THE REFLECTİON OF BEAUTY/ATTRACTİVENESS NORMS ON FEMALE AND MALE BODİES İN THE SURVEİLLANCE SOCİETY: AN ANALYSİS THROUGH THE FİLM UGLİES

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 1, 330 - 345, 05.06.2025

Emel Erbaşlı Cankı , Tuğba İbiş

https://doi.org/10.47107/inifedergi.1609220

Öz

Modernism has introduced concepts like popular culture, consumer culture, and surveillance, reshaping individuals’ lives. In surveillance societies, perfection and beauty are often portrayed as achievable only through aesthetic procedures, while anything outside societal norms is labeled as "ugly." Physical appearance, particularly for women and men, has been prioritized over intellectual traits, with media amplifying this focus through content promoting aesthetic interventions under the theme of perfection. This study examines the reflection of beauty norms on male and female bodies in surveillance societies, using the film “Uglies” as a case study through content analysis. The findings reveal that both genders are subjected to mandatory aesthetic procedures, with female bodies facing more interventions than male bodies in alignment with societal norms. The analysis explores the relationship between individuals' perceptions of beauty, their association with aesthetic procedures, and their self-image as depicted in the film.

Anahtar Kelimeler

Women , Men , Aesthetic Concerns , Popular Culture , Surveillance Society

GÖZETİM TOPLUMUNDA GÜZELLİK/YAKIŞIKLILIK NORMLARININ KADIN VE ERKEK BEDENLERİNE YANSIMALARI: "UGLİES" FİLMİ ÜZERİNDEN İNCELEME

Öz

Modernizm ile birlikte popüler kültür, tüketim kültürü ve gözetim kavramları gibi pek çok kavram ortaya çıkmış, bireyler yaşam pratiklerini bu kavramlar üzerinden dönüştürmeye başlamışlardır. Bu kavramlar, yaşadıkları yeni toplumda her an gözetim altında olan bireylerin kusursuzluğunu ve güzelliğini sadece estetik operasyonlar sayesinde mümkün olabileceğini vurgulamış ve moda olanın dışındaki her şeyi çirkin olarak nitelendirilerek ötekileştirilmiştir. Kadın ve erkeklerin zekâlarından ziyade güzellikleri ile ön plana çıkarılması, gözetim toplumu içerisinde rolünün artması ve daha görünür olması gibi nedenlerden ötürü kusursuzluk teması altında estetik operasyonlar ile ilgili gönderilerin, medya tarafından yayınlandığı saptanmıştır. Bu doğrultuda çalışmada, gözetim toplumunda güzellik normlarının kadın ve erkek bedenlerine olan yansıması “Uglies (Çirkinler)” filmi üzerinden içerik analizi metodu ile ortaya konması hedeflenmiştir. Bireylerin güzellik/yakışıklılık olgusunu estetik ile ne ölçüde bağdaştırdığı irdelenerek kendileri için idealize ettikleri güzellik kavramına yakın olup olmadıkları incelenmiş, elde edilen sonucun bireyin kendisine olan bakışı “Uglies” filmi üzerinden tartışılmıştır. Filmde kadın ve erkek bedenlerinin çeşitli zorunlu estetik operasyonlarla değişikliğe uğratıldığı ve normlar çerçevesinde kadın bedenine erkek bedenine kıyasla daha fazla müdahale edildiği de görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Kadın , Erkek , Estetik Kaygısı , Popüler Kültür , Gözetim Toplumu

Etik Beyan

Bu çalışma, insan katılımcılardan veri toplanmadığı ve deneysel bir uygulama içermediği için etik kurul onayı gerektirmemektedir.

Destekleyen Kurum

Herhangi bir kurum/kuruluştan destek alınmamıştır.

