Çatışmaların ve Uzlaşıların Televizyon Anlatısında Temsili: Kızıl Goncalar Dizisi

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 2, 872 - 901, 12.12.2025

Ece Ünür

https://doi.org/10.47107/inifedergi.1736440

Öz

Televizyon dizilerinin anlatı yapısındaki çatışmalar hikâyeyi ilerleten dramatik unsurları oluşturmanın yanı sıra; hangi kimliklerin görünür kılındığını, hangi değerlerin ön plana çıkarıldığını veya hangi toplumsal ayrışmaların daha yoğun biçimde izleyiciye yansıtıldığını anlamak açısından önemli anlatı alanları sunmaktadır. Bu bağlamda televizyon dizileri yalnızca bireysel kimliklerin inşasını değil, “biz ve onlar/öteki” kimliklerinin inşasını sağlayan ve kolektif hafızayı şekillendiren araçlar olarak da işlev görmektedir. Dini temalı dizilerse dini kimliklerin ve dini değerlerin topluma aktarılmasında etkili olmaktadır. Bu tür dizilerde muhafazakâr karakterler genellikle İslam’ın ahlaki ve sosyal normlarına uyumlu, geleneksel aile yapısına bağlı ve toplumsal sorumluluklarını ön planda tutan bir şekilde resmedilirken; seküler karakterler ise sıklıkla “modern” ve batılı yaşam tarzlarını benimseyen, bireysel özgürlüklerine vurgu yapan ve çoğunlukla İslami normlarla çatışan özelliklerle sunulmaktadır. Muhafazakâr ve seküler karakterler arasındaki bu temsil farkı, dini temalı dizilerin merkezindeki çatışmanın ana konusunu oluşturmaktadır.

Bu çalışma, dini temalı dizilerin anlatı yapılarında yer alan çatışmaları “biz” ve “onlar/öteki” kimlikleri bağlamında ele almaktadır. Bireyler, ait oldukları gruplara karşı olumlu bir algı geliştirirken, “onlar/öteki” olarak konumlandırdıkları gruplardan kendilerini ve ait oldukları grupları ayrıştırma eğilimindedir. Çalışmada, “biz” ve “onlar/öteki” kimliklerinin inşası ile muhafazakâr-seküler kimlik çatışmalarının nasıl şekillendiği ve bu çatışmaların anlatıyı nasıl yönlendirdiği incelenmiştir. Örneklem olarak seçilen Kızıl Goncalar dizisi, karakterler arasındaki dini ve kültürel ayrışmaları ve uzlaşıları gözler önüne sermesi bakımından dikkate değerdir. Dizide muhafazakâr ve seküler kimliklerin temsil biçimleri, dünya görüşleri, yaşam tarzları ve değer sistemleri üzerinden belirginleşen ayrışmalar, anlatının temel çatışma unsurları olarak öne çıkmaktadır. İçerik analizi ve söylem analizi yöntemleriyle yapılan incelemeler doğrultusunda muhafazakâr karakterlerin geleneksel değerlere bağlı, dini hassasiyetleri yüksek bireyler olarak sunulduğu; seküler karakterlerinse modern, bireysel özgürlüğü önemseyen ve laik bir yaşam biçimini benimseyen figürler olarak temsil edildikleri bulgulanmıştır. Karakterlerin bu farklılıklardan dolayı sürekli olarak çatışma içinde oldukları ancak hoşgörü ve diyalog ortamının yaratılması durumunda bu iki kesim arasında uzlaşı sağlanabileceği çalışma sonucunda ortaya çıkan bir diğer bulgudur.

Anahtar Kelimeler

Anlatı , Çatışma ve uzlaşı , İslami diziler , Sosyal kimlik

Representation of Conflicts and Reconciliations in Television Narrative: The Series Kızıl Goncalar

Öz

Conflicts within the narrative structure of television series not only serve as dramatic elements that advance the story; they provide a significant narrative space for understanding which identities are made visible, which values are emphasized, or which societal divisions are reflected more intensely to the audience. In this context television series not only contribute to individual identity construction but also serve as instruments for building the “us and them/the other” identities and shaping collective memory. Religious-themed series serve as powerful tools for conveying religious identities and Islamic values to society. In these series, conservative characters are frequently depicted in alignment with Islamic ethical and social standards, portraying traditional family structures and prioritizing communal responsibilities. In contrast, secular characters are often shown embracing “modern” and Western lifestyles, emphasizing individual freedoms, and frequently presented in tension with Islamic norms. This representational divide between conservative and secular characters constitutes the main conflict in the religious-themed series.

