İLETİŞİM ALANINDA YAPILAN SOSYAL MEDYA KONULU ÇALIŞMALARA YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 2, 46 - 66, 30.11.2022

Ezgi Güneş , Selime Gümüş

https://doi.org/10.47107/inifedergi.1147721

Öz

İletişim alanında yapılan sosyal medya araştırmalarının, özellikle son zamanlarda dikkat çekici bir yoğunluğa sahip olduğu görülmektedir. Bu bağlamda geçmiş çalışmaların sosyal medyayı nasıl ele aldığı sorusu gündeme gelerek çalışmalarda; ağırlık verilen konular, kullanılan yöntemler ve örneklemler gibi çeşitli açılardan değerlendirmelerin yapıldığı araştırmalar gerçekleştirilmektedir. Geçmiş yıllarda yapılmış çalışmaların sistematik bir biçimde incelenmesi, güncel eğilimleri yakalamak ve alanda var olan teorik ve metodolojik boşlukları ortaya koymak adına oldukça önem arz etmektedir. Söz konusu çalışmada, iletişim alanında gerçekleştirilmiş sosyal medyaya yönelik araştırmalar; konu, kapsam ve yöntem bakımından değerlendirilerek mevcut durumun tespit edilmesi ve alandaki boşlukların ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda nitel araştırma yönteminden yararlanılmıştır. Buna göre araştırma kapsamında, TR Dizin’de 2011-2020 yılları arasında yayımlanan iletişim alanında yapılmış sosyal medya konulu 440 çalışma niceliksel içerik analizi yapılarak incelenmiştir. Çalışma sonucunda, iletişim alanında yapılan sosyal medya araştırmalarının sayıca en fazla 2018 yılında, en az ise 2020 yılında gerçekleştirildiği görülmüştür. Diğer yandan çalışmaların çoğunlukla özgün araştırma makalelerinden oluştuğu ve bunlarda kullanılan yöntemlerin nitel ve nicel araştırma yöntemi ağırlıklı olduğu, karma yöntemin çok fazla kullanılmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Yapılan araştırmaların ise büyük oranda sosyal medya içerikleri üzerinden gerçekleştirildiği tespit edilmiştir. Ayrıca çalışmada yapılan tematik değerlendirme kapsamında en çok çalışmanın örgütler özelinde, daha sonra ise sırasıyla sosyal medyanın karakteristiği ve eleştirel konular etrafında ele alındığı görülmüştür. Çalışma, iletişim bilimlerinde güncel sosyal medya araştırmalarının eğilimlerini ortaya çıkararak alandaki tematik ve metodolojik boşlukların giderilmesi ve bu bağlamda gelecek çalışmalar için yol gösterici olması bakımından katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal medya, iletişim araştırmaları, iletişim, halkla ilişkiler, içerik analizi

Kaynakça

• Akyıldız, S., & Yılmaz, K. G. (2020). Sosyal Medya Konulu Araştırmaların Bilim Haritalama Tekniği ile Bibliyometrik Analizi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(28), 1416-1451.
• Allagui, I., & Breslow, H. (2016). Social media for public relations: Lessons from four effective cases. Public relations review, 42(1), 20-30.
• Apuke, O. D., & Tunca, E. A. (2018). Social media and crisis management: A review and analysis of existing studies. LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 199-215.
• Arğın, E. (2019). Türkiye'de siyasi partilerin sosyal medya kullanımları: 2017 anayasa referandumunda YouTube kullanımı üzerinden bir inceleme. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29(2), 327-344.
• Aydın, A. F. (2020). Gösteri Toplumunun Yeni Panoptikonu Olarak Sosyal Medya. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 9(3).
• Bat, M., & Yurtseven, Ç. (2014). Sosyal medyada kurumsal kriz yönetimi: Onur Air örneği. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 2(3), 197-223.
• Baym, N. K. (2015). Social media and the struggle for society. Social Media+ Society, 1(1).
