Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

The Illumination Art of Shāhnāma-i Firdawsi’s Copy in the Turkish and Islamic Arts Museum

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 2, 470 - 495, 21.12.2024
https://doi.org/10.20486/imad.1509197

Öz

The art of illumination has continued to evolve across various regions over centuries, adopting different stylistic characteristics. One of the key centers where the development of illumination can be traced and where works were produced over an extended period is the city of Shiraz, located in the Persian administrative region. This city, which served as the capital for two dynasties in the 14th century, produced a large number of works up until the late 16th century. Particularly during the 16th century, when Shiraz was governed by the Zu’lqadir governors, it became a hub for commercial production, with many works created on diverse subjects. Among the most requested pieces from this artistic center were literary books, especially those containing the Persian classics. The Shāhnāma manuscripts, which recount the epic and legends of Iran, were the most in-demand. The high demand for this work, particularly in the latter half of the century, led to its preparation with illuminated decorations. This study aims to examine and evaluate the work named Shāhnāma-i Firdawsī, which has been the subject of many previous studies with its different features, in terms of illumination art through a sample manuscript. The subject of this study is the illuminations of the copy of Shāhnāma-i Firdawsī with TİEM 1983 inventory number, which is found in the Museum of Turkish and Islamic Arts.

Kaynakça

  • Aka, İsmail. “Timurlular”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 41/177-180. Ankara: TDV Yayınları, 1995.
  • Aktepe, M. Münir. “Hekimoğlu Ali Paşa”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 17/166-168. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
  • Bağcı, Serpil. “Takdim Minyatürlerinde Farklı Bir Konu: Süleyman Peygamber Divanı”. Sanat Tarihinde İkonografik Araştırmalar Güner İnal’a Armağan. 42-44. Ankara, 1993.
  • Baysal, Ali Fuat Baysal. “Mushaf Tezyinatının Tarihî İçindeki Gelişimi”. Marife 10/3 (2010), 365-385.
  • Birol, İnci Ayan. “Tezhip”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 41/61-62. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
  • Çağman, Filiz, Tanındı, Zeren. Topkapı Sarayı İslam Minyatürleri. İstanbul: Tercüman Yayınevi, 1979.
  • Çığ, Kemal. “Türk ve İslam Eserleri Müzesi’ndeki Minyatürlü Kitapların Kataloğu”. Şarkiyat Mecmuası 3 (1959), 51-90.
  • Derman, Fatma Çiçek. “Tezhip Sanatında Kullanılan Terimler, Tabirler ve Malzeme”. Hat ve Tezhip Sanatı. ed. Ali Rıza Özcan. 221-229. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2009.
  • Doğanay, Aziz. “Türk Sanatında Pelengî ve Şâhî Benek Nakışları ya da Çintamani Yanılgısı”. Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi 17 (ts.), 193-218.
  • Firdevsi. Şehname I. çev. Mehmet Necati Lugal, Kenan Akyüz. Ankara: MEB Yayınları, 1994.
  • Güney, Gül. “Safevi-Şiraz Dönem Özelliği Gösteren Bazı Kur’an-ı Kerim Nüshalarının Serlevha Tezhipleri”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi 5/43 (ts.), 113-153.
  • İnal, Güner. Türk Minyatür Sanatı (Başlangıcından Osmanlılara Kadar). Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Kurumu, 1995.
  • James, David. After Timur: Qur’ans of the 15th and 16th Centuries The Nasser D.Khalili Collection of Islamic Art. New York: Kha, 1992.
  • Kanar, Mehmet. “Şâhnâme”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38/289-290. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
  • Mahdi, Simriz, Mahdi, Sahragard, Masterpieces of Astan Quds Razavi Library&Museum Quran Manuscript Collection. Mashhad, 2014.
  • Ölçer, Nazan. “Türk ve İslâm Eserleri Müzesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 543-544. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
  • Sayın, Ayşe Zehra. Safevi Dönemi Şiraz Üslûbu Edebî Eserlerin Tezhip Analizi (Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi). Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, 2021.
  • Sayın, Ayşe Zehra, Çaycı, Ahmet. “Safevi-Şiraz Üslubu Hamse-i Nizami Nüshasının Tezhipleri”. Konya Sanat 3 (2020), 14-31.
  • Tanındı, Zeren. “Başlangıcından Osmanlı’ya Tezhip Sanatı”. Hat ve Tezhip Sanatı. ed. Ali Rıza Özcan. 243-281. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2009.
  • Tanındı, Zeren. “Kur’âni Elyazmalarda Tezhip Sanatı ve Tezyini Desenler”. Kur’ân Sanatı Türk ve İslam Eserleri Müzesi Hazineleri. ed. Massumeh Farhad, Simon Rettig. 99-117. İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2016.
  • Uluç, Lale. “16. Yüzyılda Osmanlı-Safevi Kültürel İlişkileri Çerçevesinde Nakkaşhânenin Önemi”. Doğu Batı Düşünce Dergisi 54 (2010), 23-58.
  • Uluç, Lale. “Ottoman Book Collectors and Illustrated Sixteenth Century Shiraz Manuscripts”. Revue des Mondes Musulmans et de la Méditerranée: Livres et Lecture dans le Monde Ottoman (Remmm) 87/88 (1999), 85-107.
  • Uluç, Lale. Türkmen Valiler Şirazlı Ustalar Osmanlı Okurlar XVI. Yüzyıl Şiraz El Yazmaları. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2006.
  • Uluç, Lale. “Zülkadirli Şiraz Valilerin Son Döneminden Resimli Bir Yusuf ve Züleyha Nüshası”. Nurhan Atasoy’a Armağan. ed. M. Baha Tanman. 386-421. İstanbul: Lale Yayıncılık, 2014.
  • Yegin, Yunus Türkşad. Türk ve İslam Eserleri Müzesindeki 1983 Numaralı Firdevsi Şahnamesi Minyatürleri. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi, 2010.

