TRENDS IN POSTGRADUATE PUBLIC RELATIONS EDUCATION: A CRITICAL EXAMINATION OF DOCTORAL THESES

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 1, 42 - 59, 31.05.2024

Özlem Alikılıç Büşra Göküş

Öz

Postgraduate education in universities, both structurally and theoretically, serves as crucial systems for the development of advanced scientific knowledge and the production of important scientific research. Just as in the past, today, postgraduate programs established within university structures, encompassing master's and doctoral studies, constitute a significant portion of academic activities in universities. Particularly, the thesis prepared within doctoral programs are highly important for the development and dissemination of scientific knowledge. This is because a doctoral thesis is a synthesis of specialized knowledge and research that further advances this knowledge.
However, it is observed that, starting from the undergraduate education level throughout Turkey, emphasis is predominantly placed on mainstream theories rather than critical perspectives and critical theories at postgraduate levels. Even in the theses prepared in the doctoral programs related to public relations affiliated with the communication discipline, mainstream perspectives and theories still seem to dominate. This study aims to examine doctoral theses written in the field of public relations in Turkey between 1992 and 2023, with the goal of determining whether the trends in doctoral-level public relations studies are mainstream or critical based on the topics under investigation.
Critical theories, known for their pattern against mainstream approaches, strive to understand human behavior and relationships comprehensively and multifaceted through a strong theoretical framework based on various disciplines. This effort to understand requires the development of high-level intellectual skills such as questioning, researching, and critical thinking, rather than conforming to traditional thought systems. Despite the evident importance of a critical perspective, especially in the field of public relations, this tendency is not frequently observed in postgraduate theses.
Based on the data obtained at the end of this study, it can be concluded that the theses produced in the field of public relations at the doctoral level are distant from the pattern of critical theory. According to the findings, it is determined that the topics predominantly researched through mainstream public relations theories in the theses are 'Internal Public Relations,' 'Social Media,' and 'Strategic Communication,' with a significant number (N=129), while those nourished by critical theories are rare (N=1).

Anahtar Kelimeler

Public Relations, Postgraduate Public Relations, Public Relations Doctoral Thesis, Critical Theories, Critical Thinking.

LİSANSÜSTÜ HALKLA İLİŞKİLER EĞİTİMİNDE EĞİLİMLER: DOKTORA TEZLERİ ÜZERİNE ELEŞTİREL BİR BAKIŞ

Öz

Üniversitelerin lisansüstü eğitimleri, gerek yapısal gerekse de teorik olarak taşıdığı işlev itibariyle üst bilimsel bilginin geliştiği ve akademik çalışmaların yapıldığı önemli bilim üretme sistemleridir. Dün olduğu gibi bugün de üniversiteler bünyesinde kurulmuş olan lisansüstü enstitülerin programlarında, yüksek lisans ve doktora çalışmaları, üniversitelerdeki akademik çalışmaların önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Özellikle doktora programları kapsamında hazırlanan tezler, bilimsel bilginin gelişimi ve yayılımı açısından oldukça önemlidir. Çünkü bir doktora tezi hem uzmanlaşmış bilginin hem de bu bilgiyi daha da geliştiren araştırmanın bir sentezidir. Ancak Türkiye genelindeki lisans eğitimi seviyesinden itibaren lisansüstü seviyelerde de eleştirel bakış açısı ve eleştirel kuramlar yerine ağırlıklı olarak ana akım kuramlara yer verildiği gözlenmektedir. İletişim ana bilim dalına bağlı halkla ilişkiler doktora programlarında hazırlanan tezlerde de ana akım bakış açısı ve teorilerin hala egemen olduğu söylenebilir. Bu çalışma, 1992-2023 yılları arasında Türkiyede halkla ilişkiler alanında yazılmış doktora tezleri inceleyerek, incelenen konular itibarı ile doktora seviyesindeki halkla ilişkiler eğiliminin ana akım veya eleştirel olup olmadığını ortaya koymayı amaçlamıştır. Ana akım yaklaşımlara karşı örüntüsüyle bilinen eleştirel kuramlar, çeşitli disiplinlere dayanan güçlü kuramsal çerçevesi ile insan davranışını ve ilişkilerini bütüncül ve çok yönlü olarak anlamaya çalışmaktadır. Bu anlama çabası, geleneksel düşünce sistemlerine uymaktan ziyade sorgulama, araştırma ve eleştirel düşünme gibi üst düzey zihinsel becerilerin geliştirilmesini gerektirmektedir. Eleştirel bakış açısının önemi bu denli açık olsa da özellikle halkla ilişkiler alanı ile ilgili lisansüstü tezlerde bu eğilim fazla görülmemektedir. Bu çalışmanın sonunda elde edilen veriler ışığında, halkla ilişkiler doktora alanında üretilmiş tezlerin eleştirel kuram örüntüsünden uzak olduğunu söylemek mümkündür. Bulgulara göre, tez konularının ağırlıklı olarak ana akım halkla ilişkiler teorilerden beslendiği (S=129), eleştirel kuramlardan beslenenlerin ise sayıca nadir (S=1); tezlerde ana akım üzerinden en çok araştırılan konuların ‘Kurum içi halkla ilişkiler’, ‘Sosyal medya’ ve ‘Stratejik iletişim’ olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Halkla İlişkiler, Lisansüstü Halkla İlişkiler, Halkla İlişkiler Doktora Tezi, Eleştirel Kuramlar, Eleştirel Düşünce

