ÇOK KANALLI TELEVİZYONA GEÇİŞ SÜRECİNDE TÜRK TELEVİZYONLARINA DAİR RETROSPEKTİF BİR ÇALIŞMA

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 2, 179 - 196, 30.11.2022

Sena Özşirin , Hakan Koluman , Pınar Aslan

https://doi.org/10.47107/inifedergi.1151035

Öz

Türkiye’de televizyon yayıncılığının gelişimi ve başarısı dikkat çekici bir olgu olarak karşımıza çıkmaktadır. Dünyada yaygınlaşmasından yaklaşık otuz yıl sonra Türkiye’de başlayan televizyon yayınları ve yayıncılığı, günümüze kadar olan süreçte büyük bir gelişim göstermiştir. Uzun süren tek kanallı yayın döneminin ardından daha fazla sayıda kanal ortaya çıkmış, nihayetinde sermayenin televizyon alanına giriş yapmasıyla özel televizyon kanalları izleyiciyle buluşmuştur. Özel televizyonculuğun ortaya çıkması ve gelişmesiyle birlikte yayıncılık mantığında başlıca değişimler yaşanmıştır ve bu değişimler günümüzde de etkisini sürdürmektedir. Bu çalışmada, Türk televizyonlarının güncel durumunu ve gelecekte yayıncılık anlayışında oluşabilecek muhtemel değişimleri anlamak amacıyla Türk televizyon tarihinde önemli bir kırılmanın yaşandığı tarihlere ait yayın akışlarından elde edilen veriler kategorisel içerik analiziyle incelenmiştir. Özel televizyonculuğun ortaya çıkışının ve gelişmesinin televizyon sektöründe yarattığı etkiyi anlayabilmek adına, Magic Box Star 1 kanalının kurulduğu 1990 yılına ait yayın akışı bilgisi çalışmanın veri setini oluşturmaktadır. Bu amaçla, bir televizyon izleme rehberi olma özelliği taşıyan TV’de 7 Gong dergisinin 23. sayısında bulunan 3-9 Haziran 1990 tarihlerine ait program örneklem olarak alınmıştır. Bu çalışma için söz konusu hafta ve sayının seçilme nedeni Star 1 kanalının yayın akışında ilk kez 6 Haziran 1990 tarihinde uydu kanalları arasında okuyucuya sunulmuş olmasıdır. TV’de 7 Gong’dan elde edilen haftalık televizyon yayınlarının verileri, Raymond Williams’ın karşılaştırmalı program inceleme yöntemi kullanılarak değerlendirilmiştir. Williams bu yöntemle televizyon program türlerini, belirlediği çeşitli başlıklar altında kategorize ederek kanal ve program sürelerine göre analiz etmiştir. Bu çalışmada, Williams’ın kategorizasyonu çerçevesinde kamu yayıncılığı ve ticari yayıncılık anlayışını benimseyen 6 farklı kanalın yayın akışı karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Bu bağlamda, Türkiye’de özel televizyonların yayıncılığa başlamasıyla beraber yayıncılık anlayışında görülen değişimlerin bir programasyon üzerinden aktarıldığı bu çalışmanın, Türkiye’deki televizyon çalışmaları tarihine dair literatüre katkı sunması hedeflenmektedir. Neticede, geçiş döneminde yayın akışına ithal içeriğin hâkim olması nedeniyle uluslararası kültürel akışın tek yönde gerçekleştiği söylenebilir. Bununla birlikte yayıncılık teknolojilerinin dönüşmesine rağmen içerik anlayışının değişmediği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Televizyon yayıncılığı, Türk televizyonları, Türkiye'de özel televizyonculuk, Tv'de 7 Gong

A Retrospective Study On Turkish Televisions In Times Of Multi Channel Broadcastıng

Öz

The development and success of television broadcasting in Turkey is a remarkable phenomenon. Television broadcasting, which started in Turkey nearly thirty years after it became widespread in the world, has shown a great development in the process until today. After a long period of single-channel broadcasting, more channels emerged, and private television channels were introduced to the audience as the capital entered. With this, there have been major changes in the broadcasting logic and it continues to be effective today. In this study, in order to understand the current situation of Turkish televisions and possible changes that may occur in the understanding of broadcasting in the future, the data obtained from the broadcast streams of the dates when a significant break in the history of Turkish television was experienced, were analyzed by categorical content analysis. In order to understand the impact of the emergence and development of private television broadcasting on the television industry, the data set of the study is the broadcast flow information of the year 1990, when the Magic Box Star 1 channel was established. For this purpose, the program of 3-9 June 1990 in the 23rd issue of 7 Gong on TV, which is a television viewing guide, was taken as a sample. The reason for choosing the aforementioned week and number for this study is that it was presented to the reader among satellite channels on 6 June 1990 for the first time in the broadcast stream of Star 1 channel. Data from weekly television broadcasts from 7 Gong on TV were evaluated using Williams' comparative program review method. With this method, Williams categorized television program types under various titles and analyzed them according to channel and program durations. In this study, broadcast streams of 6 different channels, which adopt the understanding of public broadcasting and commercial broadcasting, are handled comparatively within the framework of Williams' method. In this context, it is aimed to contribute to the literature on the history of television studies in Turkey, with this study, which conveys the changes in the broadcasting understanding with the start of broadcasting in Turkey through a programming. As a result, it can be said that the international cultural flow took place in one direction, as imported content dominated the broadcast stream during the transition period. However, despite the transformation of publishing technologies, it has been observed that the understanding of content has not changed.

