The Obstacle in the Training Process of People in Islamic Mysticism: World

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 4, 561 - 588, 30.06.2016

Kasım Kocaman

https://doi.org/10.20486/imad.77174

Cited By: 3

Öz

Abstract

Sufism or Islamic mysticism is a certain interpretation of Islam religion. It has been institutionalized through sects and lodges and became the most effective agent in shaping of traditional Islamic sentiment. It is a historical fact that many religious-moral concepts in Islamic mystical thought gain a meaning in its own way. This is felt in the meanings that are attributed to the world concept. In sufistic thought the world is considered as “baseness, evil” which includes everything, material and nonmaterial, that disenchanting humans of Allah by engaging they bodily and mentally.

In sufistic thought the world is considered as a negative value that should be overcome in order to reach ‘perfect human being’ model in training process. In this way souls are kept away from world, bodily and mentally, by creating a negative perception against the world. It should be conformed to the methods such as seclusion, ordeal, privacy and navigation and asceticism or techniques such as eating sparingly, sleeping little, reticence, invocation, contemplation and reclusion in order to adopt asceticism. These experiences can be classified as “physiological mortification” in the meaning of restricting bodily process,” mental mortification” in the meaning of disciplining mental process and “social mortification” in the meaning of protecting the sense organs from social effects. In this context we consider the asceticism as educational philosophy of Sufism and the experiences of seclusion, ordeal, privacy and journey as educational methods and mortifications as educational technics.    

In Islamic mysticism, approach of moving away from worldly interests and pleasures, i.e.  mortification methods we may describe as follows: asceticism and limitation of physical processes as “physiological mortification”; to discipline mental processes as “mental mortification”; protection of the sense organs from social influence as “social mortification”, help people eliminate the disruptive effects of human desires on consciousness and pass to the state of receiving divine truths fully. Thus, through spiritual training, it is provided the heart is cleaned, the soul is purified and the world obstacle on the way of getting mystical knowledge is removed.

Anahtar Kelimeler

Islamic Mysticism; World; Asceticism; Training; Method

TASAVVUFTA İNSANIN EĞİTİM SÜRECİNDE AŞILMASI GEREKEN ENGEL: DÜNYA

Öz

İslam dininin belli bir yorumu olan, tarikat ve tekke vasıtasıyla kurumsallaşan tasavvuf, Müslümanların geleneksel İslam anlayışının şekillenmesinde önemli etkiye sahip olmuştur. Tasavvufî düşüncede birçok dinî-ahlâkî kavramın kendine göre bir anlam kazandığı görülmektedir. Bu durum, dünya kavramına yüklenen anlamda hissedilmektedir. Tasavvufî düşüncede dünya, “alçaklık, kötülük” manasında ele alınmakla birlikte mahiyetine, insanı bedenen, zihnen ve kalben meşgul edip onu Allah’tan uzaklaştıran maddi ve manevi her şeyin dâhil olduğu görülmektedir.

Dünya, tasavvufî anlamda bir insanın manevi eğitim sürecinde hedeflenen ‘kâmil insan’ modeline başarıyla ulaşabilmesi için üstesinden gelinmesi gereken olumsuz bir değer olarak algılanmaktadır. Böylelikle dünyaya karşı, menfi bir algı ve mesafe bilinci oluşturularak, insanın dünyadan bedenen, zihnen ve kalben uzak durmasının amaçlandığı anlaşılmaktadır. Bunu sağlayacak olan zühd anlayışının benimsenmesi için de uzlet, çile, halvet, sefer gibi yöntemlere; az yeme, az uyuma, az konuşma, zikir, tefekkür ve toplumdan uzak durma gibi riyazetlere yani tekniklere riayet edilmesi gerekmektedir. Bu teknikler, bedeni süreçleri kısıtlama anlamında “fizyolojik riyazet” ; zihni süreçleri disipline etme şeklinde “zihinsel riyazet”; duyu organlarını toplumsal etkilerden koruma biçiminde “sosyal riyazet” olarak sınıflandırılabilir. Bu bağlamda zühd, tasavvufun eğitim felsefesi; uzlet, çile, halvet ve sefer gibi tecrübeler eğitim yöntemleri; riyazet uygulamaları ise eğitim teknikleri olarak değerlendirilebilir.

