A Study on Ataturk University Faculty of Communication Students in the Context of Digital Footprint Awareness

Yıl 2025, Sayı: Yeni Medya Çalışmaları, 373 - 408, 28.09.2025

Zeynep Atılgan

https://doi.org/10.53791/imgelem.1669666

Öz

In the 20th century, with technological developments and changes in communication tools, internet technologies emerged and their usage area gradually expanded. The gradual decrease in the dependence on the concepts of time and space and the digital-based development of the internet have brought digitalization along with it. With digitalization, people spend more time in diversified and widespread online environments, share their personal information in these environments and leave traces behind. Thanks to these traces, people have become more easily observable. These traces left by people in online environments are conceptualized as “digital footprint” in the literature. The aim of this study is to determine the digital footprint awareness of communication faculty students. Data were collected from 300 individuals (95% confidence interval) selected by convenience sampling from the study population consisting of 1st and 4th year students of Atatürk University Faculty of Communication. Parametric tests were used to analyze the collected data. In addition to the digital footprint questionnaire applied within the scope of the study, a form containing questions about students' gender, age, grade level, mobile phone, internet, social media usage and duration was given. As a result of the study, it was determined that the participants' digital footprint awareness did not change before and after the training. It was observed that the digital lives of male participants were more than female participants. It was also found that there was a significant difference between digital footprint awareness and self-efficacy levels in terms of the time spent in digital environments.

Anahtar Kelimeler

Internet , Digitalization , Surveillance Society , Digital Footprint , Digital Footprint Awareness.

Etik Beyan

The data of this study were obtained with the permission of the decision number “50” taken at the meeting of Atatürk University Social and Human Sciences Ethics Committee dated 31.01.2025.

Dijital Ayak İzi Farkındalığı Bağlamında Atatürk Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğrencilerine Yönelik Bir Araştırma

Öz

20. yüzyılda yaşanan teknolojik gelişmeler ve iletişim araçlarının uğradığı değişimlerle, internet teknolojileri ortaya çıkmış ve kullanım alanı giderek genişlemiştir. Zaman ve mekân kavramlarına olan bağımlılığın giderek azalması ve internetin sayısal tabanlı olarak gelişmesi, dijitalleşmeyi de beraberinde getirmiştir. Dijitalleşme ile insanlar, çeşitlenen ve yaygınlaşan çevrim içi ortamlarda daha fazla zaman harcamakta, kişisel bilgilerini bu ortamlarda paylaşmakta ve arkalarında izler bırakmaktadır. Bu izler sayesinde insanlar daha kolay gözetlenebilir duruma gelmiştir. Kişilerin çevrim içi ortamlarda bıraktıkları bu izler, literatürde “dijital ayak izi” olarak kavramsallaştırılmıştır. Bu çalışmanın amacı; iletişim fakültesindeki öğrencilerin, dijital ayak izi farkındalığını belirlemektir. Çevrim içi ortamlarda bırakılan dijital izlerin kişinin bugünkü ve gelecekteki yaşamanı etkileme ihtimali düşünüldüğünde, bu çalışmanın eğitim hayatının merkezinde yer alan ve toplumun yarınları olarak görülen öğrencilerin farkındalıklarının, hangi düzeyde olduğunu ortaya koyması açısından önemlidir. Atatürk Üniversitesi İletişim Fakültesi genel evreni içerisinden, 1. ve 4. sınıf öğrencilerinin oluşturduğu çalışma evreninden, olasılıksız örneklem yöntemlerinden kolayda örnekleme ile belirlenen 300 (%95 güven aralığı ile) kişiden anket tekniği ile veriler toplanmıştır. Toplanan verilerin analizi için parametrik testlerden faydalanılmıştır. Çalışma kapsamında uygulanan dijital ayak izi anketi yanı sıra öğrencilerin cinsiyet, yaş, sınıf düzeyleri ile cep telefonu, internet, sosyal medya kullanımları ve süreleri hakkında sorular içeren bir form verilmiştir. Çalışma neticesinde eğitim öncesi ve sonrası dönemde katılımcıların dijital ayak izi farkındalıklarının değişmediği tespit edilmiştir. Erkek katılımcılar kadın katılımcılara göre daha fazla dijital yaşantıya sahiptir. Dijital ortamlarda geçirilen süre ve öz yeterlilik düzeyleri bağlamında dijital ayak izi farkındalıkları arasında anlamlı fark olduğu da tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İnternet , Dijitalleşme , Gözetim Toplumu , Dijital Ayak İzi , Dijital Ayak İzi Farkındalığı.

