The Identity of Strong Women in Central Asian Cinema: The Case of Kurmancan Datka and Tomiris Films

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 2, 303 - 318, 14.11.2024

Venera Narinova , Regina Camankulova

https://doi.org/10.58648/inciss.1563504

Öz

In Central Asia, gender roles and the status of women in society are shaped by traditional norms, family structures, and media influence. While women are generally seen in secondary roles, their portrayal as strong, independent, and leadership figures in the media has led to questioning traditional stereotypes. Historical, cultural, and geographical dynamics have influenced the social position of women. In nomadic societies, women typically handled household duties, while men took on external tasks. The introduction of Islam, the modernization process, and the Soviet era brought changes to women's roles. Today, women play active roles in various fields, from politics to business, yet traditional norms still limit their full participation in social life. Films like "Kurmancan Datka" and "Tomiris" highlight female leadership in countries like Kyrgyzstan and Kazakhstan, focusing on strong female characters through historical figures. These films promote female leadership within Central Asian culture. This study analyzes the lives of these two significant female heroes, clearly presenting their similarities and differences. The aim is to illuminate the cultural and social impacts of strong female representation in Kyrgyzstan and Kazakhstan.

Anahtar Kelimeler

Kyrgyzstan, Kazakhstan, Kurmanjan Datka, Tomiris, Strong Woman

Orta Asya Sinemasında Güçlü Kadın Kimliği: Kurmancan Datka ve Tomiris Filmleri Örneği

Öz

Orta Asya'da toplumsal cinsiyet rolleri ve kadınların toplumdaki konumu, geleneksel normlar, aile yapıları ve medyanın etkisiyle şekillenmektedir. Kadınlar genellikle ikincil rollerde görülse de medyada güçlü, bağımsız ve lider rollerinde temsil edilmeleri, geleneksel kalıpların sorgulanmasına neden olmuştur. Tarihsel, kültürel ve coğrafi dinamikler kadınların toplumsal konumunu etkilemiştir. Göçebe toplumlarda kadınlar ev işleriyle uğraşırken, erkekler ev dışı görevlerde bulunmuştur. İslam'ın bölgeye girmesi, modernleşme ve Sovyet dönemi ise kadınların rollerini değiştirmiştir. Günümüzde kadınlar siyasetten iş dünyasına kadar çeşitli alanlarda etkin rol oynamaktadır, ancak geleneksel normlar hâlâ kadınların toplumsal hayata katılımını sınırlayabilmektedir. "Kurmancan Datka" ve "Tomiris" gibi filmler, Kırgızistan ve Kazakistan gibi Orta Asya ülkelerinde kadın liderliğini vurgulayarak tarihsel figürler üzerinden güçlü kadın karakterlerini merkeze almaktadır. Ayrıca bu filmler, Orta Asya kültüründeki kadın liderliğini teşvik etmektedir. Bu çalışmanın içerik analizinde, iki önemli kadın kahramanın yaşam dönemleri ele alınarak aralarındaki benzerlikler ve farklılıklar; doğum, çocukluk, aşk-evlilik, yakınların ölümü, yükseliş-kahramanlık ve mitler olmak üzere 6 kategori altında açıkça ortaya konmaktadır. Böylece Kırgızistan ve Kazakistan'da güçlü kadın temsilinin kültürel ve toplumsal etkilerinin aydınlanması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kırgızistan, Kazakistan, Kurmancan Datka, Tomiris, Güçlü Kadın

Etik Beyan

“Orta Asya Sinemasında Güçlü Kadın Kimliği: Kurmancan Datka ve Tomiris Filmleri Örneği” başlıklı çalışmanın yazım sürecinde bilimsel kurallara, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamış ve bu çalışma herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiştir.

Kaynakça

• Abıkeeva, G. (2010). Dinamika jenskih obrazov. Genezis obraza. Kinoyazik i vremia. Vestnik VGIK, (16).
• Atanova, S. (2022). Gendering of nation branding in Kyrgyzstan: Kurmanjan Datka: Queen of the Mountains. Laboratorium: Russian Review of Social Research, 13(3), 88–110. https://doi.org/10.25285/2078-1938-2021- 13-3-88-110
• Ayhan, N. (2018). Medya ve ideoloji ekseninde Sovyet dönemi kadın kahraman sunumu: Urkuya filmi örneğinde. In H. Hülür (Ed.), Sosyal, beşeri ve idari bilimlerde akademik araştırmalar-2. Gece Kitaplığı.
• Bilgin, N. (2014). Sosyal bilimlerde içerik analizi: Teknikler ve örnek çalışmalar. SİYASAL Kitabevi.
• Coxe, B. T. (2003). Sonic hierarchies and the clash of discourses in Andrei Mikhalkov-Konchalovsky's First Teacher. Ulbandus Review, 7, 107–121.
• Dağdeviren, H., & Ceren, C. (2021). Kadınların tarihindeki 'kahraman' algısı ve Kırgızların kadın kahramanı Kurmancan Datka. In Uluslararası Kurmancan Datka ve Kadın Kahraman Sempozyumu: Bildiriler Kitabı. İzmir.
• Dossekeyeva, D. (2013). Kazak sinemasında kadın temsilleri (1925-2010 arası film örnekleriyle) [Yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi].
• Ibraev, E. (2017). Obrazy kazahov i turkov Tsentralnoi Azii v sovetskom kinematografe: Kak ideynoe otrazhenie revolutsii 1917 goda. Hakassk Devlet Üniversitesi Bülteni, (22), 133–135.
• Informburo. (2023, Eylül 30). "Eto feministiçeskiy film? Çto kinokritiki dumayut o kartine Akana Satayeva “Tomiris”. Informburo.kz. https://informburo.kz/stati/eto-feministicheskiy-film-chto-kinokritiki-dumayut-o- kartine-akana-sataeva-tomiris.html
• Kim, S. (2018, May 9). Evakuatsiya pod obstrel faşistov: kak Alma-Ata stala domom dlya metrov kino. Sputnik Kazakhstan. https://ru.sputnik.kz/20180509/kazakhstan-vojna-ehvakuaciya-kinostudii- 5557483.html
• Koca, E. (2021). Toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadın iradesi bağlamında, Tomris efsanesi filminin göstergebilimsel çözümlemesi. http://dx.doi.org/10.22559/folklor.1756
• Korkut Ata Film Festivali. (2023, Temmuz 6). Kurmancan Datka [Video]. Korkut Ata Film Festivali. https://korkutatafilmfestivali.com/video/kurmancan-datka/
• Lubin, N. (1981). Women in Soviet Central Asia: Progress and contradictions. Soviet Studies, 33(2), 182–203. https://doi.org/10.2307/151335
• Tölömüşeva, G. (2018). Kirgizskoe kino vçera i segodnia: Razvitie i perspektivy. In N. A. Koçeliayeva, A. P. Nikolayeva-Çinarova, & E. V. Parhomenko (Eds.), İstoriya natsionalnıh kinematografiy v SSSR i perspektivy razvitiya kino gosudarst-uchastnikov SNG, stran Baltii i Gruzii: Kollektivnaya monografiya. Moskva: Akademiçeskiy proekt.
• Yurdigül, A., & Abdımalikova, C. (2023). Türk dünyası jeopolitiği (Ö. F. Karaman, Ed.). Atlas Akademik Basım Yayın Dağıtım Tic. Ltd. Şti.