Öğretmen Adaylarının Ölçme ve Değerlendirme Alanına Yönelik Yeterlik Algılarının İncelenmesi

Yıl 2013, Cilt: 12 Sayı: 1, 190 - 201, 26.06.2013

İlke Evin Gencel , Durmuş Özbaşı

Öz

Bu çalışmanın amacı öğretmen adaylarının (N=486) ölçme ve değerlendirme alanına yönelik yeterlik
algılarını incelemektir. Araştırmanın örneklemini Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Fakültesi,
dördüncü sınıf öğrencileri oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında Karaca (2003) tarafından geliştirilen
Öğretmen Adayları İçin Ölçme ve Değerlendirme Yeterlik Algısı Ölçeğinden yararlanılmıştır. Veriler MannWhitney
U ve Kruskal Wallis-H testleri ile çözümlenmiştir. Analiz sonuçlarına göre öğretmen adayları genel
olarak kendilerini orta düzeyde yeterli algılamaktadırlar. Öğretmen adaylarının kendilerini en yetersiz
hissettikleri konunun alternatif ölçme teknikleri olduğu belirlenmiştir. Öğretmen adaylarının ölçme ve
değerlendirme yeterlik algıları onların cinsiyetleri açısından anlamlı farklılık göstermezken, öğrenim görülen
anabilim dalı ve Kamu Personel Seçme Sınavı’na hazırlanma durumlarına göre anlamlı düzeyde
farklılaşmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ölçme ve değerlendirme, öğretmen yeterlikleri, öğretmen adaylarının yeterlikleri

Investigating Prospective Teachers’ Perceived Levels of Competence towards Measurement and Evaluation

Öz

The aim of this study was to investigate the perceived competence level of prospective teachers (N=486) in terms of measurement and evaluation. The research was carried out at Canakkale Onsekiz Mart University, Faculty of Education. The sample of the study consisted of 486 4th grade prospective teachers. In the process of data collection Competence Perception Scale towards Measurement and Evaluation (Karaca,2003) was used. The data were analyzed by the Mann-Whitney U and the Kruskal Wallis-H tests. Results derived from the analyses showed that the perceived competence level of prospective teachers was medium. It was found that prospective teachers feel that they were least competent in alternative measurement and evaluation techniques. The findings demonstrated that there were no significant differences of prospective teachers’ perceived competence level in terms of gender; however in terms of measurement and evaluation, their competence level changed significantly accordance with departments and preparation for the Public Personnel Selection Examination

Anahtar Kelimeler

Measurement and evaluation, teachers’ compentences, prospective teachers’ competences