Etik Beyan

Bu çalışmanın verileri Atatürk Üniversitesi Sosyal ve Beşerî Bilimler Etik Kurulu’nun 31.01.2025 tarihli toplantısında alınan “50” numaralı karar izniyle elde edilmiştir.

Kaynakça

• Acele, B. (2020). Bilişim Teknolojisi Öğretmen ve Öğretmen Adaylarının Sayısal Ayak İzi Kavramlarının İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi-Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Aghaei, S., Nematbakhsh, M. A. ve Farsani, H. K. (2012). Evolution of the World Wide Web: From Web 1.0 to Web 4.0, International Journal of Web & Semantic Technology, 3(1), 1-10. Doi: https://doi.org/10.5121/ijwest.2012.3101
• Algosaibi, A. A., Albahli, S. ve Melton, A. (2015). World Wide Web: A Survey of Its Development and Possible Future Trends (79-84), in The 16th International Conference on Internet Computing and Big Data-ICOMP’15, Las Vegas: www.iconf.com
• Altındiş, S., Ergin, A. (2018). Araştırma evreni ve örneklemi, Ş. Arslan (Ed.), Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri içinde (81-102), Konya: Eğitim Yayınevi.
• Arslantaş, T., S., Binark, M., Dikmen, E. Ş. et al. (2012). Türkiye’de Dijital Gözetim: T.C. Kimlik Numarasından E-Kimlik Kartlarına Yurttaşın Sayısal Bedenlenişi, İstanbul: Alternatif Bilişim Derneği.
• Aslan, E. Ş. (2018). Semantik Web’in Marka İtibarına Etkisi Üzerine Bir Araştırma, The Journal of International Scientific Researchers, 3(4), 208-220. Doi: https://doi.org/10.23834/isrjournal.493403
• Atılgan, Z. (2020). Büyükşehir Belediyelerinin Halkla İlişkiler Uygulamaları Bağlamında Sosyal Medya Kullanımı: Erzurum, Malatya ve Van Örneği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi-Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bennett, S., Maton, K. ve Kervin, L. (2008). The ‘digital natives’ debate: A critical review of the evidence, British Journal of Educational Technology, 39(5), 775-786. Doi: https://doi.org/10.1111/j.1467-8535.2007.00793.x
• Bodhani, A. (2012). Digital footprints step up, Engineering & Technology, 7(1), 82-83. Doi: https://doi.org/10.1049/et.2012.0125
• Bozkurt, V. (2000), Gözetim ve İnternet: Özel Yaşamın Sonu mu”, Birikim Dergisi, (136), 69-74.
• Brain, M. (1998), “Antisurveillance” “Information Liberation Challenging the Corruptions of Information Power,” Londra: Freedom Press.
• Briggs, A., Burke, P. (2011). Medyanın Toplumsal Tarihi, İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Briggs, A., Burke, P. (2011). Medyanın Toplumsal Tarihi: Gutenberg’den İnternete, E. Uzun ve Ü. H. Yolsal (Çev.), İstanbul: İzdüşüm Yayınları.
• Buchanan, R., Southgate, E., Scevak, J. et al. (2018). Expert insights into education for positive digital footprint development, Scan, 37(2), 1-13. Doi: https://doi.org/10.3316/informit.243445474304969
• Chen, C., Chen, X., Wang, L. et al. (2017). MA-SSR: A memetic algorithm for skyline scenic routes planning leveraging heterogeneous user-generated digital footprints, IEEE Transactions on Vehicular Technology, 66(7), 5723-5736. Doi: https://doi.org/10.1109/tvt.2016.2639550
