The Course of Love in Nigarnâmah

Yıl 2017, Sayı: 48, 161 - 194, 31.12.2017

Osman Nuri Karadayı

https://doi.org/10.29288/ilted.365003

Öz

Nigarnâmah is one of the works of Mir Hamza Nigârî who is a Nakshî-Hâlidî Sheik. This work

is related to love and in this work a transition period from a humanly love starting through a

dream to divine love is told from the sufi perspective. From this aspect, it is possible to trace the sayr

wa suluk understanding of love and ectasy tradition. In this study, this work is analyzed from a

holistic perspective and Hamza Nigârî’s understanding of love is discussed. Also the transition

period from a humanly love to divine love and the phases of obtaining sayr wa suluk positions

through love are investigated.

Anahtar Kelimeler

Hamza Nigârî, Nigarnâmah, Humanly love, Divine love, Sayr wa suluk

Nigârnâme’de Aşkın Seyri

Öz

Nigârnâme Nakşî-Hâlidî şeyhi olan Mir Hamza Nigârî’nin aşka dair eserlerinden biridir.

Eserde rüya vâsıtasıyla başlayan mecâzî aşktan ilâhî aşka geçiş süreci bir sûfî perspektifiyle

işlenmektedir. Bu yönüyle Nigârnâme’de aşk ve cezbe geleneğinin seyr u sülûk anlayışının izlerini

takip etmek mümkündür. Çalışmamızda bu eser bütüncül bir bakış açısıyla değerlendirilerek

Hamza Nigârî’nin aşk anlayışı hakkında bilgi verilecek, mecâzî aşktan ilâhî aşka geçiş süreci ve

aşk yoluyla seyr u sülûk makâmlarını elde ediş safahâtı incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Hamza Nigârî, Nigârnâme, Mecâzî Aşk, İlahî Aşk, Seyr u sülûk