The Illumination Art of Shāhnāma-i Firdawsi’s Copy in the Turkish and Islamic Arts Museum

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 2, 470 - 495, 21.12.2024
https://doi.org/10.20486/imad.1509197

Öz

The art of illumination has continued to evolve across various regions over centuries, adopting different stylistic characteristics. One of the key centers where the development of illumination can be traced and where works were produced over an extended period is the city of Shiraz, located in the Persian administrative region. This city, which served as the capital for two dynasties in the 14th century, produced a large number of works up until the late 16th century. Particularly during the 16th century, when Shiraz was governed by the Zu’lqadir governors, it became a hub for commercial production, with many works created on diverse subjects. Among the most requested pieces from this artistic center were literary books, especially those containing the Persian classics. The Shāhnāma manuscripts, which recount the epic and legends of Iran, were the most in-demand. The high demand for this work, particularly in the latter half of the century, led to its preparation with illuminated decorations. This study aims to examine and evaluate the work named Shāhnāma-i Firdawsī, which has been the subject of many previous studies with its different features, in terms of illumination art through a sample manuscript. The subject of this study is the illuminations of the copy of Shāhnāma-i Firdawsī with TİEM 1983 inventory number, which is found in the Museum of Turkish and Islamic Arts.

Kaynakça

  • Aka, İsmail. “Timurlular”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 41/177-180. Ankara: TDV Yayınları, 1995.
  • Aktepe, M. Münir. “Hekimoğlu Ali Paşa”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 17/166-168. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
  • Bağcı, Serpil. “Takdim Minyatürlerinde Farklı Bir Konu: Süleyman Peygamber Divanı”. Sanat Tarihinde İkonografik Araştırmalar Güner İnal’a Armağan. 42-44. Ankara, 1993.
  • Baysal, Ali Fuat Baysal. “Mushaf Tezyinatının Tarihî İçindeki Gelişimi”. Marife 10/3 (2010), 365-385.
  • Birol, İnci Ayan. “Tezhip”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 41/61-62. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
  • Çağman, Filiz, Tanındı, Zeren. Topkapı Sarayı İslam Minyatürleri. İstanbul: Tercüman Yayınevi, 1979.
  • Çığ, Kemal. “Türk ve İslam Eserleri Müzesi’ndeki Minyatürlü Kitapların Kataloğu”. Şarkiyat Mecmuası 3 (1959), 51-90.
  • Derman, Fatma Çiçek. “Tezhip Sanatında Kullanılan Terimler, Tabirler ve Malzeme”. Hat ve Tezhip Sanatı. ed. Ali Rıza Özcan. 221-229. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2009.
  • Doğanay, Aziz. “Türk Sanatında Pelengî ve Şâhî Benek Nakışları ya da Çintamani Yanılgısı”. Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi 17 (ts.), 193-218.
  • Firdevsi. Şehname I. çev. Mehmet Necati Lugal, Kenan Akyüz. Ankara: MEB Yayınları, 1994.