Kaynakça

• Alanka, D. (2024). Nitel Bir Araştırma Yöntemi Olarak İçerik Analizi: Teorik Bir Çerçeve. Kronotop İletişim Dergisi, 1(1), 64-84.
• Baltacı, A. (2018). Nitel Araştırmalarda Örnekleme Yöntemleri ve Örnek Hacmi Sorunsalı Üzerine Kavramsal Bir İnceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1): 231-274.
• Barthes, R. (1996). Camera Lucida: Fotoğraf Üzerine Düşünceler (Çev. R. Akçakaya), 2. Baskı, İstanbul: Altıkırkbeş Yayın.
• Baudrillard, J. (2013). Tüketim Toplumu: Söylenceleri/Yapıları (Çev. F. K. Hazal Deliceçaylı). 6. Baskı, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z.& Raud, R. (2018). Benlik Pratikleri. (Çev. M. Ekinci), 1. Baskı, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bayhan, V. (2013). Gözetim Toplumunda Otoritenin Alâmeti Fârikası: Küresel Kapatılma. Sosyologca, 3(5): 112-128.
• Bitirim Okmeydan, S. (2017). Postmodern Kültürde Gözetim Toplumunun Dönüşümü: ‘Panoptikon’dan ‘Sinoptikon’ ve ‘Omniptikon’a. AJIT-e: Online Academic Journal of Information Technology, 8(30): 45-69. DOI: 10.5824/1309‐1581.2017.5.003x.
• Bozoğlu, T. (2018). Teknoloji, Yönetim ve Mekân: Gözetim, Denetim, Mahremiyet ve Mekânsal Yapılandırmayla Pratiklerinin Kurumsallaşması. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 3(3), 259-288. https://doi.org/10.30784/epfad.435157
• Büyükaşık, C. A. (2022). Bir Edebi Eser Uyarlaması Olarak Dorian Gray Filmi İncelemesi: Hedonizm, Ahlakdışılık, Film Dilinin Grameri ve Kurgu Yapısı. E-Journal of New Media / Yeni Medya Elektronik Dergi – eJNM, 6(1), 13-20. DOI: 10.17932/IAU.
• Çakır, H. (2020). Sosyal Medyada Bedensel Dış Görünüm Söyleminin Kadın Bedenini İnşası: Sosyolojik Bir Değerlendirme. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 3(2), 261-272. https://doi.org/10.47948/efad.791652
• D’Acunto, F. & Schnorpfeil, P. & Weber, M. (2022). Big Brother Watches You (Even When He's Dead): Surveillance and Long-run Conformity. LawFin Working Paper, 51. DOI:10.2139/ssrn.4097692
• Dikme, H., & Sucu, İ. (2021). Kullanımlar ve Doyumlar Yaklaşımı Çerçevesinde Gözetim Toplumu ve Instagram’da Gözetim: Ingrid Batıya Gidiyor Filmi Örneği̇. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(41). 33-48. https://doi.org/10.35343/kosbed.
• Doğan, T. (2010). Sosyal Görünüş Kaygısı Ölçeği’ Nin (Sgkö) Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education), 39: 151-159.
• Dolgun, U. (2004). Gözetim Toplumunun Yükselişi: Enformasyon Toplumundan Gözetim Toplumuna. Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(1)55-74.
• Emül, S. A. (2021). Hedonik Tüketim Temalı Reklam Görsellerinin Eye-Tracking ile İncelenmesi. Akademik Yaklaşım Araştırmaları, 1(1), 1-30.
• Featherstone, M. (2011). Body, Image and Affect in Consumer Culture. Body & Society, 16(1), 193-221.
• Foucault, M. (1980). Power/Knowledge: Selected Interviews and Other Writings. New York: Pantheon Books.
• Foucault, M. (1992). Hapishanenin Doğuşu (Çev. M. A. Kılıçbay). Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Foucault, M. (2007). Cinselliğin Tarihi. (Çev. Hülya Uğur Tanrıöver). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2012). İktidarın Gözü (Çev. Işık Ergüden). Üçüncü Baskı, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Giddens, A. (2010). Modernite ve Bireysel Kimlik: Geç Modern Çağda Benlik ve Toplum (Çev. Ü. Tatlıcan). İstanbul: Say Yayınları.
• Hegel, G. F. (1982). Estetik (Çev. N. Bozkurt). İstanbul: Say Yayınları.
• İsmayılov, E. K., & Sunal, G. (2012). Gözetlenen ve Gözetleyen Bir Toplumda, Beden ve Mahremiyet İlişkisi: Facebook Örneği. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (18), 21-41.
• Kavut, S. (2023). Dijital Dönüşüm Çağında Gözetimin Elektronikleşmesi: Panoptikon’dan Süperpanoptikon’a Gözetim Toplumu. Communicata, (25), 22-27. https://doi.org/10.5152/communicata.2023.23029.
• Kızılelmas, F. (2021). Spor Yapan Kadınlar Bağlamında Kadına Yüklenen Toplumsal Beden Algısının İncelenmesi: Düzce Örneği. AUNSOBED, 24(45), 417-444. https://doi.org/10.31795/baunsobed.896374
