Öz
Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıktığı söylenen ve kısa sürede tüm dünyaya yayılarak salgın hastalık haline dönüşen COVID-19 ile mücadele kapsamında çeşitli iletişim ve halkla ilişkiler çalışmaları yapılmaktadır. Türkiye’de de T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından koronavirüs ile mücadele kapsamında afiş, billboard, broşür vb. görsel iletişim araçları hazırlanmıştır. Bu araçların en önemlilerinden biri de kamu spotlarıdır. Kamu spotları, toplum sağlığının geliştirilmesi ve hastalıkların önlenmesi bakımından önemli bir iletişim aracıdır. Sağlık, trafik, çevre vb. konularda toplumda davranış değişikliği yaratmak ve belli konulara dikkat çekmek için hazırlanırlar. Devlet kanalları başta olmak üzere diğer televizyon kanallarında da bu kamu spotlarına yer verilmektedir.
Bu araştırmada, T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından koronavirüs ile mücadele kapsamında hazırlanan kamu spotları analiz edilmiştir. Araştırma kapsamında, Bakanlık tarafından hazırlanan 51 kamu spotu arasından 4 kamu spotu seçilmiştir. Araştırmanın amacına uygun olduğu düşünülen bu dört kamu spotunda son dönemlerin popüler televizyon dizilerinde oynayan iki ünlü oyuncu yer almıştır. “Mucize Doktor” adlı televizyon dizisinde “Doktor Ali Vefa” karakterini canlandıran Taner Ölmez ve “Hekimoğlu” adlı televizyon dizisinde “Doktor Ateş Hekimoğlu” karakterini canlandıran Timuçin Esen ilgili kamu spotlarının oyuncularıdır. Oyuncular, bu kamu spotlarında COVID-19 salgını hakkında topluma bilgilendirici mesajlar vermektedir.
Kamu spotlarının analiz edilmesinde göstergebilimsel çözümleme yöntemi kullanılmıştır. Göstergebilimsel çözümleme yöntemi ile analiz edilen kamu spotlarında yer alan görsel göstergelerin neyi ifade ettikleri, nasıl mesaj verdikleri, renk ve tipografi gibi tasarım elemanlarının nasıl düzenlendiği ve nasıl kullanıldığı belirlenmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre, analiz edilen bu kamu spotlarında yazılı, sesli ve görsel göstergelerin kullanıldığı ve göstergeler aracılığıyla mesajlar verildiği saptanmıştır. Oyuncuların verdiği sesli mesajlar, yazılı ve görsel öğelerle desteklenerek salgınla ilgili farkındalık oluşturulmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Ambrose, G. ve Harris, P. (2013). Grafik tasarımda renk. (Çev. Bengisu Bayrak). İstanbul: Literatür Yayınevi.
- Ardıç Çobaner, A. (2013). Sağlık iletişiminde korku öğesinin kullanımı: sigara paketlerinde kullanılan sigara karşıtı görsellerin göstergebilimsel analizi. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 37, 211-235.
- Becer, E. (2011). İletişim ve grafik tasarım. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
- Barthes, R. (2012). Göstergebilimsel serüven. (6.Baskı). (Çev. Mehmet Rifat, Sema Rifat). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Bilgiç, B. (2016). Türkiye’de kamu spotu oluşum süreci ve yayın politikaları. İletişim Çalışmaları Dergisi, 1, 25-61.
- Çınarlı, İ. (2004). Sağlığın geliştirilmesine sağlık iletişimi yöntemleri olarak sosyal pazarlama, medyada savunuculuk ve halkla ilişkilerin etkisi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
- Erdal, G. (2015). İletişim ve tipografi. İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
- Erkman-Akerson, F. (2005). Göstergebilime giriş. İstanbul: MULTILINGUAL.
- Fidan, M. ve Yetiş, A. (2018). Sağlık iletişiminde algı: kamu spotları üzerine bir araştırma. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 11(2), 159-178.
- FOX TV (2021). https://www.fox.com.tr/Mucize-Doktor/bilgi, Erişim Tarihi: 03.01.2021.
- İmik Tanyıldızı, N. (2020). COVID-19 salgını sürecinde sağlık iletişiminde sosyal medya, https://iksadyayinevi.com/product/covid-19-salgini-surecinde-saglik-iletisiminde-sosyal-medya/, Erişim Tarihi: 11.10.2020.
- KANAL D (2021). https://www.kanald.com.tr/hekimoglu/hikaye-ve-kunye, Erişim Tarihi: 03.01.2021.
- Ketenci H.F. ve Bilgili, C. (2006). Görsel iletişim & grafik tasarımı. İstanbul: Beta Basım A.Ş.
- Kırık, A. M. (2013). Sinemada renk öğesinin kullanımı: renk ve anlatım ilişkisi. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(6), 71-83.
- Mutlu, E. (2012). İletişim sözlüğü. Ankara: Sofos.
- Öztürk Ahbap, B. (2014). Renklerin pazarlama üzerindeki etkisi. T.C. İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
- Özüpek, M. N. ve Özer, D. (2018). Sigara karşıtı kamu spotlarının bireyler üzerindeki etkisinin nörogörüntüleme yöntemiyle tespit edilmesi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9(16), 183-215.
- Radyo Televizyon Üst Kurulu (2020). https://www.rtuk.gov.tr/oncelikli-yayinlar-ve-kamu-spotlari/3717/3985/kamu-spotlari-yonergesi.html, Erişim Tarihi: 20.12.2020.
- Rifat, M. (2009). Göstergebilimin ABC’si. İstanbul: Say Yayınları.
- Sarıkavak, N.K. (1997). Tipografinin temelleri. Ankara: Doruk Yayınları.
- Sığırcı, İ. (2017). Göstergebilim uygulamaları. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Sözen, M. ve Tanyeli, U. (2018). Sanat sözlüğü. (18. Basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Sağlık Bakanlığı; (2021). https://covid19.saglik.gov.tr/Eklenti/39551/0/covid-19rehberigenelbilgilerepidemiyolojivetanipdf.pdf, Erişim Tarihi: 15.02.2021.
- Şengün, H. (2016). Sağlık hizmetlerinde iletişim yönetimi. İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, 79(1), 38-42.
- Uçar, T.F. (2004). Görsel iletişim ve grafik tasarım. İstanbul: İnkılap Yayınevi.
- World Healthy Organization (2021). https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019, Erişim Tarihi: 18.02.2021.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | İletişim ve Medya Çalışmaları |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Kasım 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Cilt: 6 Sayı: 2 |