Kaynakça

• elemanları öğretmen adaylarına gerekli rehberliği yapmalı, kendi ders değerlendirme süreçlerinde
• alternatif ölçme tekniklerine yer vermelidir.
• Bu araştırmada öğretmen adaylarının ölçme ve değerlendirme yeterlik algılarının cinsiyetlerine
• göre anlamlı bir farklılaşma göstermediği belirlenmiştir. Alanyazındaki bu bulguyu destekleyen
• araştırmalar (Coşkun, Gelen ve Öztürk, 2009; Çoklar ve Odabaşı, 2009; Yaman ve Karamustafaoğlu,
• 2011; Yavuz,2011) ölçme ve değerlendirmede yeterlik algısının cinsiyet değişkeninden bağımsız
• olduğunu düşündürmektedir.
• Çalışmada, öğretmen adaylarının ölçme ve değerlendirme yeterlik algıları, öğretmen ve öğretmen
• adayları bakımından yapılan çalışmalar ile tutarlı olduğu görülürken, öğrenim görülen anabilim dalı
• açısından farklılık gösterdiği belirlenmiştir (Çoklar ve Odabaşı, 2009; Gökçe, 1999; İzci, 1999;
• Karaca, 2003; Yavuz, 2011). Sınıf öğretmenliği ve BÖTE anabilim dallarında öğrenim gören
• öğrencilerin ölçme ve değerlendirmeye ilişkin yeterlik algılarının diğer anabilim dallarında öğrenim
• gören öğrencilerden yüksek olduğu bulunmuştur. Resim ve müzik eğitimi anabilim dallarında öğrenim
• gören öğrencilerin ise en düşük yeterlik algısına sahip olduğu saptanmıştır. Uslu (2003) tarafından
• yapılan çalışmada fen eğitimi anabilim dalı ile yabancı diller eğitimi anabilim dalı öğrencileri arasında
• farklılık bulunmamış olması eldeki araştırma bulgusu ile paralel bir diğer sonuçtur. Karaca (2003) ve
• Yavuz (2011) tarafından yapılan çalışmalarda da sınıf öğretmeni adaylarının ölçme ve değerlendirme
• yeterlik algılarının diğer öğrencilerden anlamlı düzeyde yüksek olduğu ortaya konmuştur. Söz konusu
• çalışmalarda bu sonucun sınıf öğretmeni adaylarının güdülenmişlik düzeylerinden, BÖTE
• öğrencilerinin ise sahip oldukları teknik donanımı ölçme ve değerlendirme uygulamalarında da
• kullanmalarından kaynaklanmış olabileceği ifade edilmiştir. Bu bulgunun etkili bir öneriye
• dönüştürülebilmesi için öncelikle örneklemin söz konusu anabilim dallarına devam eden öğrencilerden
• oluştuğu nitel araştırma yöntemi ile derinlemesine çalışmalar yapılması önerilebilir. Resim ve müzik
• eğitim anabilim dallarında öğrenim gören öğrencilerin yeterlik algılarının düşük olma sebebi de nitel
• araştırma yöntemleri ile belirlenebilir. Evin Gencel ve Saracaloğlu (2009) tarafından yapılan
• nitel/nicel tekniklerin birlikte kullanıldığı araştırmada; resim ve müzik eğitimi anabilim dallarında
• öğrenim gören öğrencilerin, öğretmenlik meslek bilgisi derslerine yönelik aktif ve pasif direnç
• davranışlarına en yüksek oranda sahip olan öğrenciler olduğu saptanmıştır. Öğrencilerle yapılan
• görüşmelerde söz konusu öğrencilerin kendilerini öğretmen adayı değil de daha çok sanatçı adayı
• olarak gördükleri belirlenmiştir. Bu bulgunun eldeki araştırmada ulaşılan sonuçla tutarlı olduğu
• söylenebilir. Özellikle söz konusu anabilim dallarında düzenlenecek seminerler ve öğretmen
• deneyimlerini paylaşma toplantıları mesleki bilinci artırmaya yönelik öneriler olarak düşünülebilir.
• Öğretmen adaylarının görevlerine atanmaları için KPSS’de başarılı olmaları gerekmektedir.
• Örneklemde yer alan öğrencilerin yarıdan fazlasının KPSS için ek çalışma yaptığı ve ek çalışma yapan
• öğretmen adaylarının ölçme ve değerlendirmeye yönelik yeterlik algılarının daha yüksek olduğu
• belirlenmiştir. Bu bulgu etkili zaman yönetiminin ve çalışmaya ayrılan sürenin yeterlik algısını olumlu
• etkilediği yönündeki bulgularla (Gürşimşek, 2002; Schunk, 1991; Schunk ve Zimmerman, 1994;
• Woolfolk ve Hoy, 1990; Zimmerman, 2008) tutarlıdır. Bu bağlamda öğretmen adaylarının yeterlik
• algılarının artırılması için onlara zaman yönetimi becerileri kazandırmaya dönük eğitim verilmesi
• önerilebilir. Bunların yanısıra öğretmen adaylarının ölçme ve değerlendirme yeterlik algılarına ilişkin
• genellemelere ulaşmak için farklı üniversitelerde öğrenim gören örneklemler üzerinde çalışılmasının,
• araştırma bulgularının karşılaştırılmasının, çeşitli öğrenme öğretme yöntemlerinin yeterlik algısı
• üzerindeki etkilerini belirlemeye yönelik deneysel çalışmalar yapılmasının öğretmen eğitim
• programlarının geliştirilmesi ve uygulanması sürecine önemli veriler sağlayacağı düşünülmektedir.
• Alkharusi, H. (2009). Correlates of teacher education students’ academic performance in an educational measurement course. International Journal of Learning, 16, 1-15.
