READABILITY LEVELS OF TEXTS ON “NOMOPHOBIA”: THE CASE OF TURKISH WEBSITES

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 2, 994 - 1011, 12.12.2025

Rufen Oral , Murat Başarır

https://doi.org/10.47107/inifedergi.1736438

Öz

Nomophobia is the subject of studies conducted in communication, media,psychology, and health, while readability is mostly the subject of studies conducted in the field of education. This study correlates these two concepts through an interdisciplinary approach. Nomophobia is a concept related to smartphone addiction. Readability is when a text is easy or difficult to understand. In this study, the aim is to examine the readability levels of informational texts related to Nomophobia on Turkish internet websites as a new media environment. With the descriptive analysis method among qualitative research types, a search was made using the word “Nomophobia” on the "Google" search engine for November 2024. Among the websites that appeared in search results, commercial content, advertisements, forums, magazines, slideshows, surveys, websites that contain only images or videos, and sentences that have less than 10 words were not included in the study. Accordingly, Ateşman and Bezirci-Yılmaz readability values, the average number of words with 4 syllables or more, and the average number of syllables of words were calculated. On the other hand, the websites included in the analysis were divided into two groups according to their site characteristics: official educational and health institutions and unofficial institutions and personal pages. The contents of nomophobia informative texts were evaluated in terms of diagnosis-definition, symptoms, causes, negative effects and harms, treatment and coping-prevention methods, relationship with social media, author/editor status, bibliography, and whether they contain visuals and videos.Of the websites included in the study, 15 in the first group were public education and health institutions and 71 in the second group were non-public foundations, institutions, organizations and personal websites.The average Ateşman readability values of the texts on the 86 websites were found to be 44.76, while the average Bezirci and Yılmaz readability values were found to be 14.26. The readability levels of Nomophobia-related texts on Internet sites were found to be “difficult,” according to Ateşman, and on an “undergraduate” level, according to Bezirci-Yılmaz.

Anahtar Kelimeler

Readability , new media , internet , nomophobia , readability formüla

Proje Numarası

yok

TÜRKÇE İNTERNET SİTELERİNDEKİ “NOMOFOBİ” İLE İLGİLİ İÇERİKLERİN OKUNABİLİRLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Nomofobi iletişim, medya, psikoloji ve sağlık alanlarında, okunabilirlik ise daha çok eğitim alanında yapılan çalışmaların konusudur. Bu çalışmada, disiplinler arası bir yaklaşımla bu iki kavram ilişkilendirilmiştir. Nomofobi, akıllı telefon bağımlılığı ile ilgili bir kavramdır. Okunabilirlik ise bir metnin kolay ya da zor anlaşılabilir olmasıdır. Bu çalışmada Nomofobi ile ilgili yeni medya ortamlarından Türkçe internet sitelerinde yer alan bilgilendirme metinlerinin okunabilirlik düzeylerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Nitel araştırma türlerinden betimsel analiz yöntemi ile Kasım 2024 tarihinde arama motoru Google’da “Nomofobi” sözcüğü ile tarama yapılmıştır. Arama sonucu ortaya çıkan sitelerden; ticari, reklam, forum, magazin, slâyt, anket, yalnızca resim ya da video içeren ve cümle sayısı 10’dan daha az olan siteler çalışmaya dahil edilmemiştir. Bu doğrultuda metinlerin Ateşman ve Bezirci-Yılmaz okunabilirlik değerleri, ortalama 4 hece ve üstü kelime sayısı ile kelimelerin ortalama hece sayısı değerleri hesaplanmıştır. Diğer taraftan analize alınan internet siteleri, site özelliklerine göre, resmi eğitim ve sağlık kurumları ile resmi olmayan kurum ve kişisel sayfalar olarak iki gruba ayrılmıştır. İncelemeye alınan nomofobi bilgilendirme metinlerin içerikleri; tanısı-tanımı, belirtileri, nedenleri, olumsuz etkileri ve zararları, tedavi ve baş etme-önleme yöntemleri, sosyal medya ile ilişkisi, yazar/editör durumu, kaynakçası, görsel ve video içerip içermediği yönünden değerlendirilmiştir. Araştırmaya alınan internet sitelerden birinci grupta yer alan 15’inin kamuya ait eğitim ve sağlık kurumları sitesi olduğu 71’inin de ikinci gruptaki kamu dışı vakıf, kurum, kuruluş ve kişisel siteler olduğu tespit edilmiştir İncelenen 86 internet sitesindeki metinlerin ortalama Ateşman okunabilirlik değeri 44,76 olarak ortalama Bezirci ve Yılmaz okunabilirlik değeri 14,26 olarak bulunmuştur. İnternet sitelerindeki Nomofobi ile ilgili metinlerin okunabilirlik düzeyleri Ateşman’a göre “zor” Bezirci-Yılmaz’a göre ise “lisans” düzeyinde bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Okunabilirlik , yeni medya , internet , nomofobi , okunabilirlik formülü