Anahtar Kelimeler

Television broadcasting, Turkish television, Private television broadcasting in Turkey, Tv’de 7 Gong.

Kaynakça

• Aziz, A. (2013). Televizyon ve radyo yayıncılığı. İstanbul: Hiperlink Yayınları.
• Bignell, J. (2012). An introduction to television studies. Routledge.
• Bourdieu, P. (2000). Televizyon üzerine. (Çev. T. Ilgaz) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Duman, K. E. (2013). Türkiye ve İtalya’da özel televizyon yayıncılığının başlangıcı ve deregülasyon sürecinin karşılaştırılması. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• Fiske, J. (1987). Television culture. New York: Routledge.
• Fiske, J., ve Hartley, J. (2004). Reading television. New York: Routledge.
• Fuchs, C. (2015). Dijital emek ve karl marx. (Çev. T. E. Kalaycı ve S. Oğuz) İstanbul: NotaBene Yayınları.
• Geçer, E. (2013). Medya ve Popüler Kültür (Diziler, Televizyon ve Toplum). İstanbul: Metamorfoz Yayıncılık.
• Gray, J., & Lotz, A. D. (2019). Television studies. John Wiley & Sons.
• Güngör, N. (2016). İletişim kuramları. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Herman, E. S. ve Chomsky, N. (2017). Rızanın imalatı kitle medyasının ekonomi politiği. (Çev. E. Abadoğlu) İstanbul: BGST Yayınları.
• Horkheimer, M. ve Adorno, T. (2011). The culture ındustry: enlightenment as mass deception. I. Szeman ve T. Kaposy (Ed.), Cultural theory an anthology. Chichester: Wiley-Blacwell.
• Keane, J. (2015). Medya ve Demokrasi. (Çev. H. Şahin) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Maraşlı, M. C. (2017). Türkiye’nin ilk özel televizyon ile tanışması: magic box / star 1 kanalının yazılı basındaki yansımaları üzerine bir inceleme. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi(44), 384-403.
• McCauley, M. P., Artz, B. L., Halleck, D., & Peterson, P. E. (2016). Public broadcasting and the public interest. Routledge.
• Mee, L. ve Walker, J. (2014). Introduction: Cinema, Television and History. L. Mee ve J. Walker (Ed.), Cinema, Television and History: New Approaches. Cambridge: Cambridge Scholars Publishing.
• Meijer, I. C. (2005). Impact or content? Ratings vs quality in public broadcasting. European Journal of Communication, 20(1), 27-53.
• Miller, T. (2000). Hullo Television studies, bye bye television? Television & New Media, 1(1), 3-8. Miller, T. (2009). Television studies: The basics. Routledge.
• Nalçakan, M., Canoğlu, S. ve Özsavaş, N. (2017). Televizyon dizileri yoluyla türkiye'de iç mekan tasarımında kültürel kodların değerlendirilmesi ve değişen konut algısı. Sanat ve Tasarım Dergisi, 7(2), 68-81.
• Özçağlayan, M. (2000). Türkiye'de televizyon yayıncılığının gelişimi. Selçuk İletişim, 1(2), 41-52.
• Özçetin, B. (2018). Kitle iletişim kuramları. İstanbul: İletişim.
• Postman, N. (2018). Televizyon: öldüren eğlence. (Çev. O. Akınhay) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Raats, T., & Jensen, P. M. (2021). The role of public service media in sustaining TV drama in small markets. Television & New Media, 22(7), 835-855.
• Schiller, H. (2018). Zihin yönlendirenler. (Çev. C. Cerit) İstanbul: Pınar Yayınları.
• Turner, G. (2016). İngiliz kültürel çalışmaları. (Çev. D. Özçetin ve B. Özçetin) Ankara: Heretik Yayınları.
• Uzun, R. (2013). Medya ve propaganda modeli. E. Yüksel (Ed.), İletişim Kuramları. Ankara: Anadolu Üniversitesi.
• Ünlü, B. (2015). TRT’nin televizyon yayınlarının kamu yayıncılığı açısından değerlendirilmesi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Värk, A., & Kindsiko, E. (2019). Knowing in Journalistic Practice: Ethnography in a public broadcasting company. Journalism practice, 13(3), 298-313.
• Wasko, J. (2009). Introduction. J. Wasko ve E.R. Meehan (Ed.), A Companion to television. Chichester: Wiley Blackwell Publishing.
• Williams, R. (1990). Television: technology and cultural form (2nd Edition). E. Williams (Ed.), London: Routledge.
• Zorlu, Y. (2016). Türkiye’de Bir Popüler Kültür Aracı Olarak Televizyon. Erciyes İletişim Dergisi, 4(3).