ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİNDE HÜMANİZMA KAVRAYIŞLARI II: ADIMLAR DERGİSİ HÜMANİZMA ANKETİNİN SONLANDIRILMASI

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 2, 158 - 174, 30.11.2021

Eren Ekin Ercan

https://doi.org/10.47107/inifedergi.887026

Cited By: 1

Öz

"Adımlar'ın Hümanizma Anketi" başlığıyla dönemin entelektüellerinden görüşler alan Adımlar dergisinin 8. sayısının neredeyse tamamı hümanizma tartışmasını sonlandırmaya ayrılmıştır. İlk makalede, ankete katılan yazarların ilgili görüşlerine yer verilmiş, hümanizma kavrayışları ortaya konmuştur. Dolayısıyla bu makalenin amacı, Adımlar dergisinin 8. sayısında yer alan ve hümanizma anketini sonlandıran tartışmaların betimlenmesidir. Çalışmanın bu bölümünde, Doç. Dr. Muzaffer Ş. Başoğlu, Doç. Dr. Behice S. Boran, Zeki Baştımar, Prof. Walter Ruben, Prof. Henri Fallon'un yanı sıra "Adımlar" imzasıyla 8. sayıda yayımlanan toplam 6 makale incelenmiştir. Derginin sahibi ve dergideki hümanizma anketinin sonlandırılmasında yorumsal olarak belirgin olması nedeniyle çalışmada öncelikle Behice Boran'ın sosyolojisine ilişkin görüşlere yer verilmiştir. Daha sonrasında, Adımlar dergisinin 7. sayısında Cumhuriyet'in 20. yılına özel olarak kaleme aldığı makalesi üzerinden Türkiye'deki toplumsal yapıya dair yorumları betimlenmiştir. Ardından 8. sayıdaki hümanizma görüşleri çözümlenmiş, Behice Boran ve "Adımlar" imzası taşıyan metinler ise birlikte tartışılmıştır. Çalışmanın en önemli bulgusu, liberal bir hümanizma kavrayışından daha çok tarihsel materyalist bir hümanizma anlayışına ağırlık verilmesidir. Bunun ardalanında yatan neden ise, burjuva sınıfıyla birlikte açığa çıkan hümanizma düşüncesinin, burjuva sınıfının kendi tarihsel hakimiyetini kurması sonrasında hümanizma karşıtı bir anlayışı benimsemesidir. Farklı bir deyişle, Adımlar'ın hümanizma kavrayışı güncel ekonomi politik sorunları odağa alan daha materyalist bir çizgidedir. Öte yandan, Türk hümanizmasının kendini sadece yerelle sınırlı tutmasının bir noktadan sonra yerel vurguları da yok edeceği görüşü dergide hakimdir. Bu bağlamda, içinde bulunulan çağın koşullarının hem bilimsel hem de kültürel olarak takip edilmesinin iktisadi ve siyasi özgürlüğü beraberinde getireceği, bunun ise Türk hümanizmasını da kapsayan her türlü hümanist vurguyu anti-sömürgeci bir şekilde muhafaza edeceği iddiası görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Hümanizma, Rönesans, Türk Hümanizması, Behice Boran, Adımlar

Kaynakça

• Adımlar. (1943a, İkinci Teşrin). Cumhuriyet inkılâbımızın tarihi manası. Adımlar, 7, 209-214.
• Adımlar. (1943b, İlkkânun). Memleketimizde hümanizma yazıları. Adımlar, 8, 251-254.
• Atılgan, G. (2007). Behice Boran: Öğretim üyesi, siyasetçi, kuramcı. İstanbul: Yordam Kitap.
• Başoğlu, D. D. M. Ş. (1943, İlkkânun). Hümanizma görüşümüz. Adımlar, 8, 249-251.
• Baştımar, Z. (1943, İlkkânun). Büyük Türk hümanisti Tevfik Fikret. Adımlar, 8, 260-262.
• Berkes, N. (2012). Türkiye'de çağdaşlaşma. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Boran, D. D. B. S. (1943, İlkkânun). Hümanizmanın sosyal şartları. Adımlar, 8, 255-259.
• Boran, B. (1992). Toplumsal yapı araştırmaları: İki köy çeşidinin mukayeseli tetkiki. İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• Boran, B. (2016). Türkiye ve sosyalizm sorunları. İstanbul: Yordam Kitap.
• Boran, B. (2018). Behice Boran kitabı. E. A. Türkmen (Haz.). Ankara: Dipnot Yayınları.
• Durgun, Ş. (2015, Aralık). Türkmerkezli yaklaşımdan Avrupamerkezli yaklaşıma geçişte hümanizma. Akademik Hassasiyetler, 15, 1-26.
• Kayalı, K. (2018). Türk kültür dünyasından portreler. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Marx, K. ve Engels, F. (2013). Alman ideolojisi. (2. Basım). (Çev. Tonguç Ok ve Olcay Geridönmez). İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• Öztürk, S. (2011). Türkiye'de iletişim sosyolojisinin kaynakları: Boran ve Küçükömer'i semptomal okumak. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Ruben, P. W. (1943, İlkkânun). Hümanizma ve insanlık. Adımlar, 8, 263-265.
• Toprak, Z. (2020). Atatürk: Kurucu felsefenin evrimi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Wallon, H. (1943, İlkkânun). Millet varlığı içinde klasik kültür yalnız birleştirici midir?. Adımlar, 8, 266-268.
• Yiyen, E. (2007). Yeditepe dergisi etrafında gelişen sanat faaliyetleri (1970-1983). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara.