Okulöncesi Öğretmenlerinin Çocukların İstenmeyen Davranışları Karşısında Uyguladıkları Stratejiler

Yıl 2010, Cilt: 9 Sayı: 3, 971 - 979, 26.06.2010

Hatice Uysal , Sadegül Akbaba Altun , Ege Akgün

Öz

Bu araştırma okul öncesi öğretmenlerinin istenmedik davranışlar karşısında uyguladıkları stratejileri araştıran nitel bir çalışmadır. Araştırma Ankara ilinde özel bir anaokulunda gerçekleştirilmiştir. Çalışmada 2 öğretmen ve 5 ve 6 yaş gruplarındaki çocuklar yer almıştır. Araştırma verilerinin toplanmasında katılımcı olmayan gözlem tekniği kullanılmıştır. Araştırmada gözlem verilerinin geçerliği ve güvenirliğini artırmak amacıyla öğretmenlerle görüşme yapılarak çeşitleme (tringulation) tekniği uygulanmıştır. Araştırmada kullanılan gözlem tekniğinin sonuçlarına göre her iki yaş grubunda da öğretmenlerin en çok kullandıkları stratejinin “sözel uyarı”, “sözel olmayan uyarı” ve “1. Tip ceza” olduğu belirlenmiştir. Gözlemlerde öğretmenlerin istenmedik davranışlar karşısında tepkisel modeli benimsedikleri anlaşılmıştır. Çeşitleme için yapılan görüşmeler sırasında ise öğretmenler en çok kullandıkları stratejinin “ikinci tip ceza verme” olduğunu belirtmişlerdir. Öğretmenlerin eylem ve söylemlerindeki uyumsuzluk alan yazın desteği ile tartışılmış ve öğretmenlerin istenmedik davranışlar ortaya çıkmadan önlemler alması, davranışı şekillendirme ve doğru davranışın sıklığını arttırma amacıyla çeşitli stratejilerden yararlanması önerilmiştir

Anahtar Kelimeler

sınıf yönetimi, istenmeyen davranışlar, strateji, okul öncesi öğretmeni

The Strategies Preschool Teachers Use When Confronted with Children's Undesired Behaviors

Öz

This is a qualitative study carried out to investigate the strategies that preschool teachers use
when facing with undesired behaviors. The study was conducted in a private nursery school in Ankara,
affiliated with the Ministry of National Education. Two teachers and the children between 5 and 6 took part in
the study. To ensure validity and reliability of the results, the researchers read the observation notes with
teachers at the end of the data collection process to ensure triangulation. The results show that, in both age
groups, the most frequently used strategies by teachers are “verbal warning”, “non-verbal warning” and “firsttype
punishment”. The observations demonstrated that both of the teachers preferred reactive model when they
faced with undesired behaviors. During the co-reading the interview notes, the teachers further commented that
the most frequently used strategy they used was the “second-type punishment”. The findings are discussed in
line with the literature. Further suggestions are also provided.

Anahtar Kelimeler

classroom management, undesired behaviors, strategy, preschool teachers

Kaynakça

• Ataman, A. (2003). Sınıfta iletişimde karşılaşılan davranış problemleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(3), 251–262.
• Başar, H. (2001). Sınıf yönetimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Bear, G. (1998). School discipline in the united states: prevention, correction and long term social development. (Ed. P. Harrison & D. Indoe). Educational And Child Psychology, 1(15), 15–39.
• Bulut, M. S. ve İflazoğlu, A. (2007). Anasınıfı öğretmenleri ile öğretmen adaylarının sınıfta karşılaştıkları problem davranışlar ve bu davranışlara yönelik geliştirdikleri stratejiler: nitel bir çalışma örneği. Avrupa Birliği Sürecinde Okul Öncesi Eğitimin Bugünü ve Geleceği Sempozyum Kitabı. (Ed. N. Aral ve B. Tuğrul). Ya-Pa Yayınları.
• Cameron, R. J. (1998). School discipline in the United Kingdom: promoting classroom behaviour which encourages effective teaching and learning. Educational and Child Psychology, 15(1)
• Ellis, S. & Blake, C. (1986) Reducing Jason’s disruptive behaviour. British Journal of Special Education, 13, 141–142.
• Emmer, E. T. & Stough, L. M. (2001). Classroom management: A critical part of educational psychology, with implications for teacher education. Educational Psychologist, 36(2), 103–112
• Güleç, S. ve Alkış, S. (2003). Öğretmenlerin sınıf ortamında kullandıkları davranış değiştirme stratejileri. XII. Eğitim Bilimleri Kongresinde sunuldu, 12-15 Ekim, Antalya.
• Güven, E. ve Cevher, N. (2005). Okul öncesi öğretmenlerinin sınıf yönetimi becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2).
• İflazoğlu, A. ve Bulut, M. S. (2005). Anasınıfı öğretmenleri ile öğretmen adaylarının sınıf yönetimine bakış açıları: Nitel bir çalışma örneği. I. Uluslararası Okul öncesi Eğitimi Kongresi, 30 Haziran/3 Temmuz, İstanbul, 251–269.
• Martin, A., Linfoot, K. & Stephenson J. (1999). How teachers respond to concerns about misbehavior in their classroom. Psychology in the Schools, 36(4), 347–358.
• Oliver, R. & Reschly, D. (2007). Effective classroom management: Teacher preparation and professional development. Washington. National Comprehensive Center for Teacher Quality.
• Özdemir, İ. (2007). Sınıf ortamında istenmeyen davranışlar ve yönetimi. (Ed. Ç. Özdemir) Sınıf Yönetimi. Ankara: Ekinoks yayınları.
• Patton, M. Q. (1990). Qualitative evaluation and research methods (Second edition). Thousand Oaks, CA, US: Sage Publications.
• Reschke, K. & Hegland, S. (1999). Emotional and disciplinary responses of preservice teachers to young children’s misbehavior. Annual Conference of the American Educational Research Association. Montreal, Quebec, Canada.
• Sadık, F. (2002/a). İlköğretim I. aşama sınıf öğretmenlerinin sınıfta gözlemledikleri problem davranışlar. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, (10) 10.
• Sadık, F. (2002/b). Sınıf içindeki problem davranışların nedenleri. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9.
• Sadık, F. (2002/c). Okul öncesi öğretmenlerinin sınıf içinde karşılaştıkları problem davranışlar. Öğretmen Dünyası, (23)272.
• Sadık, F. (2004). Okul öncesi sınıflarda gözlenen problem davranışlar ve bu davranışlarla baş etmede öğretmenlerin kullandıkları yöntemler. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 13.
• Sarıtaş, M. (2000). Sınıf yönetimi ve disiplinle ilgili kurallar geliştirme ve uygulama. Sınıf Yönetiminde Yeni Yaklaşımlar. Ankara: Nobel Yayınları.
• Selçuk, Z. (2001). Çocuklarımız için eğitim sohbetleri. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Sucuoğlu, B. (2008). Okul öncesi sınıflarda kaynaştırma ve sınıf yönetimi. Çoluk Çocuk Dergisi, 40.
• Türnüklü, A. (2000). Türk ve İngiliz ilköğretim öğretmenlerinin sınıf içi davranış yönetim stratejilerinin karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 6(23), 449–466
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Altıncı Baskı. Seçkin Yayıncılık.
• Wragg. E.C. (1995). Class management. London: Roudledge.