• Alkharusi, H., Kazem, A.M. ve Al-Musawai, A. (2011). Knowledge, skills, and attitudes of preservice and inservice teachers in educational measurement. Asia-Pacific Journal of Teacher Education, 39 (2), 113- 123.
• American Foundation of Teachers, National Council on Measurement in Education, & National Education Association. (1990). Standards for teacher competence in educational assessment of students. Educational Measurement: Issues and Practice, 9 (4), 30-32.
• Antzoulatos, E. (2008). Beginning secondary teachers and student assessment:Perceptions and experiences of assessment as a pedagogical challenge. The University of Sydney, Faculty of Education and Social Sciences.
• Birgin, O., ve Gürbüz, R. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının ölçme ve değerlendirme konusundaki bilgi düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 163-179.
• Coşkun, E., Gelen, İ. ve Öztürk, E. P. (2009). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Öğretimi Planlama, Uygulama ve Değerlendirme Yeterlik Algıları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (12), 140-163.
• Çakan, M. (2004) Öğretmenlerin Ölçme-Değerlendirme Uygulamaları ve Yeterlik Düzeyleri: İlk ve Ortaöğretim. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37 ( 2), 99-114.
• Çoklar, A. N. ve Odabaşı, H. F. (2009). Eğitim Teknolojisi Standartları Açısından Öğretmen Adaylarının Ölçme ve Değerlendirme Özyeterliklerinin Belirlenmesi. Ondokuz Mayıs ÜniversitesiEğitim Fakültesi Dergisi 28, 1‐12.
• Darling-Hammond, L, Wei, R. C. ve Johnson, C. M. (2009). Teacher preparation and teacher learning: A changing policy landscape. In G. Sykes, B. Schneider ve D. N. Plank (Eds.). Handbook of education policy research. (pp. 613-636). New York: Routledge.
• Demirtaşlı, Ç. N. (7 Eylül, 2007). CİTO Türkiye Öğrenci İzleme Sistemi Sosyal Bilgiler Alanı. CITO-Türkiye 1. Konferans Bildirileri, 40-47, ODTÜ, Ankara.
• Doğan, M. (5–7 Eylül 2007). İlköğretim Matematik Aday Öğretmenlerini Ölçme ve Değerlendirme Yaklaşımlarına İlişkin Görüşleri. Gaziosmanpaşa Üniversitesi XVI. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi., Tokat. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 1 -16.
• Evin Gencel, İ. ve Saracaloğlu, A. S. (1-3 May 2009). Assesment of resistant behavior of the candidate teachers toward the teaching certificate courses in terms of different variables.I. International Congress of Educational Research, Books of Abstract Presentations, p. 144, Canakkale/Turkey.
• Gelbal, S. ve Kellecioğlu, H. (2007). Öğretmenlerin Ölçme Ve Değerlendirme Yöntemleri Hakkındaki Yeterlik Algıları ve Karşılaştıkları Sorunlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education) 33, 135-145.
• Gökçe, E. (1999). İlköğretim Öğretmenlerinin Yeterlikleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Anlara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Gömleksiz, M. N. ve Kan, A. Ü. (2010). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Alternatif Ölçme-Değerlendirme Yaklaşımları Tanıma Düzeylerine İlişkin Bir Değerlendirme. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları, 9 (1), 21-27.
• Goubeaud , K. ve Yan, W. (2004). Teacher educators' teaching methods, assessments,and grading: A comparison of higher education faculty's instructional practices. The Teacher Educator, 40 (1), 1-16.
• Gürşimşek, I. (2002). Öğretmen Adaylarında Öğrenmeye İlişkin Motivasyonel İnançlar ve Strateji Kullanımı. Muğla Üniversitesi SBE Dergisi, 8, akademik.mu.edu.tr/data/060020000/file.pdf.
• İzci, E. (1999). Ortaöğretim Kurumlarında Görev Yapan Öğretmenlerin Öğretmenlik Mselke Bilgisi Yeterliklerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Karaca, E. (2003). Öğretmen Adaylarının Ölçme ve Değerlendirme Yeterliklerine İlişkin Likert Tipi Bir Yeterlik Algısı Ölçeğinin Geliştirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9, 179-198.
• Kilmen, S., Akın Kösterelioğlu, M. ve Kösterelioğlu, İ. (2007). Öğretmen Adaylarının Ölçme Değerlendirme Araç ve Yaklaşımlarına İlişkin Yeterlik Algıları. AİBÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 7 (1), 129-140.
• Linn, R. L. (1990). Essentials of student assessment: From accountability to instructional aid. Teachers College Record, 91(3), 422-436.
