe Derslerinde Değerler ve Hoşgörü Eğitimi. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 55, 193-208.
• Kolaç, E. ve Karadağ, R. (2012). Türkçe Öğretmeni Adaylarının "Değer" Kavramına Yükledikleri Anlamlar ve Değer Sıralamaları. İlköğretim Online, XI, 3, 762-777.
• Kuçuradi, İ. (1996). Felsefe Açısından Eğitim ve Türkiye’de Eğitim (Açış Konuşması). Seminer Bildirileri 17-18 Kasım 1995. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Özbay, M. (2003). Türkçe Öğretiminde Hedef-Araç İlişkisinin Ders Kitabı Örneğinde Değerlendirilmesi. Türklük Bilimi Araştırmaları - Türkçenin Öğretimi Özel Sayısı-, S.13, Bahar.
• Özensel, E. (2003). Sosyolojik bir olgu olarak değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 1 (3).
• Sever, S. (2008). Çocuk ve Edebiyat. İzmir: Tudem Yayınları.
• Stotsky, S. 1993. Types of lexical cohesion in expository writting: College composition and communication. 34: 4
• Şen, Ü. (2008). Altıncı Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin İlettiği Değerler Açısından İncelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, I,5, 763- 779.
• Tarhan, N. (2011). Güzel İnsan Modeli. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Taşıgüzel, S. (2004). İlköğretim Türkçe Ders Kitaplarında Öğretici Nitelikteki Metinlerdeki Eşdizimsel Örüntülemelerin Görünümü. Ankara Üniversitesi Dil Dergisi, 125, 72- 87.
• Tavşancıl, E. ve Aslan, A. E. (2001). Sözel, Yazılı ve Diğer Materyaller için İçerik Analizi ve Uygulama Örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• Tosunoğlu M. ve Arslan F. (2012). İlköğretim 6.-8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarının Çocuklara Öğretilecek Değerler Açısından İncelenmesi. 3. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu.(5- 7 Ekim 2011). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Türkmen, F. (1991). Dede Korkut Hikâyelerinin Anadolu ve Rumeli’de Yaşayan Kolları. Türk Kültürü Araştırmaları. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, XXIX/1–2, s. 345–369.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.