Kaynakça

• Akçay, E. (2023). Eleştirel halkla ilişkilerin görmezden geldiği bir alan olarak sponsorluk: Türkiye’de lisansüstü tezler üzerine bir inceleme. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (61), 20-40.
• Alemdar, K., Erdoğan, İ. (2002). Öteki Kuram. Ankara: Erk.
• Atasoy, F. (2018). Bir Sosyal Kurum Olarak Üniversite, Bilim Zihniyeti ve Türkiye. Gazi Akademik Bakış, 11(23), 289-316.
• Bakız, B. (2004). Frankfurt Okulu ve Eleştirel Teori: Sosyolojik Pozitivizmin Eleştirisi. Sosyoloji Dergisi, 12-13, 135-158.
• Becerikli, S. (2004). Türkiye’deki Lisans Düzeyindeki Halkla İlişkiler Eğitimine İlişkin Bir Değerlendirme. 2nd İnternational Symposium Communication İn The Millennium: A Dialogue Between Turkish And American Scholars, University Of Texas, Anadolu University, Istanbul University.
• Bekman, M. (2022). Halkla İlişkiler Uygulamalarında Nicel Araştırma Yöntemi: İlişkisel Tarama Modeli. Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, 6(16), 238-258.
• Berlinguer, L. (2009). Üniversitelerin Siyasi Geleceğine Dair Avrupa’dan Görüşler, Çev: Ceyda Taşkıran, Www.İnt.Kocaeli.Edu.Tr/Dosyalar/Magnacharta.
• Botan, C. H. Ve Taylor, M. (2004). Public Relations: State Of The Field. Journal Of Communication, 54(4), 645-661.
• Cairns, M. A. (1996). Which Should I Teach: Critical Thinking Or Facts? Can I Do Both? Practical Thinking.
• Carl, L. M. (1982). PR And Creativity. Journalism Educator, 37(1), 8-47.
• Chomsky, N. (2007). Demokrasi ve Eğitim. C. P. Otero (Der.), Bgst Yayınları.
• Cohen, L. (2007). Experiments, Quasi-Experiments, Single-Case Research And Meta-Analysis (Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. Der.) Research Methods İn Education. New York: Routledge.
• Commission On Public Relations Education (CPRE). (2006). The Professional Bond-Public Relations Education And The Practice. Public Relations Society Of America.
• Cutlip, S., Center, A., Brom, G. (1985). Effective Public Relations. Prentice Hall.
• Cüceloğlu, D. (1999). İyi Düşün Doğru Karar Ver. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Çoban, A. İ., Buz, S. (2008). Eleştirel Teori: Gelişimi, Kabulleri ve Sosyal Hizmette Kullanımı. Toplum ve Sosyal Hizmet, 19(1), 71-88.
• Demirtaş, H. Ve Özer, N. (2015). Eleştirel Kuram Açısından Eğitim ve Eğitim Yönetimi. Journal Of Teacher Education And Educators, 4(2), 206-227.
• Duğan, Ö. & Aydın, B. O. (2018). Halkla İlişkiler Lisans Öğrencilerinin Eleştirel Düşünme Eğilimlerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Çalışma. Selçuk İletişim, 11(2), 179-195.
• Freire, P. (1995). Ezilenlerin Pedagojisi (Çev. D. Hattatoğlu ve E. Özbek). Ayrıntı Yayınları.
• Grunig, J. E. Ve Hunt. T. (1984). Managing Public Relations. Holt, Rinehart And Winston.
• Güneş, F. (2012). Öğrencilerin Düşünme Becerilerini Geliştirme. Türklük Bilimi Araştırmaları, (32), 127-146.
• Güven, M., Kürüm, D. (2006). Öğrenme Stilleri ve Eleştirel Düşünme Arasındaki İlişkiye Genel Bir Bakış. Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 75-89.
• Haladyna, T. M. (1997). Writing Test İtems To Evaluate Higher-Order Thinking. Allyn And Bacon.
• Hornaman, L. B. (2000). Public Relations Education And The Public Relations Profession (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). University Of Florida.
• Işık, Ö. & Şimşek, G. (2022). Theoretical Evolution Of Phd Thesis On Public Relations İn Turkey Between 1980-2020. Selçuk İletişim, 15(1), 1-26.
• Kara K. (2008). İlköğretim 3. Sınıf Hayat Bilgisi Dersinde Sorgulama Merkezli Etkinliklerle Yapılan Proje Çalışmalarındaki Öğrenci Performansının Değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kazancı, M. (2007). Halkla İlişkiler Eğitimi Ve İletişim Fakülteleri. www.prbu.com
• Kazancı, O. (1989). Eğitimde Eleştirici Düşünme Ve Öğretimi. İstanbul: Kazancı Kitabevi.