Etik Beyan

Bu çalışma Etik Kurul İzni gerektirmemektedir.

Destekleyen Kurum

Destekleyen kurum ve kuruluş bulunmamaktadır.

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Akdere, E., Karpuz, S., Yılmaz, R., Yılmaz, H., & Solak, İ. (2024). Evaluatıon of readabılıty and relıabılıty of Turkısh websıtes on low back paın. Aegean J Med Sci,(1),18-23. https://doi.org/10.33713/egetbd.1444781
• Amerikan Psikiyatri Birliği. (2014). DSM-5 tanı ölçütleri başvuru elkitabı E. Köroğlu (Çeviri Ed. ), (s.129- 141).
• Andreassen, C. (2015). Online social network site addiction: a comprehensive review. Current Addiction Reports. 2 (2). https://doi.org/10.1007/s40429-015-0056-9
• Anshari, M., Alas, Y., & Sulaiman, E. (2019). Smartphone addictions and nomophobia among youth. Vulnerable Children and Youth Studies, 14(3), 242-247. https://doi.org/10.1080/17450128.2019.1614709
• Ateşman, E. (1997). Türkçede okunabilirliğin ölçülmesi. Dil Dergisi, (58), 71-74.
• Ayar, D., Gerçeker, G. Ö., Özdemir, E. Z., ve Bektas, M. (2018). The effect of problematic internet use, social appearance anxiety, and social media use on nursing students' nomophobia levels. CIN: Computers, Informatics, Nursing, 36(12), 589-595. https://doi.org/ 10.1097/CIN.0000000000000458
• Babayiğit, A., Buran, A., Müezzin, E. E., Çakıcı, M., Fatmaoğulları, T. ve Balkır, F. (2019). KKTC’de nomofobi yaygınlığı, saldırganlık ve öfkenin sosyal medya bağımlılığı ile ilişkisinin incelenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, (20),87-90. https://doi.org/10.5455/apd.302644867
• Balatsoukas P, Kennedy CM, Buchan I, Powell J, Ainsworth J. (2015).The role of social network technologies in online health promotion: a narrative review of theoretical and empirical factors influencing intervention effectiveness. J Med Internet Res. 17(6):e141. https://doi.org/ 10.2196/jmir.3662
• Bekaroğlu, E. T. ve Yılmaz, T. (2020). Nomofobi: Ayırıcı tanı ve tedavisi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 12,131-142. https://doi.org/10.18863/pgy.528897
• Bezirci B. ve Yılmaz A.E. (2010). Metinlerin okunabilirliğinin ölçülmesi üzerine bir yazılım kütüphanesi ve Türkçe için yeni bir okunabilirlik ölçütü. Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 12(3), 49-62.
• Bhattacharya, S., Bashar, M. A., Srivastava, A. & Singh, A. (2019). Nomophobia: No mobile phone phobia. Journal of Family Medicine and Primary Care, 8(4), 1297-1300. doi: 10.4103/jfmpc.jfmpc_71_19
• Bragazzi N.L, & Del Puente G. (2014). A proposal for including nomophobia in the new DSM-V.Psychol Res Behav Manag, (7),155-160. https://doi.org/10.2147/PRBM.S41386
• Cardillo, A. (2025). How many google searches are there per day?, Exploding topics, https://explodingtopics.com/blog/google-searches-per-day, Erişim Tarihi: 10.11.2025
• Çetinkaya, G., ve Uzun, L. (2010). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik özellikleri. H. Ülper (Ed.), Türkçe ders kitabı çözümlemeleri (s. 141- 153). Pegem Akademi.
• Alioshkin Cheneguin, A., Salvat Salvat, I., Romay Barrero, H., & Torres Lacomba, M. (2020). How good is online information on fibromyalgia? An analysis of quality and readability of websites on fibromyalgia in Spanish. BMJ open, 10(7), e037065. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2020-037065
• Çifci, H. K., Kozanhan, B., & Solak, İ. (2020). Madde bağımlılığı ile ilgili Türkçe internet sitelerinin okunabilirliğinin değerlendirilmesi. Bağımlılık Dergisi, 21(1), 56-63.
• Çoban, A. (2014). Okunabilirlik kavramına yönelik bir derleme çalışması. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, (9), 96-111.