This study examines the conflicts within the narrative structures of religious-themed television series in the context of “us” and “them/the other” identities. Individuals develop a positive perception of the groups they belong to while differentiating themselves from groups positioned as the “them/the other”. This study explores how the construction of “us” and “them/the other” identities shapes conservative-secular identity conflicts and how these conflicts direct the narrative. The selected case study, Kızıl Goncalar, is significant in its portrayal of conflicts and reconciliations in terms of religious and cultural divisions among its characters. The representation of conservative and secular identities in the series, the distinctions in their worldviews, lifestyles, and value systems, all emerge as fundamental elements of the narrative conflict. Through content analysis and discourse analysis, the study finds that conservative characters are depicted as individuals with strong religious sensitivities who adhere to traditional values, while secular characters are represented as modern figures who prioritize personal freedom and adopt a secular way of life. Another finding of the study is that although the characters are constantly in conflict due to these differences, reconciliation can also be achieved between these two groups, if an environment of tolerance and dialogue is created.

Anahtar Kelimeler

narrative , conflict and reconciliation , Islamic series , social identity

Kaynakça

• Akboğa, S. (2020). Türkiye siyasi ve toplumsal hayatında başörtüsünün değişen anlamları. Liberal Düşünce Dergisi, 25(98), 83-101.
• Arıkan, R. (2017). Araştırma yöntem ve teknikleri. (3. Baskı). Ankara: Nobel Yayınları.
• Armer, A. (2010). Sinema ve TV için senaryo yazmak. (Çev. V.T. Erdamar). İstanbul: Es Yayınları.
• Aydın, İ. H. (2011). Seküler ahlak bağlamında din-ahlak ilişkisi. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (35), 1-23.
• Aydos, S. S. (2024). Türkiye’deki politik kutuplaşmanın Kızıl Goncalar dizisinde temsili. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 12(41), 434-460.
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır?. Ahi Evran Üniversiresi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388.
• Beşikci, B. (2023). İslami kimliğin dizilerdeki sunumu: Kızılcık Şerbeti örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 52, 74-91.
• Barros, T.Z. (2023). The polysemy of an empty signifier: the various uses of Ernesto Laclau’s puzzling concept. Journal of Political Ideologies, 28(1), 1-19.
• Bilecik, S. (2019). İlahiyat fakültesi öğrencilerinin dinde yenilikçiliğe bakış açıları ve eleştirel düşünme eğilimi ilişkisi (NEÜ ilahiyat fakültesi örneği), Marife, 19(2), 293-322.
• Bilgin, N. (2006). Sosyal bilimlerde içerik analizi: Teknikler ve örnek çalışmalar. (2. Baskı). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Can, H. (2006). Aristoteles’te katharsis kavramı. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 63-70.
• Çuhadar, M. (2019). Türkiye’de kamu hizmeti yayıncılığı açısından dinî temalı TV programları ve diyanet TV program türleri üzerine bir inceleme. Medya ve Din Araştırmaları Dergisi (Mediad), 2(2), 237-266.
• Demir, N.K. (2007). Elazığ’da kurtlar vadisi dizisinin alımlanması. F.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, IX(2), 251-266.
• Deniz, K. (2019). Dramatik çerçeveleme ve televizyonda temsil ilişkisi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• Efe, H. S. (2024). Muhafazakâr ve laik kimliklerin televizyon dizilerinde alımlanması: Kızılcık Şerbeti dizisi, Injocmer, 4(1), 21-43.
• Erdoğan, İ. (2011). İletişimi anlamak. (4. Baskı). Ankara: İrfan Erdoğan Pozitif Matbaacılık.
• Ertit, V. (2014). Birbirinin yerine kullanılan iki farklı kavram: sekülerleşme ve laiklik. Akademik İncelemeler Dergisi, 9(1), 103-124.
• Ertugay, F. (2022). Türkiye’de politik kutuplaşmanın tarihsel kökenleri/kolektif hafıza. Amme İdaresi Dergisi, 55(2), 27-62.
• Esslin, M. (2001). Televizyon çağı: TV beyaz camın arkası. (Çev. M. Çiftkaya). İstanbul: Pınar Yayınları.
• Göle, N. (2016). Modern mahrem. İstanbul: Metis Yayınları.
• Güngör, N. (2011). İletişim kuramlar yaklaşımlar. (6. Baskı). Ankara: Siyasal Kitapevi.
• Hall, S. (2017). Temsil: Kültürel temsiller ve anlamlandırma uygulamaları. S. Hall (Ed.). (Çev. İ. Dündar). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Hayta, N. (2019). Medya ve din ilişkisi bağlamında Türkiye’de dini yayıncılık: “Prof. Dr. Nihat Hatipoğlu ile dosta doğru” programı örneği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
