Öğretimde Kavram Haritaları Kullanımının Öğrencilerin Akademik Başarısına ve Kalıcılığa Etkisi

Yıl 2012, Cilt: 11 Sayı: 2, 306 - 318, 26.06.2012

Rabia Sarıca Bayram Çetin

Öz

Anlamlı öğrenmeyi sağlamak için kullanılan farklı öğretim yöntemlerinden biri de kavram haritalarıdır. Kavram haritaları kavramların ve kavramlar arasındaki ilişkilerin şekiller aracılığıyla sunularak görselleştirilmesini sağlayan araçlardır. Bu çalışmada, ilköğretim 7. sınıf Fen ve Teknoloji dersinde Kuvvet ve Hareket ünitesinin işlenmesinde kavram haritaları kullanımının öğrencilerin akademik başarısına ve kalıcılığa etkisi incelenmiştir. Araştırma 2010-2011 eğitim öğretim yılı birinci döneminde Osmaniye Merkez Atatürk İlköğretim Okulu 7. sınıfında öğrenim görmekte olan 73 öğrenci ile yapılmıştır. Araştırmada öntest-sontest kontrol gruplu deneysel desen kullanılmıştır. Araştırmaya katılan 36 öğrenci deney grubunu, 37 öğrenci ise kontrol grubunu oluşturmuştur. Kuvvet ve Hareket ünitesi dersleri deney grubunda kavram haritaları kullanılarak kontrol grubunda kavram haritaları kullanılmadan işlenmiştir. Araştırmanın verileri başarı testi kullanılarak elde edilmiştir. Veriler SPSS 17.0 programında analiz edilmiştir. Araştırma verilerinin istatistiksel analizinden elde edilen sonuçlara göre deney grubunda kavram haritaları kullanılarak gerçekleştirilen öğretimin, kavram haritaları kullanılmadan gerçekleştirilen öğretime göre öğrencilerin akademik başarısını ve öğrenilenlerin kalıcılığını daha fazla artırdığı bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kavram haritaları, kuvvet ve hareket, fen ve teknoloji, akademik başarı ve kalıcılık

The Effects of Using Concept Maps on Achievement and Retention in Teaching Science Lessons

Öz

Different teaching methods are used in order to ensure meaningful learning. One of these methods
is concept maps which provide visualization of knowledge. In this study, effects of using concept maps in 7th
grade Science and Technology lessons on students’ academic achievement and retention were investigated. In
the study, an experimental design of pretest-posttest with a control group was used. Participants of the research
were 73 7th grade students at Osmaniye Merkez Atatürk Elementary School during 2010-2011 academic-year. 36
students who participated in the study formed the experimental group and 37 formed the control group.
According to the results of the statistically analyzed research data, teaching with concept maps increases student
achievement and retention more than the teaching without concept maps.

Anahtar Kelimeler

Concept maps, force and motion, science and technology, academic achievement and retention.

Kaynakça

• Açar, B. (2007). Öğrencilerin kuvvet konusundaki başarılarının kavram haritası ile ölçülmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Altıntaş, G. ve Altıntaş, S.U. (2008). İlköğretim 5. sınıf sosyal bilgiler dersinde “kavram haritası” kullanımının öğrenci akademik başarısı üzerindeki etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(1), 61–66.
• Barut, Ö.(2006). İlköğretim 7.sınıf fen bilgisi konularının kavram haritaları ile öğretilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
• Çakmak, Ö. ve Hevedanlı, M. (2004). Biyoloji Eğitiminde kavram haritalarının önemi ve diğer yöntemlerden farkı. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi 6-9 Temmuz, Malatya.
• Çoban, B. (2007). Öğretim tekniği olarak kavram haritalarının atletizm dersinde kullanılması. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(1), 161–171.
• Güneş, T., Güneş, M.H. ve Çelikler, D. (2006). Fen bilgisi öğretmenliği programı biyoloji II ders konularının öğretilmesinde kavram haritası kullanımının öğrenci başarısı üzerine etkileri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 7(2), 39–49.
• Ivie, S. D. (1998). Ausubel's Learning Theory: An Approach To Teaching Higher Order Thinking Skills.(educational psychologist David Paul Ausubel). High School Journal 82(1), 35.
• Kaptan, F.(1998). Fen öğretiminde kavram haritası yönteminin kullanılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 95–99.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi (20. bs.). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kavak, S.(2009). İlköğretim 8.sınıf fen ve teknoloji dersi maddenin halleri ve ısı ünitesinde kavram haritası tekniği kullanımının öğrencilerin başarısına, bilgilerin kalıcılığına ve fene karşı tutumlarına etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Kaya, O. N. (2003). Fen eğitiminde kavram haritaları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8 (1), 70–79.
• Kılıç, D. ve Sağlam, N. (2004). Biyoloji eğitiminde kavram haritalarının öğrenme başarısına ve kalıcılığına etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 155–164
• Kılınç, A. (2007). Bir öğretim stratejisi olarak kavram haritalarinin kullanimi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 21-48.
• Mistades, V. M. (2009). Concept mapping in introductory physics. Journal of Education and Human Development, 3(1), 1-6.
• Müjdeci, S. (2009). Matematik eğitiminde alternatif bir ölçme değerlendirme aracı olarak kavram haritalarının kullanılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Novak, J.D. ve Gowin, D. B. (1984). Learning how to learn. Newyork: Cambridge University Press.
• Novak, J.D. (2010). Learning, creating, and using knowledge: Concept maps as facilitative tools in schools and corporations. Journal of e-Learning and Knowledge Society, 6(3), 21-30.
• Novak, J. D. & A. J. Cañas, The Theory Underlying Concept Maps and How to Construct and Use Them. Technical Report IHMC CmapTools 2006-01 Rev 01-2008, Florida Institute for Human and Machine Cognition, http://cmap.ihmc.us/Publications/ResearchPapers/TheoryUnderlyingConceptMaps.pdf 2008, available at:
• Sever, R., Mazman Budak, F. ve Yalçınkaya, E.(2009). Coğrafya eğitiminde kavram haritalarının önemi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(2), 19–32.
• Temelli, A., Çakmak, M. ve Seyhan, B.Ç. (2011). İç salgi bezlerimiz konusunda uygulanan kavram haritalarinin öğrencilerin akademik başarisina etkisi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi,17 (2011), 146-159.
• Tezcan, H., Karakuzu, Z. ve Ekmekci, G. (2011). Madde ve Özellikleri Konusunun Kavratılmasında
• Kavram Haritaları Destekli Öğretimin Öğrenci Başarısına Etkisi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1), 321-338.
• Türkmen, L., Çardak, O. ve Dikmenli, M. (2005). Lise 1 Biyoloji dersi alan öğrencilerin canlıların çeşitliliği ve sınıflandırılmasıyla ilgili kavram yanılgılarının belirlenmesi ve kavram haritası yardımıyla değiştirilmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 155-168.
• Yılmaz, E., Tamer, S.L. ve Koç, M. (2009). Öğretmen adaylarının kavram haritalarının arayüz
• tasarımlarındaki görsel tercihleri. SDU International Journal of Technlogic Sciences, 1(1), 41–57.
• Yurdugül, H. (2005). Ölçek geliştirme çalışmalarında kapsam geçerliği için kapsam geçerlik indekslerinin kullanılması. XIV. Ulusal eğitim Bilimleri Kongresi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 28-30 Eylül, Denizli.
• Yücel, İ.H. (1998). Bilim-teknoloji politikaları ve 21. yüzyılın toplumu. Ankara: DPT Araştırma Dairesi Başkanlığı.