Economic Growth and The Environmental Cost of Investments in Turkey: The Impact Of Trade Openness And Foreign Capital On Ecological Footprint

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 1, 163 - 183, 30.06.2025

Atilla Ünlü

https://doi.org/10.54282/inijoss.1654115

Öz

In recent years, one of the biggest concerns of nations has been environmental sustainability and especially the negative effects of climate change on ecosystems and human life. The economic and technological transformations since the Industrial Revolution have radically changed production and consumption habits, thereby increasing the pressure on natural resources. Since the late 20th century, neoliberal policies, which have accelerated since the end of the 20th century, have brought along various debates on environmental sustainability while promoting the free market economy. Especially the environmental costs of economic growth and foreign trade policies have become an important research area in terms of ecological balance. In this study, the impact of economic growth, foreign direct investment and trade openness on ecological footprint in Turkey for the period 1990-2022 is examined. After examining the stationarity level of the variables with ADF and PP unit root tests, the cointegration relationship between them is tested with the ARDL model. In the long-run coefficient estimation analysis, DOLS, FMOLS and CCR methods were used and the causality relationship between the variables was tested by Toda-Yamamoto method. According to the results of the analysis, per capita income and trade openness have a statistically significant and positive effect on ecological footprint, whereas foreign direct investments have no significant effect on ecological footprint. This finding is expected to stem from the fact that foreign direct investments in Turkey are mostly concentrated in the service sector, which has relatively low environmental impact, environmental legislation plays a regulatory role on foreign capital flows and the volume of foreign direct investment has a relatively limited share in total economic size. According to the causality analysis results, a bidirectional relationship was found between per capita national income and trade openness and ecological footprint, while no relationship was found between foreign direct investments and ecological footprint.

Anahtar Kelimeler

Economic Growth , Ecological Footprint , Trade Openness , Foreign Direct Investment , Sustainability , Environmental Policy.

Türkiye'de Ekonomik Büyüme ve Yatırımların Çevresel Bedeli: Ticari Açıklık ve Yabancı Sermayenin Ekolojik Ayak İzi Üzerindeki Etkisi

Öz

Son yıllarda ulusların en büyük endişelerinden biri, çevresel sürdürülebilirlik ve özellikle iklim değişikliğinin ekosistemler ile insan yaşamı üzerindeki olumsuz etkileri olmuştur. Sanayi Devrimi’nden günümüze kadar yaşanan ekonomik ve teknolojik dönüşümler, üretim ve tüketim alışkanlıklarını köklü bir şekilde değiştirmiş, buna bağlı olarak doğal kaynaklar üzerindeki baskıyı artırmıştır. 20. yüzyılın sonlarından itibaren hız kazanan neoliberal politikalar ise serbest piyasa ekonomisini teşvik ederken, çevresel sürdürülebilirlik konusunda çeşitli tartışmaları da beraberinde getirmiştir. Özellikle ekonomik büyüme ve dış ticaret politikalarının çevresel maliyetleri, ekolojik denge açısından önemli bir araştırma alanı haline gelmiştir. Bu çalışmada, 1990-2022 dönemi için Türkiye’de ekonomik büyüme, doğrudan yabancı yatırımlar ve ticari açıklığın ekolojik ayak izi üzerindeki etkisi incelenmiştir. Değişkenlerin durağanlık düzeyi ADF ve PP birim kök testleriyle incelendikten sonra, aralarındaki eş bütünleşme ilişkisi ARDL modeli ile sınanmıştır. Uzun dönem katsayı tahmin analizinde DOLS, FMOLS ve CCR yöntemleri kullanılmış, değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisi ise Toda-Yamamoto yöntemiyle test edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre, kişi başına düşen milli gelir ve ticari açıklığın ekolojik ayak izi üzerinde istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif bir etki yarattığı, buna karşın doğrudan yabancı yatırımların ekolojik ayak izi üzerinde anlamlı bir etkisinin bulunmadığı tespit edilmiştir. Bu bulgunun, Türkiye'ye yönelen doğrudan yabancı yatırımların büyük ölçüde çevresel etkisi görece düşük olan hizmet sektöründe yoğunlaşmasından, çevre mevzuatının yabancı sermaye hareketleri üzerinde düzenleyici bir rol üstlenmesinden ve doğrudan yabancı yatırım hacminin toplam ekonomik büyüklük içinde nispeten sınırlı bir paya sahip olmasından kaynaklandığı öngörülmektedir. Nedensellik analizi sonuçlarına göre, kişi başına düşen milli gelir ve ticari açıklık ile ekolojik ayak izi arasında çift yönlü bir ilişki bulunurken, doğrudan yabancı yatırımlar ile ekolojik ayak izi arasında ise herhangi bir ilişki tespit edilememiştir.

