Avrupa Adalet Divanı’nın Çağrıya Hazır Bekleme Süresinin Nitelendirilmesine İlişkin Yaklaşımı: D.J. v Radiotelevizija Slovenija C-344/19, RJ v Stadt Offenbach am Main C-580/19 ve MG v Dublin City Council C-214/20 Kararları Çerçevesinde Değerlendirmeler

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 2, 481 - 512, 30.12.2022

Dilek Dulay Yangın Merve Kutlu Mutluer

Öz

2003/88 sayılı Avrupa Birliği Direktif’i çalışma süresini ulusal hukuka göre çalışanın işverenin emir ve talimatı altında iş gördüğü zaman dilimi olarak tanımlamıştır. Çağrıya hazır bekleme süresi ise çalışanın işverence yapılacak bir çağrı sonucu işe dönmeye hazır beklediği zaman kesitidir. Anılan Direktif çalışma süresi ve dinlenme süresi dışında ara bir kategori öngörmediğinden, çağrıya hazır bekleme süresinin çalışma yahut dinlenme süresi olarak sınıflandırılması gerekmektedir. Avrupa Adalet Divanı D.J. v Radiotelevizija Slovenija C-344/19, RJ v Stadt Offenbach am Main C-580/19 ve MG v Dublin City Council C-214/20 kararlarında çağrıya hazır bekleme süresinin nitelendirilmesine ilişkin önemli tespitlerde bulunmuştur. Belirtilen üç kararda da tartışılan temel hukuki sorun çalışanın çağrıya hazır bekleme süresinin söze konu Direktif md.2 kapsamında “çalışma süresi” olarak kabul edilip edilmeyeceğidir. Çalışmamızda kararlarda belirtilen çağrıya hazır bekleme süresinin hangi hallerde çalışma süresi olarak kabul edileceğine ilişkin Divan tarafından geliştirilen ölçütler incelenecek ve işverenin psikososyal risklere karşı işçiyi koruma yükümlülüğü bağlamında tespitlerde bulunmaya çalışılacaktır. Bununla birlikte Adalet Divanı’nın kararları esas alınarak çağrıya hazır bekleme sisteminin oluşturulmasında işverenlerin dikkate alması gereken hususlara ilişkin de önerilerde bulunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Çağrıya hazır bekleme süresi, Çalışma süresi, Dinlenme süresi, Psikososyal riskler, İşverenin işçiyi koruma yükümlülüğü, Stand-by time, Working time, Rest period, Psychosocial risks, Employers’ obligation to protect employees.

The Approach of the European Court of Justice on the Qualification of Stand-by Time: An Evaluation As Part of Judgments of D.J. v Radiotelevizija Slovenija C-344/19, RJ v Stadt Offenbach am Main C-580/19, and MG v Dublin City Council C-214/20

Öz

Directive 2003/88/EC of the European Union defines working time as any period during which the worker is working at the disposal of the employer and carrying out his activity or duties, in accordance with the national laws. Stand-by time can be defined as the period when the employee is ready to return to work as a result of a call made by the employer. Since Directive 2003/88 does not provide for any intermediate category, the stand-by periods of a worker must be classified as either working time or a resting period. European Court of Justice in the judgments of D.J. v Radiotelevizija Slovenija C-344/19, RJ v Stadt Offenbach am Main C-580/19, and MG v Dublin City Council C-214/20 has made some important evaluations on the stand-by period. The main legal question discussed in all three judgments is whether the stand-by time of the employees can be considered as “working time” within the scope of art.2 of the Directive. In our study, criteria developed by the European Court of Justice on whether stand-by time can be considered as working time will be discussed and evaluations will be made in the context of the obligation of employers to protect employees from psychosocial risks. In addition, suggestions will be made that employers should take into account the creation of a stand-by system according to the European Court of Justice.

Anahtar Kelimeler

Çağrıya hazır bekleme süresi, Çalışma süresi, Dinlenme süresi, Psikososyal riskler, İşverenin işçiyi koruma yükümlülüğü, Stand-by time, Working time, Rest period, Psychosocial risks, Employers’ obligation to protect employees.

