Sınıf Öğretmenlerinin Sosyal Bilgiler Derslerini Yürütmelerine İlişkin Görüşlerinin Değerlendirilmesi

Yıl 2011, Cilt: 10 Sayı: 3, 872 - 893, 26.06.2011

Mehmet Nuri Gömleksiz Ümmühan Öner Ebru Bozpolat

Öz

Çalışmanın amacı, sınıf öğretmenlerinin Sosyal Bilgiler dersini yürütmedeki yeterliklerine ilişkin
görüşlerini belirlemektir. Araştırmada hem niceliksel hem de niteliksel yöntem kullanılmıştır. Niceliksel boyutta
araştırmacılar tarafından geliştirilen 36 maddelik beşli Likert tipi bir ölçek kullanılmıştır. Niteliksel boyutta ise
üç yarı yapılandırılmış sorudan oluşan görüşme formu kullanılmıştır. Araştırmanın evreni, 2009-2010 eğitim-
öğretim yılında Elazığ ve Sivas İl merkezlerindeki ilköğretim okullarında görev yapan sınıf öğretmenlerinden
oluşmaktadır. Örneklem olarak Elazığ ve Sivas İl merkezilerindeki eğitim bölgelerinden seçilen 40 ilköğretim
okulunda görev yapan 4. ve 5. sınıf öğretmenleri alınmıştır. Araştırmada toplam 249 öğretmen bulunmuştur.
Verilerin analizinde frekans ve yüzde, aritmetik ortalama, standart sapma değerleri, tek yönlü varyans analizi ve
bağımsız gruplar t testi kullanılmıştır. Araştırmada, öğretmenlerin kendilerini Sosyal Bilgiler dersini yürütmede
yeterli buldukları belirlenmekle beraber bu alanda bazı sorunların yaşandığı da vurgulanmıştır. Sınıf
öğretmenleri ayrıca ilköğretimde bazı derslerin branş öğretmenleri tarafından verilmesi gerektiğini de ifade
etmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler, Sosyal Bilgiler eğitimi, sınıf öğretmeni, öğretmen yeterlikleri

Assessment of Classroom Teachers\' Perceptions of Teaching Social Studies Course

Öz

The aim of this study is to reveal classroom teachers’ perception level of their efficiency to
conduct social studies course. In this study both quantitative and qualitative methods were used. In quantitative
section a 36-item five-point Likert-type scale, developed by the researchers, was used. In qualitative section an
interview form including three semi-structured questions was used. Population of the study includes classroom
teachers working in Elazığ and Sivas cities during 2009-2010 academic year. Sample consisted of fourth and
fifth grade classroom teachers selected from 40 different primary schools selected from education regions of
Elazığ and Sivas cities. There are totally 249 classroom teachers in the study. Frequency, percentage, mean
score, standard deviation, one way Anova, and independent groups t test were used to analyze the data. Though
results revealed that classroom teachers found themselves quite adequate in conducting social studies course, it
was also determined that they sometimes had some problems during teaching social studies to the students. They
also argued that some courses should be conducted by subject-matter teachers.

Anahtar Kelimeler

Social studies, social studies education, classroom teacher, teacher competency

Kaynakça

• Akgül, N. İ. (2006). Sınıf Öğretmenlerinin Sosyal Bilgiler Öğretiminde Kullandıkları Yöntemler Karşılaştıkları Sorunlar. Basılmamış yüksek lisans tezi. Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Niğde.
• Ayten, P. (2006). İlköğretim Okullarında Sosyal Bilgiler Dersini Yürüten 4. ve 5. Sınıf Öğretmenlerinin Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programına İlişkin Görüşleri. Basılmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Barth, J.L. ve Demirtaş, A. (1997). İlköğretimde Sosyal Bilgiler Öğretimi. Ankara: Yök Dünya Bankası Milli Eğitimi Geliştirme Projesi Hizmet Öncesi Eğitimi.
• Bartlett, M. S. (1950). Test of significance in factor analysis. British Journal of Educational Psychology, Statistical Section, 3, 77-85.
• Bilgili, A.S. (2006). Geçmişten Günümüze Sosyal Bilimler ve Sosyal Bilgiler. Sosyal Bilgilerin Temelleri. (Edt. İsmail Hakkı Demircioğlu).3-56 Ankara: Hegem Yayınları.
• Brewer, J. & Hunter, A. (1989). Multimethod research: A synthesis of styles. Newbury Park, CA: Sage Publications.
• Büyüköztürk, Ş. (2003). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı.(3.baskı). Ankara: PegemA yayıncılık.
• Creswell, J. W. (2003). Research design: Quantitative, qualitative and mixed method approaches. Thousand Oaks, California: Sage Publications.
• Dikmen, F. (2008). Sosyal Bilgiler Dersi 2005 Öğretim Programının Değerlendirme Boyutuna Dair 4. ve 5. Sınıf Öğretmen Görüşleri. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Doğan, C. (2004). Sınıf Öğretmenlerinin Derslere İlişkin Görüşleri ve Tercih Ettikleri Öğretim Yöntemleri: İstanbul Örneği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 12(2), 193-203.
• Doğanay, A. (2005). Sosyal Bilgiler Öğretimi, Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi. (Edt: Cemil ÖztürkDursun Dilek).18-50. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Doğanay, A. (2008). Çağdaş Sosyal Bilgiler Anlayışı Işığında Sosyal Bilgiler Programının Değerlendirilmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi. Yıl 5. Sayı 2.
• Doğru, M. (2000). Fen Bilgisi Öğretiminde Kullanılan Yöntemlerde Karşılaşılan Sorunlar. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Erden, M.(1998). Öğretmenlik Mesleğine Giriş. Ankara: Alkım Yayıncılık.
• Field, A. (2000). Discovering statistics using SPSS for Windows. London:Thousand Oaks, New Delhi: Sage Publications.
• Gençtürk, E ve Sarpkaya, G. (2009). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Yeterlikleri. Sosyal Bilgiler Öğretimi (Edt. Mustafa Safran). 48-64. Ankara: PegemA Akademi.
• Gömleksiz, M. N., Kan, A.Ü. ve Biçer, S. (2010). Sınıf öğretmenlerinin fen ve teknoloji dersini yürütmeye yönelik özyeterlilikleri. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 34(2), 21-30.
• Günay, İ. (2006). İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretiminde Kullanılan Değerlendirme Araç ve Yöntemlerin Kullanılma Sıklığına İlişkin Sınıf Öğretmenlerinin Algı ve Beklentileri. Basılmamış yüksek lisans tezi.
• Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Denizli.
• Güven, İ. (2005). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Mesleki Gelişim ve Yeterlikleri. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim. 5. yayim.meb.gov.tr/dergiler/index-arsiv1.htm 12 Haziran 2010.
• Kan, Ç. (2006). Etkili sosyal bilgiler öğretimi arayışı. Kastamonu Eğitim Dergisi. 12(2), 537-544.
• Kalaycıoğlu, E. (2007). İlköğretim 4. ve 5. Sınıf Programının Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi.
• Basılmamış yüksek lisans tezi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erzurum.
• Karasar, N. (2000). Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler (10. Baskı), Ankara: Nobel.
• Kaymakçı, S. (2010). Yeni Sosyal Bilgiler Programı Neler Getirdi? Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi.