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Büyüme , Ekolojik Ayak İzi , Ticari Açıklık , Doğrudan Yabancı Yatırımlar , Sürdürülebilirlik , Çevre Politikası.

Kaynakça

• Abdullahi, N. M., Ibrahim, A. A., Zhang, Q., & Huo, X. (2024). Dynamic linkages between financial development, economic growth, urbanization, trade openness, and ecological footprint: An empirical account of ECOWAS countries. Environment, Development and Sustainability, 1-28.
• Akbulut Yıldız, G., & Yıldız, B. (2022). Çevresel sürdürülebilirlik çerçevesinde ekolojik ayak izi ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye üzerine ampirik bir analiz. Sayıştay Dergisi, 33(126), 473-498. https://doi.org/10.52836/sayistay.1145290
• Akın, F., & Şen, A. (2024). Ekolojik ayak izi ile OECD ülkelerine yönelik çevresel kuznets eğrisinin araştırılması. İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 307-333
• Bakkal, H. (2022). Ekonomik büyüme, doğrudan yabancı sermaye yatırımları, finansal gelişme ve ekolojik ayak izi arasındaki ilişki: ABD ve ÇİN üzerine bir analiz. Anadolu Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(3), 366-386. https://doi.org/10.53443/anadoluibfd.1139809
• Birleşmiş Milletler. (1987). Report of the World Commission on Environment and Development: Our Common Future (A/42/427). Retrieved from https://www.un.org/en/documents/our-common-future
• Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP). (n.d.). United Nations Environment Programme. Retrieved from https://www.unep.org/
• Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC). United Nations Framework Convention on Climate Change. Retrieved from https://unfccc.int/
• Chowdhury, M. A. F., Shanto, P. A., Ahmed, A., & Rumana, R. H. (2021). Does foreign direct investments impair the ecological footprint? New evidence from the panel quantile regression. Environmental Science and Pollution Research, 28, 14372-14385.
• Damak, O. I., & Eweade, B. S. (2024). Do economic growth, the legal system, and energy consumption lessen the ecological footprint? Evidence from South Korea. Energy & Environment, 0958305X241270280.
• Erat, V., Alma Savaş, D., ve Savaş, Y. (2023). Türkiye’de Ekonomik Büyüme ve Ekolojik Ayak İzi Arasında Nedensellik İlişkisinin Analizi: Dalgacık Yöntemi Yaklaşımı. Journal of Mehmet Akif Ersoy University Economics and Administrative Sciences Faculty, 10(2), 1608-1626.
• Erdoğan, İ., Türköz, K., ve Görüş, M. Ş. (2015). Çevresel kuznets eğrisi hipotezinin Türkiye ekonomisi için geçerliliği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (44). s113-123.
• Gülmez, A., Özdilek, E., & Karakaş, D. N. (2021). Ekonomik büyüme, ticari açıklık ve enerji tüketiminin ekolojik ayak izine etkileri: G7 ülkeleri için panel eşbütünleşme analizi. Econder Uluslararası Akademik Dergi, 5(2), 329-342. https://doi.org/10.35342/econder.969114
• Hüdavendigar, M. N. (2024). Sosyal bilgiler öğretmen adayları tarafından tasarlanan değerler eğitimi temelli ekolojik ayak izi etkinliklerinin ortaokul öğrencilerinin çevresel farkındalıklarına etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC). (n.d.). Intergovernmental Panel on Climate Change. Retrieved from https://www.ipcc.ch/
• Kardaslar, A. (2022). Ekonomik büyüme, enerji tüketimi ve küreselleşme sürecinin ekolojik ayak izi üzerindeki etkisi: Türkiye örneği. Business and Economics Research Journal, 13(3), 385-401.
• Kaya, M., & Kalaycı, İ. (2021). Türkiye’de tarihsel süreçte tarım politikası ve planlama deneyimi. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2), 23-34.
• Koç, S., & Savaş, Y. (2024). Ekonomik büyüme, ticari açıklık ve ekolojik ayak izi arasındaki ilişkinin incelenmesi: Türkiye’den kanıtlar. Politik Ekonomik Kuram, 8(4), 1063-1073. https://doi.org/10.30586/pek.1496317
• Koçak, E. (2024). Yenilenebilir enerjinin ekolojik ayak izi üzerine etkisi: Türkiye örneği. Politik Ekonomik Kuram, 8(1), 256-265. https://doi.org/10.30586/pek.1411258
• Kumar Narayan, P., & Smyth, R. (2006). Higher education, real income and real investment in China: Evidence from Granger causality tests. Education Economics, 14(1), 107-125.