Kaynakça

• Aktekin, Şeyda, “ATAD’ın Çağrı Üzerine Çalışma Sırasında Göreve Hazır Olarak Geçirilen Tüm Sürenin Çalışma Süresine Dahil Edileceğine İlişkin “SIMAP Kararı”nın Çalışma Süresi Yönergesi’ne Etkileri Bakımından İncelenmesi”, Sicil İş Hukuku Dergisi, Sayı 1, 2006, s. 222-228.
• Akyiğit, Ercan, Bireysel İş Hukuku Ders Kitabı, 2. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
• Alston, Philip, “Core Labour Standards and the Transformation of the International Labour Rights Regime” European Journal of International Law, Cilt 15, Sayı 3, 2004, s. 457-521.
• Alpagut, Gülsevil, “Teknolojik Gelişmelerin İşçilik Alacaklarına Etkisi-Daimi Ulaşılabilirlik” Prof. Dr. Turhan Esener, III. İş Hukuku Uluslararası Kongresi, Ed. Ender Demir, Beste Gemici Filiz, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021, s. 317-338.
• Astarlı, Muhittin, “Avrupa Birliği Adalet Divanının Doktorların Nöbet Hizmetinde (Bereıtschaftsdıenst) Geçen Çalışma Sürelerine İlişkin “Vorel” Kararının İncelenmesi”, Kamu-İş, Cilt 9, Sayı 3, 2007, s. 19-29. (Vorel Kararı)
• Astarlı, Muhittin, İş Hukukunda Çalışma Süreleri, Turhan Kitabevi, Ankara, 2008.
• Aydın, Ufuk; Kutlu, Merve, “The Right to Disconnect: Lessons From Europe and Turkish Labour Law” Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 8, Sayı 2, 2020, s. 261-280.
• Bayreuther, Frank, “Rufbereitschaft als Arbeitszeit?” NZA, 2018.
• Çankaya, Yiğitcan, İş İlişkisinde İşçinin Özel Yaşamının Gizliliği, Beta, İstanbul, 2021.
• Çelik, Nuri; Caniklioğlu, Nurşen; Canbolat, Talat; Özkaraca, Ercüment, İş Hukuku Dersleri, 34. Bası, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• Demiral, Cavit, “Avrupa Adalet Divanı’nın Çalışanların Nöbette Geçen Sürelerinin de Çalışma Süresine Dahil Edilmesine İlişkin Kararı, -SIMAP Kararı-”, A. Can Tuncay’ a Armağan, Legal, İstanbul, 2005, s. 153-165.
• Doğan, Sevil, “Dijitalleşmenin Çalışma Yaşamına Etkisi: İşçinin Ulaşılamama Hakkı”, Ed. Kübra Doğan Yenisey, Seda Güneş Emrağ, İş Hukukunda Yeni Yaklaşımlar IV, Onikilevha, İstanbul, 2021, s. 109-144.
• EUROFOUND; ILO, “Working anytime, anywhere: The effects on the world of work”, Joint ILO and Eurofound Report, 2017.
• Eylert, Mario; Meyer, Michael, “Rufbereitschaft am Ende-Jaeger Reloaded”, NZA 232, 2022.
• Jacobs, Matthias, “Reformbedarf im Arbeitzeitrecht”, NZA, 2016.
• Kandemir, Murat, İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Boyutuyla PsikoSosyal Riskler, Legal Yayıncılık, İstanbul, 2017.
• Kocher, Eva, “Bereitschaftszeit und Rufbereitschaftzeit:eine europarechtliche Dogmatik”, RdA, 2022.
• Kutlu, Merve, “81 Sayılı Sanayi ve Ticarette İş Teftişi Hakkındaki Uluslararası Çalışma Sözleşmesi ve Türkiye’de İş Denetimi” Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Ceren Damar’a Armağan, Cilt 5, Sayı 1, 2020, s. 2307-2333.
• Langille, Brian, “Core Labour Rights The True Story (Reply to Alston” The European Journal of International Law, 16(3), 2005, s. 409-437.
• Mollamahmutoğlu, Hamdi; Astarlı, Muhittin; Baysal, Ulaş, İş Hukuku, 7. Baskı, Lykeidon, Ankara, 2022.
• Nazlı, Seçkin, “Avrupa Topluluğu Adalet Divanı Landeshauptstadt Kiel v Norbert Jaeger (Case C-151/02) Kararının İlgili Mevzuatlar Işığında Değerlendirilmesi”, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, 5, 2005, s. 84-102.
