The Concept of Prayer And its Importance During Childhood from the Perspective of Religious Education

Yıl 2015, Cilt: 1 Sayı: 3, 445 - 471, 24.12.2015

Esra Türk

Öz

Being the most important connection between Allah and the human, prayer has always been included in the lives of people as an indicator of belief. Positive effects of prayer on individuals in both theoretical and experimental terms have been shown in various studies. The prayer can be a real communication way between human and Allah and can provide moral and material support if a true concept of prayer is thought since childhood when the foundations of the religious live is established. Acknowledging the attitudes of children toward prayer, the progress of prayer development per ages and embracing the features of children prayers ensures a healthier prayer education. Within the frame of findings from various studies it is seen that the concept of prayer which is to be developed with the correct attitudes of the family and religious educators will contribute to the religious development by providing a communication between Allah and the child and also support the spiritual development of the childhood which is full of fears. Therefore it is important for children to have a good knowledge of prayer appropriate to their development stages. In this context, a) The nature of prayer and its impacts of individuals, b) Features of prayers in childhood period and c) Points to consider in prayer education are discussed in this article.

 

Anahtar Kelimeler

The Concept of Prayer; The Effects of Prayer; Prayer Education; Religious Education; Childhood Period

DİN EĞİTİMİ AÇISINDAN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE DUA KAVRAMININ ÖNEMİ

Öz

İnsanın, Allah’la kurduğu en önemli bağ olan dua, her zaman inancın bir ifadesi olarak insanın hayatında var olagelmiştir. Duanın birey üzerindeki olumlu etkileri gerek teorik gerekse tecrübî çeşitli araştırmalarla ortaya konmuştur. Duanın kul ile Allah arasında gerçek bir iletişim vasıtası olabilmesi ve bireye mânevî destek sağlayabilmesi; doğru bir dua anlayışının, dinî yaşantının temellerinin atıldığı çocukluk döneminden itibaren kazandırılmasına bağlıdır. Çocukların duaya karşı tutumlarını, yaşlara göre dua gelişiminin seyrini ve çocuk dualarının özelliklerini bilmek dua eğitimini daha sağlıklı bir biçimde gerçekleştirmeyi sağlar. Çeşitli araştırmalardan elde edilen veriler, ailenin ve din eğitimcilerinin doğru tutumlarıyla zaman içinde gelişecek olan dua anlayışının, çocuğun hem Allah’la iletişim kurarak dinî gelişimine katkı sağlayacağı hem de korkularla dolu olan çocukluk döneminde ruhsal gelişimine destek olacağını ortaya koymaktadır. Bu sebeple, çocukların gelişim dönemlerine uygun bir dua bilincine sahip olabilmeleri önemlidir. Bu bağlamda, bu makalede a) Duanın mahiyeti ve birey üzerindeki etkileri, b) Çocukluk döneminde duanın özellikleri, c) Dua eğitiminde dikkat edilecek hususlar incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Dua Kavramı; Duanın Etkileri; Dua Eğitimi; Din Eğitimi; Çocukluk Dönemi