  • Güney, Gül. “Safevi-Şiraz Dönem Özelliği Gösteren Bazı Kur’an-ı Kerim Nüshalarının Serlevha Tezhipleri”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi 5/43 (ts.), 113-153.
  • İnal, Güner. Türk Minyatür Sanatı (Başlangıcından Osmanlılara Kadar). Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Kurumu, 1995.
  • James, David. After Timur: Qur’ans of the 15th and 16th Centuries The Nasser D.Khalili Collection of Islamic Art. New York: Kha, 1992.
  • Kanar, Mehmet. “Şâhnâme”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38/289-290. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
  • Mahdi, Simriz, Mahdi, Sahragard, Masterpieces of Astan Quds Razavi Library&Museum Quran Manuscript Collection. Mashhad, 2014.
  • Ölçer, Nazan. “Türk ve İslâm Eserleri Müzesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 543-544. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
  • Sayın, Ayşe Zehra. Safevi Dönemi Şiraz Üslûbu Edebî Eserlerin Tezhip Analizi (Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi). Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, 2021.
  • Sayın, Ayşe Zehra, Çaycı, Ahmet. “Safevi-Şiraz Üslubu Hamse-i Nizami Nüshasının Tezhipleri”. Konya Sanat 3 (2020), 14-31.
  • Tanındı, Zeren. “Başlangıcından Osmanlı’ya Tezhip Sanatı”. Hat ve Tezhip Sanatı. ed. Ali Rıza Özcan. 243-281. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2009.
  • Tanındı, Zeren. “Kur’âni Elyazmalarda Tezhip Sanatı ve Tezyini Desenler”. Kur’ân Sanatı Türk ve İslam Eserleri Müzesi Hazineleri. ed. Massumeh Farhad, Simon Rettig. 99-117. İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2016.
  • Uluç, Lale. “16. Yüzyılda Osmanlı-Safevi Kültürel İlişkileri Çerçevesinde Nakkaşhânenin Önemi”. Doğu Batı Düşünce Dergisi 54 (2010), 23-58.
  • Uluç, Lale. “Ottoman Book Collectors and Illustrated Sixteenth Century Shiraz Manuscripts”. Revue des Mondes Musulmans et de la Méditerranée: Livres et Lecture dans le Monde Ottoman (Remmm) 87/88 (1999), 85-107.
  • Uluç, Lale. Türkmen Valiler Şirazlı Ustalar Osmanlı Okurlar XVI. Yüzyıl Şiraz El Yazmaları. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2006.
  • Uluç, Lale. “Zülkadirli Şiraz Valilerin Son Döneminden Resimli Bir Yusuf ve Züleyha Nüshası”. Nurhan Atasoy’a Armağan. ed. M. Baha Tanman. 386-421. İstanbul: Lale Yayıncılık, 2014.
  • Yegin, Yunus Türkşad. Türk ve İslam Eserleri Müzesindeki 1983 Numaralı Firdevsi Şahnamesi Minyatürleri. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi, 2010.
Toplam 25 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil İngilizce
Konular Türk İslam Sanatında Güzel Sanatlar, Türk İslam Sanatları (Diğer)
Bölüm MAKALELER
Yazarlar

Ayşe Zehra Sayın 0000-0001-8574-3994

Yayımlanma Tarihi 21 Aralık 2024
Gönderilme Tarihi 2 Temmuz 2024
Kabul Tarihi 2 Aralık 2024
Yayımlandığı Sayı Yıl 2024 Cilt: 9 Sayı: 2

Kaynak Göster

ISNAD Sayın, Ayşe Zehra. “The Illumination Art of Shāhnāma-I Firdawsi’s Copy in the Turkish and Islamic Arts Museum”. İslam Medeniyeti Araştırmaları Dergisi 9/2 (Aralık 2024), 470-495. https://doi.org/10.20486/imad.1509197.