• Hogg, M.A., Terry, D.J. ve White, K.M. (1995). A tale of two theories: A critical comparison of identity theory with social identity theory. Social Psychology Quarterly, 58(4), 255-269.
• Karakaya, H. (2015). Türk sinemasında modernleşme algısı, akımlar ve din adamı tiplemesi. Munzur Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(6), 6-15
• Karakaya, H. (2018). Türk sinemasında din adamı tiplemesi. Munzur Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(12): 48-70.
• Kars, N. (2012). Televizyon programı yapalım herkes izlesin. İstanbul: Derin Yay.
• Kaymak, A. (2024). Televizyon dizilerinde muhafazakâr ve seküler ayrımının alımlanması: Kızıl Goncalar örneği. Türkiye Medya Akademisi Dergisi, 8, 25-54.
• Kazaz, A. ve Say, B. (2024). Televizyon dizilerinde muhafazakâr ve seküler temsiller: Kızılcık Şerbeti ve Kızıl Goncalar. İdil, 113, 125–154.
• Memiş Doğan, M. (2018). Türkiye’de kimlik ve öteki: Sultanbeyli-Kadıköy örneği. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Eskişehir.
• Moore, W. E. (2010). İşlevselcilik (Çev. Ş. Tekeli). (Ed. S. Tüfekçioğlu Özdemir), Sosyolojik çözümlemenin tarihi (s. 359-404). İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Mutlu, E. (2008). İletişim sözlüğü. (5. Baskı). Ankara: Ayraç Kitabevi.
• Oluk, A. (2008). Klasik anlatı sineması. Hayalet Kitap.
• Onay, A. (2005). Dini içerikli film, dizi ve dramalarda senaryo ve görsellik sorunu. II. Uluslararası Dini Yayınlar Kongresi Sesli Görüntülü Dini Yayıncılık (s. 113-119). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Özer, Ö (2022). Yetiştirme Kuramı. (Ed. Ö. Özer), Anaakım medya kuramları. (s.185-214). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Özer, Ö. (2014). Yetiştirme kuramı: televizyonun kültürel işlevlerinin incelenmesi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Postman, N. (2010). Televizyon öldüren eğlence gösteri çağında kamusal söylem. (Çev. O. Akınhay). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Sarımsakcı Akar, T. (2020). 2000-2010 yılları arasında en çok izlenen türk dizilerinde dini motifler: Yaprak Dökümü Dizisi Örneği. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya.
• Serin Aksoy, E. (2023). Televizyonda dinin temsili: dini içerikli televizyon dizileri üzerine bir inceleme. Dijital Comunication Journal, 6(11), 15-29.
• Somer, M. ve McCoy, J. (2019). Transformations through Polarizations and Global Threats to Democracy. The ANNALS of the American Academy of Political and Social Science, 681(1), 8-22.
• Sönmez, M.F. (2014). Televizyon dizilerinde dindarlığın temsili: “Huzur Sokağı” dizisi üzerinden bir inceleme. Atatürk İletişim Dergisi, 7, 113-126.
• Speidel, S. (2012). Film form and narrative:Introduction to film studies. (5. Baskı). (Ed. J. Nelmes). Routledge.
• Şimşek, İ. H. ve Demir, Z. (2024). Türkiye’de 1980’li ve 1990’li yıllarda radikal eğilimli islamcı erkeklerin deradikalleşme sürecini etkileyen faktörler. Eskiyeni, 54, 1053-1074.
• Tajfel, H. ve Turner, J.C. (1986). The social identity theory of intergroup behavior. Political Psychology, 276-293. https://christosaioannou.com/Tajfel%20and%20Turner%201986.pdf , Erişim Tarihi: 04.03.2025.
• T.C. Radyo ve Televizyon Üst Kurulu Kamuoyu, Yayın Araştırmaları ve Ölçme Dairesi Başkanlığı (2018). Televizyon izleme eğilimleri araştırması – 2018. Çankaya
• Tönnies, F. (2018). Cemaat ve Cemiyet. (Çev. Emre Güler). İstanbul: Vakıfbank Kültür Yayınları.
• Tuğan, N.H. (2018). Film anlatısında çatışma kavramı: This Beautiful Fantastic (Simon Aboud) filminde çatışma ve karakter yaratımı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(55), 1123-1133.
• Tuğla, K. (2012), Türkiye’de İslami içerikli televizyon yayıncılığının gelişimi üzerine bir inceleme: çocuk kanalı Yumurcak TV örneği. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• Turgut, F. (Yapımcı). (2024-2025). Kızıl Goncalar [Televizyon dizisi]. Gold Film.
• Ünür, E. (2013). Türk televizyon dizilerinde toplumsal kimliklerin temsili. Erciyes İletişim Dergisi, 3(2), 32-42.
• Üstündağ, A. (2019). Dizi içeriklerinin gelişim alanları açısından önemi. Çocuk ve Gelişim Dergisi, 2(4), 58-72.
• Yüce Tar, Y. (2013). Feministim demeden nasıl feminist olunur: İslamcı kadınların kadın hakları tartışmalarındaki kavramsal itirazları. Uluslararası VII. Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildiri Kitabı II (ss.101-116) içinde, (Ed. M. Tuna). Muğla: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Yayınları.