• Bayram, V. (2020). Sosyal Medyada Etik Sorunlar: Bir Literatür Taraması. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 4(19), 125-139.
• Bretschneider, S., & Parker, M. (2016). Organization formalization, sector and social media: Does increased standardization of policy broaden and deepen social media use in organizations?. Government Information Quarterly, 33(4), 614-628.
• Brooks, S. (2015). Does personal social media usage affect efficiency and well-being?. Computers in Human Behavior, 46, 26-37.
• Brown, I. (2015). Social media surveillance. The international encyclopedia of digital communication and society, 1-7.
• Bruns, A. (2017, September). Echo chamber? What echo chamber? Reviewing the evidence. In 6th Biennial Future of Journalism Conference (FOJ17).
• Budak, H. (2018). Sosyal medya iletişiminde mahremiyetin serüveni. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 7(1).
• Ceyhan, Ç. (2017). Sosyal medyanın tüketim gücü. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 1(3), 221-226.
• Cho, C. H., & Khang, H. (2006). The state of internet-related research in communications, marketing, and advertising: 1994-2003. Journal of Advertising, 35(3), 143-163.
• Cinelli, M., Morales, G. D. F., Galeazzi, A., Quattrociocchi, W., & Starnini, M. (2021). The echo chamber effect on social media. Proceedings of the National Academy of Sciences, 118(9).
• Ciszek, E. L. (2016). Digital activism: How social media and dissensus inform theory and practice. Public Relations Review, 42(2), 314-321.
• Çaycı, A. E. (2021). Sosyal medya platformlarının kamusal tartışmalardaki rolü: filtre balonu ve yankı odası. ASEAD 7. Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 10-12 Nisan 2021, Ankara: Astana Yayınları.
• Çilingir, A. (2017). İletişim alanında içerik analizi yöntemi kullanılarak yapılan yüksek lisans ve doktora tezleri üzerine bir inceleme. Erciyes İletişim Dergisi, 5(1), 148-160.
• Dolan, R., Conduit, J., Fahy, J., & Goodman, S. (2016). Social media engagement behaviour: a uses and gratifications perspective. Journal of strategic marketing, 24(3-4), 261-277.
• Edosomwan, S., Prakasan, S. K., Kouame, D., Watson, J., & Seymour, T. (2011). The history of social media and its impact on business. Journal of Applied Management and entrepreneurship, 16(3), 79.
• Elgueta-Ruiz, A., & Martínez-Ortiz, J. (2022). Public relations in the new millennium: Towards a synoptic view of fifteen years of research in Public Relations Review in the 21st century (2000–2014). Public Relations Review, 48(2), 102175.
• Enli, G. S., & Skogerbø, E. (2013). Personalized campaigns in party-centred politics: Twitter and Facebook as arenas for political communication. Information, communication & society, 16(5), 757-774.
• Erendağ Sümer, F. (2017). Sosyal medya kullanım pratikleri üzerine ampirik bir araştırma. Global Media Journal: Turkish Edition, 8(15).
• Erkek, S. (2016). Kamu kurumlarında sosyal medya kullanımı: sağlık bakanlığı örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (35), 141-150.
• Flaherty, T., Domegan, C., & Anand, M. (2021). The use of digital technologies in social marketing: a systematic review. Journal of Social Marketing, 11(4), 378-405.
• Gürdin, B. (2019). Sosyal medyanın hedonik tüketimi ve FoMO’nun gücü. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 54(3), 1259-1278.
• Hazar, Ç. M. (2011). Sosyal medya bağımlılığı: Bir alan çalışması. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (32), 151-175.
• Hepekiz, İ., & Gökaliler, E. (2019). Sosyal medya aracılığıyla yaratılan kişisel markalar ve benlik sunumu. Erciyes İletişim Dergisi, 6(1), 761-782.
• Hollenbaugh, E. E. (2021). Self-presentation in social media: Review and research opportunities. Review of Communication Research, 9, 80-98.