• Öktem-Songu, Sezgi, İş Hukukunda Çalışma Sürelerinin Düzenlenmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007.
• Özdemir, Erdem, İş Sağlığı ve Güvenliği Hukuku, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2014.
• Soyer, Polat, “Sürekli Fazla Çalışma- Çözüm İçin Bir Öneri”, İktisat ve Maliye, 1, 1987, s. 37-41.
• Süzek, Sarper, İş Hukuku, 21. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• Şahin-Emir, Asiye, “İcap Nöbetinde Geçen Sürenin Çalışma Süresinden Sayılması-Yargıtay 9.Hukuk Dairesi’nin 17.09.2020 Tarihli Kararı’nın Değerlendirilmesi”, Çalışma ve Toplum, 1, 2022, s. 329-348.
• Ugan-Çatalkaya, Deniz, “Kişisel Yaşamı Kapsamında İşçinin, İşverence “Ulaşılabilir Olmama” Hakkı” İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 74, 2016, s. 733-751.
• Zahn, Rebecca, “Does Stand-by Time Count as Working Time? The Court of Justice Gives Guidance in DJ v Radiotelevizija Slovenija and RJ v Stadt Offenbach am Main” European Papers, 6(1), 2021, https://www.europeanpapers.eu/en/system/files/pdf_version/EP_EF_2021_H_002_Rebecca_Zahn_00456.pdf, (23.05.2022).
• Çevrimiçi Kaynaklar C-303/98, Sindicato de Médicos de Asistencia Pública (Simap) v Conselleria de Sanidad y Consumo de la Generalidad Valenciana, ECJ, 2000, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A61998CJ0303, (16.06.2022).
• C-49/00, Commission of the European Communities v Italian Republic ECJ, 2001, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=CELEX%3A62000CJ0049, (16.06.2022).
• C-151/02, Landeshauptstadt Kiel v Norbert Jaeger, ECJ, 2003, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A62002CJ0151, (16.06.2022).
• C-14/04, Abdelkader Dellas and Others v Premier ministre and Ministre des Affair es sociales, du Travail et de la Solidarité, ECJ, 2005, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/GA/TXT/?uri=CELEX:62004CJ0014, (16.06.2022).
• C-127/0, Commission of the European Communities v United Kingdom of Great Britain and Northern, ECJ, 2007, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=CELEX%3A61999CJ0069, (16.06.2022).
• C-437/05, Jan Vorel v Nemocnice Český Krumlov, ECJ, 2007, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A62005CO0437, (16.06.2022).
• C-518/15, Ville de Nivelles v Rudy Matzak ECJ, 2018, https://eur-lex.europa.eu/legal content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A62015CJ0518, (09.06.2022).
• C-55/18, Federación de Servicios de Comisiones Obreras (CCOO) v Deutsche Bank SAE, ECJ, 2019 https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:62018CJ0055&from=EN, (16.06.2022).
• C-344/19, D.J. v Radiotelevizija Slovenija, ECJ, 2021, https://eur-lex.europa.eu/legal content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:62019CJ0580&from=EN, (09.06.2022).
• C-580/19, RJ v Stadt Offenbach am Main, ECJ, 2021, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A62019CJ0580, (16.06.2022).
• C-214/20, MG v Dublin City Council, ECJ, 2021, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:62020CJ0214, (16.06.2022).
• “Right to disconnect should be an EU-wide fundemental right”, News European Parliament, 2021, https://www.europarl.europa.eu/news/en/press-room/20210114IPR95618/right-to-disconnect-should-be-an-eu-wide-fundamental-right-meps-say, (17. 06. 2022).