• Keloğlu, E. İ. (2003). Halkla İlişkilerde Tanım, Tarih, Kuram Bağı Ve Eğitimin Doğası Üzerine Eleştirel Bir İnceleme (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kökdemir, D. (2012). Üniversite Eğitimi Ve Eleştirel Düşünme. Pivolka, 21(7), 16-19.
• Lin, N. (1976). Foundations Of Social Research. Mcgraw-Hill.
• Lipman, M. (2003). Thinking In Education. New York: Cambridge University Press.
• Nickerson, R. S. (1988). On İmproving Thinking Through İnstruction. Review Of Research İn Education, (15), 3-57.
• Okay, A. & Okay, A. (2013). Türki̇ye’de Li̇sans ve Li̇sansüstü Halkla İli̇şki̇ler Eği̇ti̇mi̇: Tezleri̇n Halkla İli̇şki̇ler Alanına Katkısının Kanti̇tati̇f Bi̇r Çalışması (1984-2007). Selçuk İletişim, 5(2), 5-14.
• Özdemir, S. (2011). Almanya'da Halkla İlişkiler Eğitimi ve Bir Örnek Analizi Leipzig Üniversitesi Halkla İlişkiler Kürsüsü. S. Yıldırım Becerikli (Der.), Halkla İlişkiler ve Reklamın Anatomisi Eleştirel Bir Kavrayış. Ütopya Yayınevi.
• Peltekoğlu, F. B. (2011). Halkla İlişkiler Okuryazarı Olabilmek, S. Yıldırım Becerikli (Ed.), Halkla İlişkiler Ve Reklamın Anatomisi Eleştirel Bir Kavrayış. Ütopya Yayınevi.
• Perkins, D. N. (1987). Thinking Frames: An İntegrative Perspective On Teaching Cognitive Skills, İçinde J. B. Baron Et R. J. Stenberg (Der.), Teaching Thinking Skills: Theory And Practice. Freeman.
• Phillips, D. & Young, P. (2009). Online Public Relations: A Practical Guide To Developing An Online Strategy İn Social Media. CIPR.
• Seferoğlu, S. S., Akbıyık, C. (2006). Eleştirel Düşünme ve Öğretimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (30), 193-200.
• Siegel, L. & Carey, H. R. (1989). Critical Thinking: A Semiotic Perspective. ERIC No: ED306554
• Solmaz, B., Ergen, Y., Alkan, Ö. (2018). Türkiye’de Lisansüstü Halkla İlişkiler Eğitimi Üzerine Bir Araştırma: Doktora Tezlerinin Halkla İlişkiler Alanına Katkısının Niceliksel İçerik Analizi (2008-2017). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (39), 236-248.
• Solmaz, B., Arslan, A., Oğuz Aydın, B., Duğan, Ö. (2012). Türkiye’de Halkla İlişkiler Lisans Eğitimi Üzerine Bir Değerlendirme. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (27), 253-269.
• Spring, J. (1991). Özgür Eğitim. (Çev. A. Ekmekçi). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Şimşek, H. (1997). Pozitivizm Ötesi Paradigmatik Dönüşüm Ve Eğitim Yönetiminde Kuram Ve Uygulamada Yeni Yaklaşımlar. Eğitim Yönetimi, 3(1), 97-109.
• Turk, J. V. (2006). The Professional Bond, The Report Of The Commission On Public Relations Education. Https://Www.Commissionpred.Org/Wp-Content/Uploads/2018/03/Report2-Full.Pdf
• Tokgöz, O. (2006). Türkiye’de İletişim Araştırmalarında İletişim Eğitiminin Rolü Ve Önemi. Küresel İletişim Dergisi, (1), 1-12.
• Tuncer, M. U. (2011). Halkla İlişkiler Eğitimi Üzerine Bir Eleştiri. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (15), 133-144.
• Tutar, H., Erdem, A. T. (2020). Örnekleriyle Bilimsel Araştırma Yöntemleri ve SPSS Uygulamaları. Seçkin Yayıncılık. Van Dijk, J. (2016). Ağ Toplumu. İstanbul: Kafka Epsilon Yayıncılık.
• Varış, F. (1973). Türkiye’de Lisansüstü Eğitim. Ankara: A.Ü. Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Vural, B. A., Yurdakul, N. B. (2004). Halkla İlişkiler Eğitiminde Müfredat Ve Uygulamalar. International Symposium Communication In The Millennium A Dialogue Between Turkish And American Scholars, (17), 19.
• Watson, G. V., Glaser, M. E. (1964). Watson-Glaser Critical Thinking Appraisal Manual. Harcourt.
• Wilcox, D. L., Phillip, H. A., Warren K. A. (1995). Public Relations: Strategies And Tactics. Harpercollins College Publishers.
• Yılmaz, K., Altınkurt, Y. (2011). Öğretmen Adaylarının Eleştirel Pedagoji İle İlgili Görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 195-213.