• www.gefad.gazi.edu.tr. 20 Temmuz 2010.
• Kırtay, A. (2007). 2005-2006 Öğretim Yılı 4. ve 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Programının Uygulanmasında
• Karşılaşılan Problemler ve Çözüm önerileri. Basılmamış yüksek lisans tezi. Kafkas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kars.
• Kuş-Saillard, E. (2009). NVIVO 8 ile Nitel Araştırma Projeleri, Ankara: Anı Yayıncılık.
• MEB, (2008). Sosyal Bilgiler Öğretmeni Özel Alan Yeterlikleri. Ankara: OYEGM
• MEB. (2005). Sosyal Bilgiler 4.-5. Sınıf Programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• National Council for Social Studies. (1994). Expectations of excellence: Curriculum standarts for social studies. Wahington, DC.
• NCSS. (2010). Curriculum standarts for social studies: I. Introduction. http://www.socialstudies.org/standards/introduction adresinden 27 Ağustos 2010 tarihinde alınmıştır.
• Özdamar, K. (1999). Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi. 2. Baskı. Eskişehir: Kaan Kitapevi.
• Özdemir, M, S. (2009). Sosyal Bilgiler Öğretim Programı ve Değerlendirilmesi. Sosyal Bilgiler Öğretimi. (Edt. Mustafa Safran). 18-44.Ankara: PegemA Akademi.
• Öztürk, C. (2009). Sosyal Bilgiler: Toplumsal Yaşama Disiplinler Arası Bir Bakış. Hayat Bilgisi Ve Sosyal Bilgiler Öğretimi Yapılandırmacı Bir Yaklaşım. 1-31. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Öztürk, C., Deveci, H ve Karaduman, H. (2007). Sınıf öğretmeni Adaylarının Sosyal Bilgiler Programına İlişkin
• Özyeterlik Algıları. VI. Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu Bildiler Kitabı içinde. (s. 152-159) Eskişehir.
• Purtul, İ. (2005). Yeni Öğretim Sistemi. İstanbul: Zambak Yayınları.
• Safran, M. (2004). İlköğretim Programlarında Yeni Yaklaşımlar Sosyal Bilgiler (4. 5. Sınıf). Bilim ve Aklın Işığında Eğitim Dergisi. Yıl 5 sayı 54-55.
• Tanrıöğen, A. (2006). Hayat bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi Etkili Vatandaş Yetiştirme. Hayat Bilgisi ve
• Sosyal Bilgiler Öğretimi. (Edt. Abdurrahman Tanrıöğen). 12-21. İstanbul: Lisans Yayıncılık.
• Taşkaya, S, M., Bal, T. (2009). Sınıf Öğretmenlerinin Sosyal Bilgiler Öğretim Yöntemleri Hakkındaki Görüşleri.
• Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi. 27, 173-185.
• Tatar, M. (2004). Etkili Öğretmen. Yüzüncüyıl Üniversitesi Elektronik Eğitim Fakültesi Dergisi, II (1).1-12. htpp://efdergi.yyu.edu.tr. 30 Ağustos 2010
• Tavşancıl, E. (2002). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Tok, H. ve Bozkurt, A. (2010). Sınıf Öğretmenlerinin 1. 2. 3. Sınıflar İçin Ayrı ve 4. 5. Sınıflar İçin Ayrı
• Yetiştirilmeleri Konusunda Sınıf Öğretmenlerinin Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Gaziantep
• Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 9 (2), 759 -778.
• Yanpar, Yelken, T. (2006). İlköğretim Sınıf Öğretmeni Adaylarının Sosyal Bilgiler Dersinde Tamamlayıcı
• Değerlendirme Yaklaşımı Konusundaki Görüşleri. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi.2, 58-75.
• Yaşar Ş. ve Gürdoğan Bayır, Ö. (2010) “İlköğretim 5. Sınıf Öğrencilerinin Bakış Açısıyla Sosyal Bilgiler”, 9. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu (20- 22 Mayıs 2010), Elazığ, s. 73-78.
• Yazıcı, A. İ. (2001). İlköğretim Okulları birinci ve ikinci kademe Sosyal Bilgiler Öğretiminin Çeşitli değişkenler Açısından İncelenmesi. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2001.
• Yazıcı, H. ve Koca, K. (2008). Sosyal bilgiler öğretimi programı. Özel Öğretim Yöntemleriyle Sosyal Bilgiler Öğretimi (Edt. Bayram TAY&Adem ÖCAL). 22-36. Ankara: PegemA Akademi.
• Yerlikaya, O., Öner, Ü. (2009). Sınıf öğretmenliği Programında Öğrenim Gören Öğretmen Adaylarının Sosyal Bilgiler Öğretimi Konusundaki Yeterliliklerine İlişkin Görüşleri. VII. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu. Osman Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Eskişehir.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.