• Çiftçi, H. (2018). Üniversite Öğrencilerinde Sosyal Medya Bağımlılığı, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(4), 417-434.
• Deniz, L., Gürültü, E. (2018). Lise Öğrencilerinin Sosyal Medya Bağımlılıkları, Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(2), 355-367. Doi: https://doi.org/10.24106/kefdergi.389780
• Gandia, J. L., Marrahi, L. ve Huguet, D. (2016). Dijital trensparency and Web 2.0 in Spanish city councils, Goverment İnformation Quarterly, 33(1), 28-39. Doi: https://doi.org/10.1016/j.giq.2015.12.004
• Garfinkel, S. L. (2010). Digital forensics research: The next 10 years, Digital Investigation, (7), 64-73. Doi: https://doi.org/10.1016/j.diin.2010.05.009
• Giddens, A. (2008), Ulus, Devlet ve Şiddet, C. Atay (Çev.), İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Golder, S. A., Macy, M. W. (2014). Digital footprints: opportunities and challenges for online social research, Annual Review of Sociology, (40), 129-152. Doi: https://doi.org/10.1146/annurev-soc-071913-043145
• Güven, O. Ö. (2014). Gözetim Tekniklerinin Güç İlişkileri bağlamında dönüşümü ve Toplumsal denetim, Atatürk iletişim Dergisi, (7), 79-112.
• Hengstler, J. (2017). Managing your digital footprint: Ostriches v. eagles, Education for a Digital World, 2(1), 89-139.
• İnce, M., Koçak, M. (2017). Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Medya Kullanım Alışkanlıkları: Necmettin Erbakan Üniversitesi Örneği. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 736-749. Doi: https://doi.org/10.14230/joiss430
• Kambil, A. (2008). Waht is your Web 5.0 strategy?, Journal of Business Strategy, 29(6), 56-58. Doi: https://doi.org/10.1108/02756660810917255
• Koidl, K., Conlan, O., Reijers, W. et al. (2018). The bigfoot initiative: An investigation of digital footprint awareness in social media (120-127), in Proceedings of the 9th International Conference on Social Media and Society Bildiriler Kitabı, New York. Doi: https://doi.org/10.1145/3217804.3217904
• Kosinski, M., Stillwell, D. ve Graepel, T. (2013). Private traits and attributes are predictable from digital records of human behavior, Proceedings of the National Academy of Sciences, 110(15), 5802-5805. Doi: https://doi.org/10.1073/pnas.1218772110
• Köseoğlu, A. (2022). Dijital Çağda Değişen Gazetecilik Pratiklerinin Avantajları, Ö. Silsüpür (Ed.), Dijital İletişim Fırsatlar ve Tehditler içinde (107-120), Konya: Eğitim yayınevi.
• Kutup, N. (2010). İnternet ve Sanat, Yeni Medya ve Net. Art (9-20), Akademik Bilişim Konferansı Bildiriler Kitabı, Muğla: https://ab.org.tr/kitap/ab10.
• Lambiotte, R., Kosinski, M. (2014). Tracking the digital footprints of personality, Proceedings of the IEEE, 102(12), 1934-1939. Doi: https://doi.org/10.1109/jproc.2014.2359054
• Lyon, D. (2006), Gözetlenen Toplum, G. Soykan (Çev.), İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Madden, M., Fox, S., Smith, A. et al. (2007). Digital footprints: Online identity management and search in the age of transparency. (2007 16 Aralık): https://www.pewresearch.org/internet/2007/12/16/digital-footprints/?_legacy_redirect=663 (Erişim: 05.02.2025).