A QUALITATIVE STUDY ON THE CHANNELS INFLUENCING PARENTS OF STUDENTS ATTENDING SPECIAL EDUCATION AND REHABILITATION CENTERS IN CHOOSING THESE INSTITUTIONS

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 2, 273 - 293, 29.11.2024

Yasemin Cıngı , Mustafa Akdağ

https://doi.org/10.47107/inifedergi.1508067

Öz

Anahtar Kelimeler

Special education, rehabilitation centers, parental preferences

ÖZEL EĞİTİM VE REHABİLİTASYON MERKEZLERİNE DEVAM EDEN ÖĞRENCİ EBEVEYNLERİNİN KURUM TERCİHLERİ ÜZERİNE NİTEL BİR ARAŞTIRMA

Öz

Öz
Özel desteğe ihtiyacı olan okul çağındaki bireylerin, genel eğitim hizmetlerinden yeterince yararlanamamalarından dolayı ilgi, istek, yeterlilik ve yeteneklerine yönelik özel eğitim hizmeti almaları gerekmektedir. Türkiye’de bu destek eğitimi, özel eğitim ve rehabilitasyon kurumları aracılığıyla sağlanmaktadır. Bu makale, çocukları özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerine devam eden velilerin bu kurumlara hangi kaynaklar aracılığıyla ulaştıklarını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Araştırma, özel gereksinimleri olan çocukların ebeveynleri ile yapılan derinlemesine mülakatlarla gerçekleştirilmiştir. Fenomenolojik araştırma deseninin benimsendiği bu çalışmada, 14 ebeveynle yapılan mülakatlarda, hangi özel eğitim ve rehabilitasyon merkezinin tercih edileceği ilk olarak çocuklarının özel gereksinimlerine yönelik tanıyı koyan doktor ve benzer problemi yaşayan sosyal çevreden öğrenildiği anlaşılmıştır. Bu kişilerin önerileri doğrultusunda kurumlara ulaşıldığı ifade edilmiştir. Ayrıca, lise ve daha yüksek eğitim seviyesine sahip olan veliler, aldıkları tavsiyelerin ardından kurumları sosyal medya hesaplarından ve web sitelerinden incelediklerini, kurum hakkında yapılan yorumların kararlarında belirleyici rol oynadığını ifade etmiştir. Bunun yanı sıra, ebeveynlerin büyük bir kısmı, kurumların fiziksel koşullarının ve sundukları ek hizmetlerin de seçim sürecinde etkili olduğunu belirtmiştir. Sonuç olarak, tüm ebeveynlerin kurumlara ulaşma sürecindeki öncelikli kaynağının tavsiye olduğu, alınan tavsiyeler neticesinde eğitim düzeyi görece daha yüksek olan ebeveynlerin sosyal medya üzerinden yaptıkları araştırmaların da önemli bir bilgi kaynağı olduğu ve karar aşamasından sonraki süreçte kurumda devamlılığı sağlayan temel faktörün, alanında uzman öğretmenler olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu araştırma, özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinin ebeveynler açısından nasıl değerlendirildiğinin ve bu değerlendirmelerin kurum tercihlerine nasıl yansıdığının anlaşılması adına önemli bir katkı sağlamaktadır. Araştırmanın bulguları, bu tür merkezlerin yönetim ve politika oluşturma süreçlerinde dikkate alınabilecek önemli veriler sunmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Özel eğitim, rehabilitasyon merkezleri, ebeveyn tercihleri.

Anahtar Kelimeler

Özel eğitim, rehabilitasyon merkezleri, ebeveyn tercihleri.

Etik Beyan

Erciyes Üniversitesi Sosyal ve Beşerî Bilimler Etik Kurulu’nun 28/02/2023 tarihli toplantısında alınan 72 sayılı karar çerçevesinde çalışma etik açıdan bir sakınca içermemektedir.

Destekleyen Kurum

Bu çalışma herhangi bir kurum veya kuruluş tarafından desteklenmemektedir.