Kaynakça

• Albayrak, Ahmet, “Ergenlerin Dinî Gelişiminde Sevgi ve Korku Motifinin Etkinliği”, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), UÜSBE, Bursa, 1995.
• Apaydın, Halil, “Ruh-Sağlığı Din İlişkisi Araştırmalarına Bir Bakış”, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, C.10, S.2, 2010.
• Arıcı, Asude, “Ergenlerde Dinî Başaçıkma Yöntemi Olarak Dua”, Gençlik Din ve Değerler Psikolojisi, ed. Hayati Hökelekli, DEM Yayınları, İstanbul, 2006.
• Aslan, Zeynüddin, Üniversite Öğrencilerinin Dua Konusundaki Tutumları, (Yayınlanmamış Lisans Tezi), UÜİFD, Bursa,1987.
• Ay, Mehmet Emin, “Çocuklara İman Esaslarının Öğretimi”, Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Sempozyumu (İSAV), Ensar Neşriyat, İstanbul, 1998.
• Ayas, Mehmet, İlköğretim II. Kademe Öğrencilerinin Dua Anlayışlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), OMÜSBE, Samsun, 2007.
• Aydın, Ali Rıza, Dinî İnkârın Psiko-Sosyal Nedenleri, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), OMÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun, 1995.
• Aydın, Özlem Güler, Yaşamı Sürdürmede Dini İnancın Rolü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara, 2011.
• Batman, Elif, Yaşamın Zorluklarıyla Başa Çıkmada Kader İnancının Rolü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), ÇÜSBE, Adana, 2008.
• Bebek, Adil, Din ve Düşünce Açısından Dua, Rağbet Yayınları, İstanbul, 1998.
• Bilgin, Beyza, İslam ve Çocuk, DİB Yayınları, Ankara,1997.
• ---------, “Çocuğun Manevi Eğitimi”, Din Öğretimi Dergisi, Sayı 6, Ankara, 1986.
• ---------, “Okul Öncesi Çağı Çocuğunda Dinî Kavramlar”, Din Öğretimi Dergisi, S.8-9, Ankara,1986.
• Bilgiseven, Amiran Kurtkan, Din Sosyolojisi, Filiz Kitabevi, İstanbul,1998.
• Carrel, Alexis, Dua, çev. M. Alper Yücetürk, Yağmur Yayınevi, İstanbul,1983.
• Cilacı, Osman, “Dua”, DİA, IX, 1994.
• ---------, Psiko-Sosyal Açıdan İlahî Dinlerde Dualar, Konya, 1982.
• Cüceloğlu, Doğan, İnsan ve Davranışı, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1994.
• Çetin, Kasım, Ergenlik Çağı Gençlerinde İbadet ve Dua Tecrübesi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), UÜİF, Bursa, 1984.
• Dodurgalı, Abdurrahman, Din Eğitimi ve Öğretiminde İlkeler ve Yöntemler, MÜİFV Yayınları, İstanbul, 1999.
• Doğan, Recai- Tosun, Cemal, İlköğretim 4. ve 5. Sınıflar İçin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretimi, Pegem A Yayınları, Ankara, 2003.
• Elkind, David vd., “The Child’s Conception Of Prayer”, Journal For The Scientific Study Of Religion, 1967, (VI), 1.
• Ellison, C.G., “Race, Religious İnvolvement And Depressive Symptomatology In A Southeastern U.S. Community”, Social Science and Medicine, 40, 1991.
• Evirgen, Muharrem, Dinî İnanç ve İbadetlerin Stres Üzerindeki Etkisi, (Yayınlanmamış Lisans Tezi), UÜİF, Bursa,1999.
• Hayta, Akif, “İbadetler ve Ruh Sağlığı”, Gençlik Din ve Değerler Psikolojisi, ed. Hayati Hökelekli, DEM Yayınları, İstanbul, 2006.
• Hood, Ralph vd., “Dinî Gelişim Kuramları”, çev. M. Doğan Karacoşkun, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, IV, S.4, 2004.
• Hökelekli, Hayati, Din Psikolojisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 2003.
• ---------, “Ergenlik Döneminde Dinî Şüpheler”, Din Öğretimi Dergisi, S.14, Ankara,1988.
• Izutsu, Toshihiko, Kur’an’da Allah ve İnsan, çev. Süleyman Ateş, Yeni Ufuklar Neşriyat. Yayin yeri ve yili?
• Karacoşkun, M. Doğan, “Okul Öncesi Çocuklarda Dua”, CÜİFD, C.IX/1.
• ---------, Psiko-Sosyal Açıdan İman (Dinî İnanç)- Amel (Dinî Davranış) İlişkisi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), OMÜSBE, Samsun, 1998.
• Karaman, Fikret, Din ve Sosyal Hayat, DİB Yayınları, Ankara, 2011.
• Kayıklık, Hasan, “Kur’an’daki Dualar Üzerine Psikolojik Bir Değerlendirme”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi
• Dergisi,1(1), Adana, 2001.