Tasavvufta dünyevî ilgi ve zevklerden uzaklaşma, bedenen ve kalben terk etme anlayışı olan zühdün oluşmasına zemin hazırlayan yöntemler ile kullanılan teknikler, insanın beşerî arzularının şuur üzerindeki bozucu etkilerini ortadan kaldırılmasına ve ilahî hakikatleri tam alıcı duruma geçmesine yardımcı olmaktadır. Böylece manevi terbiye sayesinde kalbin nurlanması, ruhun saflaşması ve tasavvufî bilgi edinme yollarının önündeki dünya engelinin kaldırılması sağlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tasavvuf; Dünya; Zühd; Eğitim; Yöntem

Kaynakça

• Armağan, Mustafa, Gelenek ve Modernlik Arasında, İz Yayıncılık, İstanbul 1995.
• Arpaguş, Hatice K., Osmanlı Halkının Geleneksel İslam Anlayışı, 2. bs., Ensar Neşriyat, İstanbul 2006.
• Asım Efendi, Kamus Tercümesi, “zühd” maddesi, Matbaatü Bahriye, İstanbul 1304-1305.
• Aydınlı, Abdullah, Doğuş Devrinde Tasavvuf ve Hadis, Sehâ Neşriyat, İstanbul 1997.
• Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Risale Yayınları, Ankara 1997.
• Celâleddîn-i Rûmî, Mevlânâ, Mesnevî, çev. Veled İzbudak, T.C. Maarif Vekâleti, İstanbul 1953.
• Ceyhan, Semih, “Zühd”, DİA, c. XLIV, TDV Yayınları, İstanbul 2013.
• Cirit, Hasan, Halkın İslam Anlayışının Kaynakları Vaaz ve Kıssacılık, Çamlıca Yayınları, İstanbul 2002.
• Çağrıcı, Mustafa, İslam Düşüncesinde Ahlâk, 3. bs., DEM Yayınları, İstanbul 2006.
• --------------------, “Seyehat”, DİA, c.XXXVII, Ankara 2009.
• Çetin, Abdurrahman. “Arap”. DİA. c. I, TDV Yayınları, İstanbul 1992.
• Demirel, Özcan, Öğretim İlke ve Yöntemleri Öğretme Sanatı, 19. bs., PEGEM Akademi Yayınları, Ankara 2012.
• Doğan, Muhammet Nur, Şeyh Galib/Hüsn ü Aşk, Ötüken Yayınları, İstanbul 2002.
• Ebu Nuaym, Ahmed b. Abdi’l-lah el-İsfahi, Hilyetü’l-evliya ve tabakü’l- esfiya, Daru’l-Kütübi’l-ilmiyye, Beyrut 1988.
• el-Mekki, Ebu Talip, Kütü’l-Kulûb Kalplerin Azığı, çev. Muharrem Tan, İz Yayınları, İstanbul 1999.
• el-Muhasibi, Ebu Abdullah Haris b. Esed, Vesaya, nşr. Abdülkadir Ahmed Ata, Beyrut, 2003.
• Eraydın, Selçuk. “Çile”, DİA. c. VIII, TDV Yayınları, İstanbul 2013
• Erginli, Zafer, “Temel Tasavvuf Klasiklerinde Dünya Algısına Toplu Bir Bakış”, Uludağ Ü. İlahiyat F. Dergisi, Yıl: 2006; c.15, sy. 2.
• Gazzali, Ebu Hamid Muhammed, el-Munkızu mine’d-dalal ve’-l musilu ila zi’l- i’zzeti ve’-l celal, çev.:
• Hilmi Güngör, İkinci Baskı, Maarif Basımevi, Ankara 1960.
• -------------------, el-Maksadü’l-esna fi şerhi esmaillahi’l-hüsna,Mektebetü’l-Kur’ân, Kahire, tsz.
• Geylani, Abdülkadir, Fütuhu’l-Gayb (Alemlerin Kapısı), çev. İlyas Aslan, Derya Çakır, 7. Baskı,
• Gelenek Yayıncılık, İstanbul 2010.
• Gündüz, Şinasi, “Uzlet”, DİA, c. XLII, TDV Yayınları, İstanbul 2013.
• Güngör, Erol, İslam Tasavvufunun Meseleleri, 5. Baskı, Ötüken Neşriyat, İstanbul 1993.