• Eryılmaz, M., Solak, İ., Ay, E., Kozanhan, B. (2022). Evaluation of readability of Turkish websites on obesity and bariatric surgery. Clinical and Experimental Health Sciences, 12(1), 41-45. https://doi.org/10.33808/clinexphealthsci.763167
• Eyüboğlu, E. (2023). Ebeveynler ve online sağlık bilgisi arama davranışı: Sağlık okuryazarlığı kapsamında bir inceleme. TRT Akademi, 08(19), 904-933. https://doi.org/10.37679/trta.1328286
• Felipe, L., Beukes, E. W., Fox, B. A., & Manchaiah, V. (2020). Quality and readability of English-language Internet information for vestibular disorders. Journal of vestibular research:equilibrium & orientation, 30(2), 63–72. https://doi.org/10.3233/VES-200698
• Gezgin, D. M. (2017). Exploring the influence of the patterns of mobile internet use on university students’ nomophobia levels. European Journal of Education Studies, 3(6). 29-53 http://dx.doi.org/10.46827/ejes.v0i0.714
• Goldbord, R. (2001). Readable writing by scientists and researchers. Journal of Environmental Healty, 63(8), 40-42.
• Grohol JM, Slimowicz J, Granda R. (2014). The quality of mental health information commonly searched for on the Internet. Cyberpsychol Behav Soc Netw. 17(4)216-21.
• Güleç, G., Köşger, F., & Eşsizoğlu A. (2015). DSM5'te bağımlılık-alkol ve madde kullanım bozuklukları, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, (7), 448-460.
• Güngör, M. (2023). Yerel haber sitelerinin güncelliği ve yerelliğinin tıklanma oranlarına etkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(52), 126-141. https://doi.org/10.52642/susbed.1342963
• Güyer T., Temur T. & Solmaz E. (2009). Bilgisayar destekli metin okunabilirliği analizi, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(4), 751-766.
• Hoşgör, H. (2020). Üniversite öğrencilerinin nomofobi düzeyini etkileyen faktörler ve ders performansları üzerinde nomofobinin etkisi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(25), 3167-3197. https://doi.org/10.26466/opus.650312
• Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayınları.
• Kavun, M., & Maden, S. (2024). Türkiye'de okunabilirlik ile ilgili yayımlanmış makalelerin araştırma eğilimleri. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 18(48). https://doi.org/10.29329/mjer.2024.
• Kemp, S. (Şubat, 2024). Digital 2024: Turkey. https://datareportal.com/reports/digital-2024-turkey. Erişim Tarihi: 20.03.2025
• Kemp, S. (Ekim, 2025). Dijital 2026 Küresel Genel Bakış Raporu, https://datareportal.com/ Erişim Tarihi: 30.10.2025
• King, A. L., Valença, A. M., & Nardi, A. E. (2010). Nomophobia: the mobile phone in panic disorder with agoraphobia: reducing phobias or worsening of dependence?. Cognitive and behavioral neurology: official journal of the Society for Behavioral and Cognitive Neurology, 23(1), 52–54. https://doi.org/10.1097/WNN.0b013e3181b7eabc
• Kirazlı, Y., Atamaz Çalış, F., El, Ö., Gökçe Kutsal, Y., Peker, Ö., Sindel, D., Tuzun, Ş., Gogas Yavuz, D., Durmaz, B., Akarirmak, Ü., Bodur, H., Hamuryudan, V., Inceboz, U., & Öncel, S. (2020). Updated approach for the management of osteoporosis in Turkey: a consensus report. Archives of osteoporosis, 15(1), 137. https://doi.org/10.1007/s11657-020-00799-0
• Kurt, F. (2018). Üniversite öğrencilerinde akıllı telefon kullanım bozukluğu ile dürtüsel davranış çocukluk çağı travması arasındaki ilişki. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Lyden, P. (2017). Using the national institutes of health stroke scale: a cautionary tale. Stroke, 48(2), 513-519.