• Kırca, Celal, Kur’an-ı Kerim’de Fen Bilimleri, Marifet Yayınları, İstanbul, 1989.
• Kimter, Nurten, “Dinî İnanç, İbadet ve Duanın Umutsuzlukla İlişkisi Üzerine Bir Araştırma”, Gençlik, Din ve Değerler
• Psikolojisi, ed. Hayati Hökelekli, Dem Yayınları, İstanbul, 2006.
• Koç, Mustafa, Ergenlik Döneminde Dua ve İbadet Psikolojisinin Ruh Sağlığı Üzerine Etkiler, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Bursa, 2002.
• ---------, “Dua ve İbadetin Ergenlerin Ruh Sağlıklarına Etkileri Üzerine Teorik Bir Yaklaşım”, Diyanet İlmi Dergi, C.41, S.4.
• Konuk, Yurdagül, Okul Öncesi Çocuklarda Dinî Duygunun Gelişimi ve Eğitimi, TDV Yayınları, Ankara, 1994.
• Köktaş, M. Emin, Dinî Hayat, İşaret Yayınları, İstanbul, 1993.
• Köylü, Mustafa, “Çocukluk Dönemi Dinî İnanç Gelişimi ve Eğitimi”, AÜİFD, XV, II, Ankara, 2004.
• Kula, Naci, “Gençlerde Izdırap Tecrübesine Bağlı Dinî Krizle Başa Çıkmaya Yönelik Öneriler”, Gençlik Dönemi ve Eğitimi II, Ensar Yayınları, İstanbul, 2003.
• Küçük Abdurrahman-Tümer, Günay, Dinler Tarihi, Ocak Yayınları, Ankara, 1993.
• Marinier, Pierre, Dua Üzerine Düşünceler, çev. Sadık Kılıç, Nil Yayınları, İzmir, 1991.
• Mehmedoğlu, Yurdagül, “Bir Eğitim Sorunu Olarak Dinî Duygu ve Düşüncenin Gelişimi”, Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Sempozyumu, Ensar Neşriyat, İstanbul, 1998.
• ---------, “Dualarında Çocuk”, Ekev Akademi, C.3, S.1.
• ---------, Erken Çocuklukta Din ve Ahlâk Gelişimi, yay. haz. M. Sevinç, İstanbul, 2003.
• ---------, “0-6 Yaş Çocuğunun Dinî Duygu Gelişimi”, Evin Okula Yakınlaşması ve Değişen Anne-Baba Rolleri, Ankara, 2003.
• Meyerovitch, Eva De Vitray, Duanın Ruhu, çev. Cemal Aydın, Şule Yayınları, İstanbul, 2002.
• Oruç, Cemil, Okul Öncesi Dönemde Çocuğun Din Eğitimi, Dem Yayınları, İstanbul, 2001.
• Öcal, Mustafa, “Okulöncesi ve İlköğretim Çağı Çocuklarının Allah Tasavvuru Üzerine Bir Araştırma”, UÜİFD, C.13, S.2, 2004.
• Özbaydar, Belma, Din ve Tanrı İnancının Gelişmesi Üzerine Bir Araştırma, Baha Matbaası, İstanbul, 1970.
• Özdoğan, Özlem, “İnsanı Anlamaya Yönelik Bir Yaklaşım: Pastoral Psikoloji”, AÜİFD, S.47, Ankara, 2006.
• Özeri, Nezahat, Okul Öncesi Din ve Ahlak Eğitimi, DEM Yayınları, İstanbul, 2004.
• Pazarlı, Osman, Din Psikolojisi, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1968.
• Peker, Hüseyin Din ve Ahlak Eğitiminin Psikolojik ve Metodik Esasları, Eser Matbaası, Samsun, 1991.
• ---------, Din Psikolojisi, Aksiseda Matbaası, Samsun, 2000.
• Sarı, Mevlüt, el-Mevârid, Bahar Yayınları, İstanbul, Trhsz,
• Selçuk, Mualla, Çocuğun Eğitiminde Dinî Motifler, TDV Yayınları, Ankara, 1991.
• Soysaldı, Mehmet, Kur’an-ı Kerim’e Göre Dua, Yeni Ufuk Neşriyat, İstanbul, 1996.
• Şeriati, Ali, Dua, çev. Kerim Güney, Birleşik Yayınları, İstanbul,1993.
• Tamminen Kalevi - Nurmi, Kari E., “Gelişimle İlgili Teoriler ve Dini Tecrübe-I”, çev. Nurten Kımter, ERUİFD, S.14, 2012.
• Tosun, Cemal “Dua Öğretimi”, Dini Araştırmalar Dergisi, C.II, S.6, Ankara, 2000.
• Vergote, Antoine, Din İnanç ve İnançsızlık, çev. Veysel Uysal, MÜİFV Yayınları, İstanbul, 1999.
• Yaparel, Recep, Dua: Psikolojik Bir Yaklaşım, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, İzmir, 1995.
• ---------, Yirmi Kırk Yaşları Arası Kişilerde Dinî Hayat İle Psiko-Sosyal Uyum Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma,
• (Yayınlanmamış Doktora Tezi), 1987.
• Yapıcı, Asım, “Güdü ve İçerik Açısından Çocuk Duaları ve Dualara Yansıyan Sorunlar”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat
• Fakültesi Dergisi, 5(2), 2005.
• Yavuz, Kerim, Çocukta Dinî Duygu ve Düşüncenin Gelişmesi, DİB Yayınları, Ankara, 1983.
• ---------, Çocuk ve Din, Çocuk Vakfı Yayınları, İstanbul, 1994.
• Yazır, Muhammed Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili, sad. İsmail Karaçam, Emin Işık, Abdullah Yücel, Nusrettin Bolelli, Azim
• Yayıncılık, C.II, İstanbul, 1992.