• Le, T. H., Chang, Y., & Park, D. (2016). Trade openness and environmental quality: International evidence. Energy Policy, 92, 45-55.
• Magazzino, C. (2024). Ecological footprint, electricity consumption, and economic growth in China: Geopolitical risk and natural resources governance. Empirical Economics, 66(1), 1-25.
• Mehmood, U. (2024). Assessing the impacts of eco-innovations, economic growth, urbanization on ecological footprints in G-11: Exploring the sustainable development policy options. Journal of the Knowledge Economy, 1-19.
• Narayan, S., & Narayan, P. K. (2005). An empirical analysis of Fiji's import demand function. Journal of Economic Studies, 32(2), 158-168.
• Karasoy, A. (2021). Küreselleşme, sanayileşme ve şehirleşmenin Türkiye’nin ekolojik ayak izine etkisinin genişletilmiş ARDL yöntemiyle incelenmesi. Hitit Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 208-231. doi: 10.17218/hititsbd.929092.
• Özbek, S. (2023). Ekonomik büyüme, küreselleşme ve ekolojik ayak izi ilişkisi: ASEAN-5 ülkeleri üzerine ekonometrik bir analiz. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 14(37), 123-138. https://doi.org/10.21076/vizyoner.1144317
• Panayotou, T. (1993). Empirical tests and policy analysis of environmental degradation at different stages of economic development.
• Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. J. (2001). Bound testing approaches to the analysis of long-run relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326. https://doi.org/10.17863/CAM.5093
• Saqib, N., Ozturk, I., Usman, M., Sharif, A., & Razzaq, A. (2023). Pollution haven or halo? How European countries leverage FDI, energy, and human capital to alleviate their ecological footprint. Gondwana Research, 116, 136-148.
• Shah, M. A. H., & Ximei, W. (2024). Innovating for sustainability: Exploring the synergy between international digital trade, appeal mechanisms, renewable energy, and economic growth on ecological footprint in BRICST economies. Environment, Development and Sustainability, 1-26.
• Solarin, S. A., & Al-Mulali, U. (2018). Influence of foreign direct investment on indicators of environmental degradation. Environmental Science and Pollution Research, 25, 24845-24859.
• Şimşek, T., & Bursalı, M. (2019). Türkiye’de ekolojik ayak izi ve biyokapasite arasındaki ilişki: Bootstrap Rolling Window Nedensellik Testi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 452-465. https://doi.org/10.21733/ibad.613865
• Türkeş, M. (2006). Küresel iklimin geleceği ve Kyoto Protokolü. Jeopolitik, 29, 99-107.
• Uzar, U. (2024). The dynamic effect of income distribution, natural resources, and freedom of press on ecological footprint: Theory and empirical evidence for emerging economies. Resources Policy, 89, 104682.
• Ülger, M., Uçar, M., Atamer, M. A., & Apaydın, Ş. (2024). Kentleşme, yenilenebilir enerji ve inovasyon ile ekonomik büyüme ve ekolojik ayak izi arasındaki nedensellik ilişkileri: Çok yüksek insani gelişme düzeyindeki ülkeler örneği. Politik Ekonomik Kuram, 8(2), 449-462. https://doi.org/10.30586/pek.1485357
• Üste, R. B. (2015). Doğanın siyaset paradigması: Yeşil siyaset. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 7(2), 38-54.
• Yıldız, G. A., & Yıldız, B. (2022). Çevresel sürdürülebilirlik çerçevesinde ekolojik ayak izi ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye üzerine ampirik bir analiz. Sayıştay Dergisi, 33(126), 473-498.
• Zeytin, M., & Kırlıoğlu, H. (2014). Çevre yönetim sistemi ve yerel yönetimler. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(2014), 240.
• Zafar, M. W., Zaidi, S. A. H., Khan, N. R., Mirza, F. M., Hou, F., & Kirmani, S. A. A. (2019). The impact of natural resources, human capital, and foreign direct investment on the ecological footprint: the case of the United States. Resources Policy, 63, 101428.
• Zhu, K., Ali, A., Zhang, T., & Zada, M. (2024). An empirical investigation of the impact of energy consumption, globalization, and natural resources on ecological footprint and economic growth: Evidence from China, Japan, South Korea, and Taiwan. Energy & Environment, 0958305X241251421