• Köse, H. (2011). Tüketim Toplumunda Bir ‘’Sosyal Beden’’ Kurgusu Olarak Kadın. Selçuk İletişim, 6(4), 76-89.
• Körlü Topan, A., Savaş S. (2022). Özel ve Kamusal Alan Ayrımı Açısından Yeni Medya’yı Bauman Üzerinden Okumak. Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi Araştırma Dergisi, 19, 70-89.
• Kuipers, G. (2022). The Expanding Beauty Regime: Or, Why Looking Good Has Become So Important. Critical Studies in Fashion & Beauty, 13(2): 207-228. https://doi.org/10.1386/csfb_00046_1
• Lury, C. (1996). Consumer Culture. New Jersey: Rutgers University Press.
• Lyon, D. (2003). Surveillance as Social Sorting: Privacy, Risk and Digital Discrimination. David Lyon (Ed.). Surveillance as social sorting: Computer codes and mobile bodies, (ss.13-30). Canada: Routledge.
• Odabaş, S. (2008). “Güzelliğin On Para Etmez Şu Estetik Cerrahlar Olmasa:” Medyada Beden Politikalarının Temsili. Kültür ve İletişim, 11 (1)(21), 53-72.
• Özsaçmacı, B., Dursun, Y., & Tolga, D. (2019). Hedonizm, Hedonik Tüketim ve Tüketimde Materyalist Eğilimler Üzerine Bir Araştırma. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 54(1), 71-88. DOI:10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.19.02.1071
• Öztürk, A. (2012). Eril Bedenselleşme: Hegemonik Erkek Bedeninin İnşası. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi 13, s. 39-53.
• Reventos, M. M. (1998). Decoding Cosmetics and Fashion Advertisements in Contemporary Women's Magazines. Cuadernos & Filología Inglesa, 7(1), 27-39.
• Staples, W. G. (1997). The Culture of Surveillance: Discipline and Social Control in the United States. New York: St Martin’s Press.
• Senemoğlu, O. (2017). Tüketim, Tüketim Toplumu ve Tüketim Kültürü: Karşılaştırmalı Bir Analiz. İnsan & İnsan, 4(12), 66-86. https://doi.org/10.29224/insanveinsan.313030 Simmel, G. (2006). Modern Kültürde Çatışma (Çev. N. K. Tanıl Bora). 4. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Slater, D. (1997). ‘’Consumer Culture And The Politics Of Need’’. A. B. Mica Nava, Blake, A., MacRury, I. & Richards, B. (Eds.), Buy This Book: Studies İn Advertising And Consumption, in (51-63). The USA: Routledge.
• Söylemez, A. (2010). Foucault’da İktidar İlişkileri̇ ve Toplumun Medyayla İlişkileri, Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Sucu, İ. (2011). Gözetim Toplumunun Karşı Ütopya Yüzü: İktidar Güçleri ve Ötekiler. Atatürk İletişim Dergisi, (2), 125 – 139.
• Şengül, F. N. (2021). 9.Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi Bildiriler Kitabı IV. B. Yuvalı, L. Karagöz, T. Eğri (Ed.). Tüketim toplumunda gençler ve hedonizm (ss.189-208), İstanbul.
• Türk, G. D., & Bayrakçı, S. (2019). Sosyal Medya ve Toplumda Değişen Estetik İşlem Yaptırma Algısı. AJIT-e: Online Academic Journal of Information Technology, 10(39), 153-180. https://doi.org/10.5824/ajit-e.2019.4.005
• Utma, S. (2023). Gözetim Kavramı ve Sosyal Medyada Gözetimin İçselleştirilmesi. International Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences, 9(61): 2276-2283. DOI:10.29228/JOSHAS.66357
• Yaktıl Oğuz, G. (2010). Güzellik Kadınlar İçin Nasıl Vaade Dönüşür: Kadın Dergilerindeki Kozmetik Reklamları Üzerine Bir İnceleme. Selçuk İletişim, 6(3), 184-195.
• Yanıklar, C. (2010). Tüketim Kültürü, Kapitalizm ve İnsan İhtiyaçları Arasındaki İlişki Üzerine Bir Tartışma. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 34(1), 25-32.
• Yavuz, V. (2021). Disiplinlerarası Yaklaşımlarla Kadın Çalışmaları. İ. E. Tarakçı (Ed.). Yeni Medya Reklamlarında Kadın. (ss.51-70), İstanbul: Efe Akademik Yayıncılık.
• Yorulmaz, M., Kurutçu Ş. (2019). Vücut Algısı ve Sosyal Görünüş Kaygısı İlişkisinin İncelenmesi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), 6(2), 195-208.
• Yüksel, R. (2022). Beden ve Estetik Üzerine; Muhafazakâr Kadının Dönüşümü. Akademik Hassasiyetler, 9(18), 155-175.