• MEB (2008). Öğretmen Yeterlikleri: Öğretmenlik Mesleği Genel ve Özel Alan Yeterlikleri. Devlet Kitapları Müdürlüğü, Ankara.
• Mertler, C. A. (1999). Assessing student performance: A descriptive study of the classroom assessment practices of Ohio teachers. Education, 120 (2), 285-296.
• Mertler, C.A., ve Campbell, C. (2005, April). Measuring teachers’ knowledge and application of classroom assessment concepts: Development of the Assessment Literacy Inventory. Paper presented at the meeting of the American Educational Research Association, Montreal, Canada.
• McMillan, J. H. (2004). Classroom assessment: Principles and practice for effective instruction (3rd ed.). Boston: Allyn and Bacon.
• Ololube, N. P. (2008). Evaluation competencies of professional and non-professional teachers in Nigeria. Studies in Educational Evaluation, 34, 44–51.
• Özbaşı, D. (2009). Sınıf Öğretmenleri İçin Öğrenci Başarısını Ölçme ve Değerlendirme İle İlgili Yeterlik Göstergelerinin ve Bunlara İlişkin Algılarının İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anlara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Park, H. M. (2008). Univariate analysis and normality test using sas, stata, and spss. Working Paper. The University Information Technology Services (UITS) Center for Statistical and Mathematical Computing, Indiana University.
• Popham, W.J. (2006). Needed: A dose of assessment literacy. Educational Leadership, 63, 84–85.
• Razali, N. M. ve Wah, Y. B. (2011). Power comparisons of shapiro-wilk, kolmogorov-smirnov lilliefors and anderson-darling tests. Journal of Statistical Modeling and Analytics, 2 (1), 21-33.
• Sağlam Arslan, A., Devecioğlu Kaymakçı, Y. ve Arslan, S. (2009). Alternatif Ölçme-Değerlendirme Etkinliklerinde Karşılaşılan Problemler: Fen ve Teknoloji Öğretmenleri Örneği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 1-12.
• Schunk, D. H. (1991). Self-efficacy and academic motivation. Educational Psychologist, 26 (3&4),201-231.
• Schunk, D. H. ve Zimmerman, B. J. (1994). Self-regulation of learning and performance: Issues and educational implications. Hillsdale, NJ: Erlbaum.
• Shepard, L. A. (2000). The role of assessment in a learning culture. Educational Researcher, 29 (7), 4-14.
• Stiggns, R. J. (2001). Student involved classroom assessment (3rd ed.). Upper Saddle River, NJ: Prentice-Hall.
• Şaşmaz Ören, F., Ormancı, Ü. ve Evrekli, E. (2011). Fen ve Teknoloji Öğretmen adaylarının Alternatif Ölçme Değerlendirme Yaklaşımlarına Yönelik Öz Yeterlik Düzeyleri ve Görüşleri. Kurma ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11 (3), 1675-1698.
• Tekin, H. (1993). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme (7. Baskı). Ankara:Yargı Yayınları.
• Thomas, L., Deaudelin, C., Desjardins J. ve Dezutter, O. (2011). Elementary teachers’ formative evaluation practices in an era of curricular reform in Quebec, Canada. Assessment in Education: Principles, Policy & Practice, 18 (4), 381–398.
• Uslu, E. (2003). İzmir Özel Lise Öğretmenlerinin Ölçme ve Değerlendirmeye Yöenlik Görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Valli, L.ve Renert-Ariev, P. (2002). New standards and assessments? Curriculum transformation in teacher education. Curriculum Studies, 34 (2), 201-225.
• Woolfolk, A. E. ve Hoy, W. K. (1990). Prospective teachers’ sense of efficacy and beliefs about control. Journal of Educational Psychology, 82 (1), 81-91.
• Yaman, S. ve Karamustafaoğlu, S. (2011). Investigating prospective teachers’ perceived levels of efficacy towards measurement and evaluation. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences, 44 (2), 53-72.
• Yavuz, G. (2011). Öğretmen Adaylarının Öğrenme Öğretme Süreci ve Ölçme Değerlendirme Alanındaki Yeterliklerine İlişkin Görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Yeşil, R. (2009). Sosyal Bilgiler Aday Öğretmenlerinin Sınıfiçi Öğretim Yeterlikleri (Kırşehir Örneği). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7 (1), 23-48.
• Zhang, Z. ve Burry-Stock, J. A. ( 2003). Classroom assessment practices and teachers’ self- perceived assessment skills. Applied Measurement in Education, 16 (4), 323-342.
• Zimmerman, B. J. (2008). Investigating self regulation and motivation: Historical background, methodological developments, and future prospects. American Educational Research Journal, 45 (1), 166-183.