Türk Dış Politikasında Afrika Açılımı: Doğu Afrika'da TİKA'nın Faaliyetlerini Anlamak

Yıl 2024, Sayı: 14, 33 - 72, 17.07.2024

Seyyide Çuvalcı Köroğlu Erol Kalkan

https://doi.org/10.53791/imgelem.1469358

Öz

Soğuk Savaş sonrası dönemde sistemde yaşanılan dönüşümler, Türkiye’nin de uluslararası sistemde kendini yeniden konumlandırmasına yol açmıştır. Türk dış politikasında yaşanılan değişimin önemli somut çıktılarından biri TİKA’nın (Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı) inşa edilmesidir. Bu çalışmada Uluslararası İlişkiler literatüründe kendine göreceli olarak daha az yer bulan Doğu Afrika ülkelerinde TİKA’nın gerçekleştirmiş olduğu faaliyetler incelenmiştir. TİKA’nın güvenlik alanında işbirlikleri sağladığı Doğu Afrika ülkeleri: Eritre, Somali, Kenya, Güney Sudan, Ruanda, Tanzanya ve Madagaskar ile sınırlandırılmıştır. Çalışmanın veri kaynağını ve zaman aralığını, 2014 ve 2022 yılları arasında yayınlanan TİKA Faaliyet Raporları oluşturmaktadır. Çalışmanın temel sorunsalı TİKA’nın faaliyetlerinin hangi alanlarda yoğunluk gösterdiği ve güvenlik alanına hangi oranda dahil olduğunun değerlendirilmesidir. Bu çerçevede faaliyetler değerlendirildiğinde toplamda incelenen 115 faaliyetten %87,82’sinin yumuşak güç ağırlıklı ve %12.17’si sert güç alanında gerçekleştirildiği tespit edilmiştir. Literatür ve TİKA’nın sert güç ve yumuşak güç alanında gerçekleştirdiği faaliyetler kaynak alınarak, akıllı güç perspektifinden faydalanılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Doğu Afrika, TİKA, Akıllı Güç

Kaynakça

• Agmon, M. (1986). Defending the Upper Gulf: Turkey’s Forgotten Partnership, Journal of Contemporary History, 21(1), 81-97.
• Alagöz, H. İ. (2013). Uluslararası İlişkilerde İnsani Diplomasinin Rolü: Türkiye-Somali Örneği, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi-Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Arı, T. (1999). Uluslararası İlişkiler ve Dış Politika, 3. Baskı, Alfa Yayınları.
• Ataöv, T. (1976). Afrika ve Biz, Vatan.
• Ateş, D. (2009). Uluslararası İlişkiler Disiplinin Oluşumu: İdealizm/Realizm Tartışması ve Disiplinin Özerkliği, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 10(1), 11-25.
• Aysu, K. (2022). Akıllı Güç Kavramı Çerçevesinde İran Dış Politika Araçları: Irak Örneğin (2003-2020), Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi-Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bacık, G., Afacan, I. (2013). Turkey Discovers Sub-Sahran Africa: The Critical Role of Agents in the Construction of Turkish Foreign-Policy Discourse, Turkish Studies, 14(3), 408-502.
• Baydemir, M. (2020). Türkiye’nin ‘Afrika Açılımı’: Yükseköğretimde Sahraaltı Afrikalı Öğrenci Hareketliliği (2013-2018), PESA İnternatinonal Journal of Social Studies, 6(1), 56-68.
• Bayır, Ö. E., Sönmezoğlu, F. (2014). Dış Politika Analizinde Temel Öğeler, Ö. E. Bayır ve F. Sönmezoğlu (Ed.), Dış Politika Karşılaştırmalı Bir Bakış içinde (5-44), İstanbul: Der Yayınları.
• Bayram, M., Tanış, C. (2018). Müstesna Bir Ortaklık: Türkiye Fildişi Sahili İlişkileri, Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(19), 437-463.
• Bilgin, P., Eliş, B. (2008). Hard Power:Toward a More Realistic Power Analysis, Insight Turkey, 10(2), 5-20.
• Bolükbasi, S. (1993). The Johnson Letter Revisited, Middle Eastern Studies, 29(3), 505-525.
• Boztaş, A. (2011). Türkiye’nin Afrika ile İlişkilerinde Proaktif Politikalarının Teorik Analizi: Konstrüktivist Teori, Eleştirel Teori ve Uluslararası Toplum Teorisi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31, 139-158.
• Çınar, A. (2019). Bir Yumuşak Güç Örneği Olarak Türkiye Somali İlişkileri, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Ufuk Üniversitesi-Sosyal Bilimler Üniversitesi.