• Güven, Bülent, Öğretim İlke ve Yöntemleri, editör: Şeref Tan, 9. Baskı, PEGEM Akademi Yayınları, Ankara 2013.
• Hucvuri, Ali b. Osaman Cullabi, Keşfu’l-Mahcup Hakikat Bilgisi, çev. ve hzl. Süleyman Uludağ, Dergâh, İstanbul 1982.
• Hökelekli, Hayati, Din Psikolojisi, 2. Baskı, TDV Yayınları, Ankara 1992.
• İbn Manzur, Ebu’l Fadl Cemaleddin, Lisanü’l-Arap, Dar’ul-Maarif, Kahire thz.
• Kara, Mustafa, “Tekke Eğitimi ve Literatürü”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, yıl: 2008; c. 6; sy. 12.
• Kelabazi, Ebu Bekr Muhammed b. El- Buhari, Doğuş Devrinde Tasavvuf, çev. Süleyman Uludağ,
• Dergâh Yayınları, İstanbul 1979.
• ---------------, et-Taarruf li-mezhebi ehli’t-tasavvuf, Beyrut 1407/1986.
• Kuşeyri, Abdulkerim b. Havazin, er-Risale fi’t-tasavvuf, Metabiu muessesetu dari’l-şab, Kahire 1989.
• Ocak, Ahmet Yaşar, Osmanlı İmparatorluğunda Marjinal Sûfîlik: Kalenderîler (XIV-XV. Yüzyıllar), 2. bs., Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1999.
• Özkan, Ömer, “Tasavvuf Mesnevilerinde Sıklıkla İşlenen Bir Motif: Sefer/Seyahat”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 4/3 Spring Ankara 2009.
• Sayar, Ahmed Güner, “Sabri Ülgener’in Eserlerinin Toplu Olarak Yayınlanması Üzerine Düşünceler”, İktisadi Çözülmenin Ahlâk ve Zihniyet Dünyası, Derin Yayınları, İstanbul 2006.
• Sülemi, Ebu Abdurrahman Muhammed bin Hüseyn, Tabakatu’s- sufiyye ve yelihi zikru’n-nisveti’l-muteabbedati’s-sufiyyat, Tahkik: Mustafa Abdulkadir Ata, Daru’l- Kutubi’l- Ilmiyye, 2. bs., Beyrut, 2003.
• Tatcı, Mustafa, Aşk Bir Güneşe Benzer-Yunus Emre Yorumları, H. Yayınları, İstanbul 2008.
• Touati, Houari, Ortaçağ’da İslâm ve Seyahat, çev. Ali Berktay, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2004.
• Tusi, Ebu Nasr Serrac , el-Lum’ fi’t-tasavvuf, Daru’l-kütubi’l-hadis, Mısır 1960.
• Uludağ, Süleyman. “Dünya” DİA, c. X, TDV Yayınları, İstanbul 1994.
• ----------------, “Uzlet”, DİA, c. XLII, TDV Yayınları, İstanbul 2013
• ----------------, “Halvet”, DİA, c. XV, TDV Yayınları, İstanbul 2013.
• ----------------, “Sefer” DİA, c. XXXVI, TDV Yayınları, İstanbul 2013.
• ----------------, İslam Düşüncesinin Yapısı, 3. bs., Dergah Yay., İstanbul 1994.
• ----------------,Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Marifet Yayınları, İstanbul 1999.
• ----------------,Abdulkerim Kuşeyrî/Kuşeyrî Risâlesi, Dergâh Yay. İstanbul 1999.
• Ülgener, Sabri F. İktisadi Çözülmenin Ahlâk ve Zihniyet Dünyası, Derin Yayınları, İstanbul 2006.
• --------------------, Zihniyet Aydınlar ve İzm’ler, Mayaş Yayınları, Ankara 1983.
• --------------------, Zihniyet ve Din, İslam, Tasavvuf ve Çözülme Devri İktisat Ahlâkı, Derin Yayınları,
• İstanbul 2006.
• Yılmaz, Hasan Kamil, Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar, 2. bs., Ensar Neşriyat, İstanbul 1997.