Kaynakça

• Kaynakça Akoğlu, G. (2011). Ailelerde ilişki temelli ekip oluşturma. V. F. Howard, B. Williams, C. E. Lepper ve G. Akçamete (Ed.), Özel gereksinimi olan küçük çocuklar içinde (ss. 51-99). Nobel Yayıncılık.
• Alptekin, K. (2004). Ana hatlarıyla özel eğitim ve rehabilitasyon kurumlarında aile eğitim programının yapılandırılması. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 4(1), 47-58.
• Alsem, M. W. (2018). Family needs and the role of information in paediatric rehabilitation care. https://dspace.library.uu.nl/bitstream/handle/1874/364637/Alsem.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Ar, Ö., Şen, M. ve Melekoğlu, M. (2022). Erken çocuklukta özel eğitimde ailenin rolü. Trakya Eğitim Dergisi, 12(2), s. 637-646. https://doi.org/10.24315/tred.916749
• Ataman, A. (2003). Özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitime giriş. Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Bailey, D. and Simeonsson, R. (1998). Assessing needs of families with handicapped infants. The Journal of Special Education, 22(1), 11-127. https://doi.org/10.20489/intjecse.34518
• Burcu, E. (2013). Engelli gençlik ve sosyal riskler. Gençlik Araştırmaları Dergisi (2), 30-45.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Carpenter, B. (2003). Sustaining the family: Meeting the needs of families of children with disabilities. British Journal of Special Education, 27(3), 135-144. https://doi.org/10.1111/1467-8527.00176
• Czapanskiy, K. S. (2014). Special kids, special parents, special education. University of Michigan Journal of Law Reform. 47(3), 733-790.
• Daşbaş, S. (2013). Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde ailelere yönelik sosyal hizmet uygulaması: Bir değerlendirme araştırması. Toplum ve Sosyal Hizmet, 24(1), 101-114.
• Demirel, S. (2005). Özel eğitim ve rehabilitasyon hizmetlerinde aile eğitiminin önemi. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 5(1), 61-74.
• Fossey, E., Harvey, C., Mc Dermott, F. and Davidson, L. (2002). Understanding and evaluating qualitative research. Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 36(6), s. 717-732. https://doi.org/10.1046/j.1440-1614.2002.01100.x
• Kaner, S. (2009). Aile katılımı ve işbirliği. B. Sucuoğlu (Ed.) , Zihin engelliler ve eğitimleri içinde (ss. 352-405). Kök Yayıncılık.
• Kırcaali İftar, G. ve Batu, S. (2010). Kaynaştırma. Kök Yayıncılık.
• Lee, J. H., Kwon, W. A., Lee, J. H. and Min, D. K. (2013). An investigation of selection and transfer factors on the admission of rehabilitation hospital. Journal of the Korea Academia Industrial Cooperation Society, 14(6), 2819–2826.
• Neuman, W. L. (2017). Toplumsal araştırma yöntemleri. Yayın Odası.
• Mawene, D. and Bal, A. (2018). Factors Influencing Parents’ Selection of Schools for Children with Disabilities: A Systematic Review of the Literature. Internatıonal Journal Of Special Education.33(2), 313-329.
• Mikelić, V. M., Kosicek, T., Crnković, M. and Radanović, B. (2011). Participation of children with neurodevelopmental risk factors in the early rehabilitation program in relation to the level of parental education. Acta Clinica Croatica, 50(4), 529–537.
• Oymak, V. (1998). Zeka engelli çocukların yetiştirilmesi. SABEV.
• Pakjouei, S., Vameghi, R., Dejman, M., Vameghi, M. and Kamali, M. (2014). Satisfaction and related factors among the service users of private rehabilitation centers. Iranian Rehabilitation Journal, 12(4), 38-43.
• Sarancha, I. H., Maksymchuk, B., Kharchenko, S., Linnik, Y., Dovbnia, S. O., Pavelkiv, V., Maksymchuk, I., Shakhina, I., Saienko, V., Bashtovenko, O., Silaiev, V., Radovenchyk, A. and Zhytomyrskyi, L. (2022). The influence of parents' mutual support on the socialization of children with special needs in rehabilitation centres: Neuropsychological aspects. BRAIN. Broad Research in Artificial Intelligence and Neuroscience, 13(4), 393–411.
• Toy, A. ve Kesici, İ. (2020). Özel gereksinimli çocuğu olan annelerin eğitim ihtiyaçları. Journal of Advanced Education Studies, 2(1), 61-93.
• WHO. (2019, September 9). Disability:https:/www.who.int/europe/news-room/fact-sheets/item/disability .
• Wolf-Branigin, M., Daeschlein, M., Cardinal, B. and Twiss, M. (2000). Differing priorities of counselors and customers to a consumer choice model in rehabilitation. Journal of Rehabilitation, 66(1), 10-17.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Zagona, A.L., Miller, A. L., Kurth, J. and Love, H. R. (2019). Parent Perspectives on Special Education Services: How Do Schools Implement Team Decisions? School Community Journal. 29 (2), 105-128.