• Jin, S. A. A. (2012). The potential of social media for luxury brand management. Marketing Intelligence & Planning, 30(7), 687-699.
• Jin, Y., Liu, B. F., & Austin, L. L. (2014). Examining the role of social media in effective crisis management: The effects of crisis origin, information form, and source on publics’ crisis responses. Communication Research, 41(1), 74-94.
• Kalaman, S. (2019). Yeni medya ve dijital gözetim: Türkiye’deki sosyal medya kullanıcıları üzerine bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(2), 575-594.
• Karaboğa, M. T. (2020). Sosyal medya konulu yüksek lisans tez çalışmalarına yönelik bir içerik analizi. International Pegem Conference on Education (IPCEDU-2020) Bildiri Kitabı, 16-19 Eylül 2020, Ankara: Pegem Akademi.
• Karaduman, M., & Akbulutgiller, B. (2016). Gazetecilerin sosyal medya kullanım alışkanlıkları ve sosyal medyada etik gözetimi: Antalya ili örneği. International Journal of Social Sciences and Educational Research, 2(3), 906-25.
• Karakiza, M. (2015). The impact of social media in the public sector. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 175, 384-392.
• Kavut, S. (2018). Goffman’ın benlik sunumu kuramı bağlamında sosyal medyada kimlik inşası: Instagram üzerine bir araştırma. Nosyon: Uluslararası Toplum ve Kültür Çalışmaları Dergisi, (1), 1-12.
• Khan, G. F., Swar, B., & Lee, S. K. (2014). Social media risks and benefits: A public sector perspective. Social Science Computer Review, 32(5), 606-627.
• Khang, H., Ki, E. J., & Ye, L. (2012). Social media research in advertising, communication, marketing, and public relations, 1997–2010. Journalism & Mass Communication Quarterly, 89(2), 279-298.
• Kıran, Ö. (2021). Türkiye’de Sosyal Medya Konulu Doktora Tezlerinin İncelenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(3), 1066-1085.
• Kıran, S., Küçükbostancı, H., & Emre, İ. E. (2020). Sosyal Medya Kullanımının Kişiler Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 13(4), 435-441.
• Kumar, R. (2014). Research methodology- A step-by-step for beginners. (4. Ed.). New Delhi: Sage Publication.
• Manca, S., Bocconi, S., & Gleason, B. (2021). “Think globally, act locally”: A glocal approach to the development of social media literacy. Computers & Education, 160, 104025.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber. (Çev. S. Turan). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Ngai, E. W., Tao, S. S., & Moon, K. K. (2015). Social media research: Theories, constructs, and conceptual frameworks. International journal of information management, 35(1), 33-44.
• Örten Tuğrul, T., Doğan, E., & Çavuşoğlu, L. (2017). Pazarlama Alanındaki Sosyal Medya Konulu Bilimsel Çalışmalar Üzerine Keşifsel Bir Araştırma. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 9(2), 189-220.
• Özcan, A. (2017). Dijital Medya okuryazarlığı: Sorunlar, uygulamalar ve beklentiler. AJIT-e: Bilişim Teknolojileri Online Dergisi, 8(28), 55-66.
• Özmen, Ş. Y. (2018). Dijital şiddet, siber zorbalık ve yeni medya okuryazarlığı üzerine bir değerlendirme. Journal of International Social Research, 11(61).
• Phan, M., Thomas, R., & Heine, K. (2011). Social media and luxury brand management: The case of Burberry. Journal of Global Fashion Marketing, 2(4), 213-222.
• Roth-Cohen, O., & Avidar, R. (2022). A decade of social media in public relations research: A systematic review of published articles in 2010–2020. Public Relations Review, 48(1), 102154.
• Sağlam, Y. & Kanadlı, S. (2021). Nitel veri analizinde kodlama. (4. bs.). Ankara: Pegem Akademi.
• Schreurs, L., & Vandenbosch, L. (2021). Introducing the Social Media Literacy (SMILE) model with the case of the positivity bias on social media. Journal of Children and Media, 15(3), 320-337.
• Smith, M., Szongott, C., Henne, B., & Von Voigt, G. (2012). Big data privacy issues in public social media. 6th IEEE international conference on digital ecosystems and technologies (DEST), 18-20 June 2012, 1-6.
• Steensen, S., Grøndahl Larsen, A. M., Hågvar, Y. B., & Fonn, B. K. (2019). What does digital journalism studies look like?. Digital Journalism, 7(3), 320-342.
• Sun, Y., & Zhang, Y. (2021). A review of theories and models applied in studies of social media addiction and implications for future research. Addictive behaviors, 114, 106699.
• Şengöz, A., & Eroğlu, E. (2017). Örgütlerde sosyal medya kullanımı: sosyal medya algıları, amaçları ve kullanım alışkanlıkları. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 5(1), 503-524.
• Temel, M., Somuncu, B., & Gültekin, B. (2021). Sosyal Medya Haberciliğinde Etik: Instagram Hesapları Üzerine Bir İnceleme. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (45), 290-305.
• TÜİK (2021). Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması, 2021. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2021-37437, Erişim Tarihi: 01.06.2022.
• Türkal, İ., & Güllüpunar, H. (2017). Diyalogsal halkla ilişkiler bağlamında sosyal medya kullanımı: türkiye’de ilk 100’de yer alan şirketler üzerine bir inceleme. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 5(2), 591-618.
• Türkoğlu, H. S. (2018). Sosyal medya üzerinden mahremiyet farkındalığı ve değişimin ölçümlenmesine yönelik bir araştırma. Connectist: Istanbul University Journal of Communication Sciences, (54), 163-189.
• Uluç, G., & Yarcı, A. (2017). Sosyal medya kültürü. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (52), 88-102.
• Ürkmez, D. (2020). Dijital aktivizm olarak sosyal medyada boykot çağrıları: Watsons krizi örneği. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 106-125.
• Velasquez, A., & LaRose, R. (2015). Youth collective activism through social media: The role of collective efficacy. New Media & Society, 17(6), 899-918.
• Voramontri, D., & Klieb, L. (2019). Impact of social media on consumer behaviour. International Journal of Information and Decision Sciences, 11(3), 209-233.
• Wang, H. Y., Sigerson, L., & Cheng, C. (2019). Digital nativity and information technology addiction: Age cohort versus individual difference approaches. Computers in Human Behavior, 90, 1-9.
• Wang, Y., Cheng, Y., & Sun, J. (2021). When public relations meets social media: A systematic review of social media related public relations research from 2006 to 2020. Public Relations Review, 47(4), 102081.
• Whiting, A., & Williams, D. (2013). Why people use social media: a uses and gratifications approach. Qualitative market research: an international journal, 16(4), 362-369.
• Ye, L., & Ki, E. J. (2012). The status of online public relations research: An analysis of published articles in 1992–2009. Journal of public relations research, 24(5), 409-434.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (11. bs.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yoğurtçu, G., & Ünal, U. (2020). Türkiye’de sosyal medya alanında yapılan araştırmaların eğilimleri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (34), 352-379.
• Yüksel, Y. (2008). İçerik Çözümlemesi. https://www.academia.edu/24209083/%C4%B0%C3%87ER%C4%B0K_%C3%87%C3%96Z%C3%9CMLEMES%C4%B0
• Zengin, B., & Serdaroğlu, Y. (2020). Sosyal medya pazarlaması konusundaki lisansüstü tezlerin içerik analiziyle değerlendirilmesi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 19(4), 1562-1579.
• Zhang, Y., & Leung, L. (2015). A review of social networking service (SNS) research in communication journals from 2006 to 2011. New media & society, 17(7), 1007-1024.
• Zheng, A., Duff, B. R., Vargas, P., & Yao, M. Z. (2020). Self-presentation on social media: When self-enhancement confronts self-verification. Journal of Interactive Advertising, 20(3), 289-302.