Kaynakça

• Ağabali, Mirzade Mustafa Fahreddin. Hüma-yı Arş – Qarabağlı Şeyh Hamza Nigârî’nin Menakıbnâmesi. haz. Mehmet Rıhtım. Qafqaz Universiteti Qafqaz Araşdırmalar İnstitutu, 2015.
• Attâr, Feridüddin. Mantık al-Tayr. çev. Abdulbaki Gölpınarlı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2012.
• Ateş, Süleyman. Cüneyd-i Bağdadî, Hayatı, Eserleri ve Mektupları. Yeni Ufuklar Neşriyat, t.y.
• Ayvazoğlu, Beşir. Aşk Estetiği. İstanbul: Ötüken Yayınları, 1996.
• Ayverdi, İlhan. Kubbealtı Lügati-Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı, 2008.
• Baltacı, Halil. “Saf Aşkın Üstadı: Ahmed Gazzalî ve Tasavvuf Anlayışı”. Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi 14, sy. 32 (2013): 1-41. Baltacı, Halil. “Aşkın Kazandığı Tasavvufî Muhteva: Ahmed Gazzâlî, Baklî ve Irâkî Çizgisi”. Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi 15, sy. 34 (2014): 23-44.
• Barmanbay, Afina. “Sarı Âşık ve Mîr Seyyid Akabâlî Nesli”. Türkiyat Mecmuası 27, sy. 1 (2017).
• Çınar, Fatih. “Hamza Nigârî’nin Hayatı, Eserleri ve Tasavvufî Düşüncesi”. Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2009.
• Doğan, Mehmet. Büyük Türkçe Sözlük. Ankara: Vadi Yayınları, 2003.
• Eraydın, Selçuk. Tasavvuf ve Tarîkatler. İstanbul: İFAV Yayınları, 2008.
• Gazzâlî, Ahmed. Sevânihu’l-Uşşâk – Aşkın Halleri. trc.: Turan Koç, Mehmet Çetinkaya, İstanbul: Gelenek Yayınları, 2004. Göktaş, Mehmet. “Divan Şiirinde Akıl Tasavvuru”. ilted: İlahiyat Tetkikleri Dergisi 45, (2016): 173-186.
• Gündoğdu, Cengiz. “Âşık Sümmânî’de Aşkın Metafiziği”. Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi 8, sy. 18 (2007): 113-154. Gündoğdu, Cengiz. “Tarîkatlerin Doğuşu”. EKEV Akademi Dergisi, 1, sy. 2 (1998): 97-106.
• Hucvirî, Ali b. Osman Cüllâbî. Keşfu’l-Mahcûb. haz. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1996.
• İbn Arabî. İlahi Aşk. trc. Mahmut Kanık. Sekizinci Baskı. İstanbul: İnsan Yayınları, 2003.
• İbn Hazm. Ahlâk el-Ahlâk ve’s-Siyer fî Müdâvâti’n-Nüfus. çev. Cemalettin Erdemci- Hasan Hüseyin Bircan. İstanbul: Dönem Yayıncılık, 2014.
• İnal, İbnülemin Mahmud Kemal. Son Asır Türk Şairleri. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1988.
• İz, Mahir. Tasavvuf, Mahiyeti, Büyükleri ve Tarîkatler. İstanbul: Med Yayınları, 1981.
• Kara, Mustafa. Tasavvuf ve Tarîkatler Târihi. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2003.
• Karadayı, Osman Nuri. “Osmanlı Döneminde Âşık Tarzı Şiir Geleneği’nde Tasavvuf ”. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum 2015.
• Kelâbâzî, Ebû Bekir. Doğuş Devrinde Tasavvuf, Ta’arruf. haz. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1992.
• Kemikli, Bilal. Sûfi Şairin İzinde Şiir ve İrfan. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2011.
• Korkmaz, Esat. Alevilik ve Bektâşîlik Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Anahtar Kitaplar, 2005.
• Köprülü, M. Fuat. Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar. Ankara: Akçağ Yayınları, 2012.
• Nigârî. Divan. haz. Azmi Bilgin. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 2011.
• Özkılınç, Ahmet.Mürşîdi Aşk Olan Arif Seyyid Nigârî Hayatı, Eserleri ve Düşünceleri. İstanbul: Seçil Ofset, 2013. Öztürk, Yaşar Nûri. Kur’ân-ı Kerîm ve Sünnete Göre Tasavvuf. (Genişletilmiş 3.baskı). İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fak. Yayınları, 1989.
• Pürcevâdî, Nasrullah. Can Esintisi/İslâm’da Şiir Metafiziği. çev. Hicabi Kırlangıç. İstanbul: İnsan Yayınları, 1998.
• Rasim Efendi, Seyyid Mustafa. Tasavvuf Sözlüğü, Istılâhât-ı İnsân-ı Kâmil. haz. İhsan Kara. İstanbul: İnsan Yayınları, 2013.
• Taşlıova, M. Mete. “Hamza Nigârî’nin Nigâr-nâme Mesnevisi”. Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale 1998.
• Tosun, Necdet. Bahâeddin Nakşbend. İstanbul: İnsan Yayınları, 2012.
• Türer, Osman. “Latîfe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 27: 110. İstanbul: TDV Yayınları, 2003.
• Türer, Osman. “Letâif-i Hamse”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 27: 143. İstanbul:TDV Yayınları, 2003.
• Uludağ, Süleyman. “Aşk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 4: 11-17. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.
• Uludağ, Süleyman. Sufi Gözüyle Kadın. Genişletilmiş 3. Baskı. İstanbul: İnsan Yayınları, 2003.
• Uludağ, Süleyman. “Muhabbet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 30: 386-388. İstanbul: TDV Yayınları, 2005. Uludağ, Süleyman. Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Mârifet Yayınları, 1999.
• Yılmaz, Hasan Kamil. Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarîkatlar. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2002.