• Maeng, S., & Arbeau, K. (2018). The struggle is real: fear of missing out (fomo) and nomophobia can, but do not always, occur together. Western University Yayımlanmamış Bachelor’s thesis, Trinity.
• Oberst, U., Wegmann, E., Stodt, B., Brand, M., & Chamarro, A. (2017). Negative consequences from heavy social networking in adolescents: The mediating role of fear of missing out. Journal of adolescence, 55, 51–60. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2016.12.008
• Ögel, K. (2012). İnternet bağımlılığı. Kültür Yayınları.
• Park, W.K (2005). Mobile phone addiction, R. Ling ve Per E. Pedersen (Eds.), In mobile communications, (p.253-272) Springer, London.
• Schmitt, P. J., & Prestigiacomo, C. J. (2013). Readability of neurosurgery-related patient education materials provided by the American Association of Neurological Surgeons and the National Library of Medicine and National Institutes of Health. World neurosurgery, 80(5), e33–e39. https://doi.org/10.1016/j.wneu.2011.09.007
• Solak, M. (2019). Kolorektal kanser hakkında bilgi içeren internet sitelerinin okunabilirliği. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, (16)509-513. https://doi.org/10.35440/hutfd.623920
• Solak, İ., Kozanhan, B., & Ay, E. (2021). Readability of Turkish websites containing Covıd-19 ınformation. The Anatolian Journal of Family Medicine, 4(1)57. doı: 10.5505/anatoljfm.2020.21939
• Solak, İ., Kozanhan, B., Akın, A., Gürer, N., Ay, E., & Eryılmaz, M.A. (2021). Evaluation of readability of turkish websites about smoking cessation. Bağımlılık Dergisi, 22(2) 123-128 https://doi.org/10.51982/bagimli.829808
• Sönmez, V. (2003). Metinlerin eğitselliğini saptamada matematiksel bir yaklaşım (Sönmez Modeli). Eğitim Araştırmaları Dergisi, 10, 24-39.
• Şar, A.H, & Işıklar, A. (2012). Adaptation of problem mobile phone use scale to Turkish. Journal of Human Sciences, (9) 264-275.
• Temur, T. (2003). Okunabilirlik (Readability) kavramı. TÜBAR, 13, 169-180.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2024). https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Ulusal-Egitim-Istatistikleri-2023-53444, Erişim Tarihi: 30.01.2025
• Türkiye İstatistik Kurumu (2025). Hanehalkı bilişim teknolojileri (BT) kullanım araştırması.https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2025-53925. Erişim Tarihi: 10.11.2025
• Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi (2024). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp, Erişim Tarihi: 30.01.2025
• Yeşilay (2024). Bağımlılık. https://www.yesilay.org.tr/tr/bagimlilik/teknoloji-bagimliligi, Erişim Tarihi: 20.01.2025
• Yıldırım, C., & Correia A-P. (2015). Exploring the dimensions of nomophobia: development and validation of a self-reported questionnaire. Computers in Human Behavior, 49, 130-137. https://doi.org/10.1016/j.chb.2015.02.059
• Yıldız Durak, H. (2018). What would you do without your smartphone? Adolescents’ social media usage, locus of control, and loneliness as a predictor of nomophobia. Addicta: The Turkish Journal on Addictions,(5)543−557. http://dx.doi.org/10.15805/addicta.2018.5.2.0025
• Yılmaz R, Karpuz S. (2023). The quality and reliability of Turkish websites in Google containing information about amputation rehabilitation in the shadow of the earthquake disaster. Anadolu Klin. 28(3),266-75. https://doi.org/10.21673/anadoluklin.1282353
• Yılmaz, R., Karpuz, S., Yılmaz, H.,& Solak, İ. (2023). Osteoporoz ile ilgili Türkçe web sitelerinin bilgi içeriği, okunabilirlik, güvenilirlik ve kalitesinin değerlendirilmesi. Turk J Osteoporos. 29(2),109-116. doi:10.4274/tod.galenos.2023.46872