OBEZ BİREYLERDE DAVRANIŞ DEĞİŞİMİ: Transteoretik model yaklaşımı

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 1, 39 - 57, 27.05.2019

Tuğba Menekli Çiçek Fadıloğlu Fisun Şenuzun Aykar

https://doi.org/10.33715/inonusaglik.545565

Öz

    Obezite, Dünya Sağlık Örgütü tarafından
"Sağlığı bozacak ölçüde vücutta anormal veya aşırı yağ birikmesi"
olarak tanımlanmaktadır. Son yıllarda tüm dünyada obezitenin görülme sıklığı
giderek artmaktadır. Obez bireylerin genetik yapısını değiştirmek mümkün olmasa
da yeme alışkanlığı fiziksel aktivite düzeyi değiştirilerek, sağlıklı yaşam
davranışları kazandırılabilmektedir. Bireylerin sağlık davranışlarını
açıklamaya yönelik birçok model geliştirilmiştir. TM, James Prochaska ve Carlo
Diclemente (1983) tarafından geliştirilmiştir. Model, davranış değişiminin
sonuçtan çok süreç olduğunu, değişimi kolaylaştırmak için bireyin içinde
bulunduğu değişim aşamasına uygun olan girişimler kullanılması gerektiğini
savunur. TM’ye dayalı bilgilendirme ve danışmanlık programının lipid profiline,
Beslenme ve Egzersiz Değişimlerine olan etkisini değerlendirmek amacı ile
uygulamalı(bağımsız eş zamanlı uygulama-kontrol) bir çalışma olarak
yapılmıştır.

Uygulama ve kontrol grubu arasında beslenme değişim
süreçleri ölçeği, egzersiz değişim süreçleri ölçeği ve Rhode Island
Üniversitesi Değişimi değerlendirme ölçeği toplam puan ortalamalarında
istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu (p<0.05), ön izlem-son izlem
farkının uygulama grubunda istatistiksel olarak anlamlı (p<0.01), kontrol
grubunda ise anlamlı olmadığı belirlenmiştir (p>0.05).Uygulama grubu
bireylerin %26.7’sinde değişim aşamasında gerileme,%56.7’sinde değişim
aşamasında ilerleme belirlenirken, %16.6’sında aşama değişimi olmamıştır.
Kontrol grubu bireylerin %50.0’sinde değişim aşamasında gerileme, %16.7’sinde
değişim aşamasında ilerleme belirlenirken, %33.3’ünde aşama değişimi
olmamıştır.

Obez hastalara yönelik TM doğrultusunda
hazırlanmış bireysel danışmanlık hemşirelik girişimlerinin beslenme ve egzersiz
davranış değişiminin sağlanmasında etkili ve yararlı olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Teorilerüstü Model, Değişim Aşaması, Davranış Değişimi, hemşirelik

Behavior Change in Obese Individuals: Transteoretic Model Approach

Öz

To evaluate the effects of Transteoretic Model-based information and counseling program on lipid profile,
Nutrition and Exercise Changes, it was applied as an independent (independent simultaneous applicationcontrol) study.
The study was conducted at Ege University Medical Faculty Endocrinology Polyclinic between August 2011 and
September 2016. The study was conducted at the endocrinology outpatient clinic. Research sample; The study
group consisted of 30 patients and the control group consisted of 60 patients. Obesity evaluation form, Rhode
Island University Change Assessment Scale, Nutrition Change Processes Scale, Exercise Change Processes
Scale and the behavior change handbook prepared by the researchers were used. Individuals in the intervention
group underwent a change-based individual counseling initiative followed by one month, three months and six
months. Written permission was obtained from Ege University Faculty of Nursing Scientific Ethics Committee,
Ege University Faculty of Medicine Hospital and patients.
It was determined that there was no significant difference in the control group and 26.7% in the application
group, and 56.7% in the change phase. In 50.0% of the control group, the change in the stage of change and the
progress in the change phase in 16.7% of the control group, while in the 33.3% of the control group there was no
change in stage.
It was determined that individual counseling nursing interventions prepared in line with TM for obese patients
were effective and beneficial in providing nutrition and exercise behavior.

Anahtar Kelimeler

Transtheoretical Model, Change Phase

Kaynakça

• Akbulut G, Özmen M, Besler T. Çağın Hastalığı Obezite, TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi 2017; 2-15, Mart.
• Akgül A. Tıbbi Araştırmalarda İstatistiksel Analiz Teknikleri. Yükseköğretim Kurulu Matbaası, Ankara:1997;169-178, 492-586.
• Aksayan S, Bahar Z, Bayık A. Hemşirelikte Araştırma İlke, Süreç ve Yöntemleri. Hemşirelikte Araştırma ve Geliştirme Derneği, 1 Basım, Odak Ofset, İstanbul.2002;114-145.
• Anton SD, Manini TM, Milsom VA, Dubyak P, Cesari M, Cheng J. Effects of a weight loss plus exercise program on physical function in overweight, older women: a randomized controlled trial. Clinical Interventions in Aging, 2011; 6:141‐149.
• Arrebola E, Gomez‐Candela C, Fernandez‐Fernandez C, Loria V, Munoz‐Perez E, Bermejo L M. Evaluation of a lifestyle modification program for treatment of overweight and nonmorbid obesity in primary healthcare and its influence on health‐related quality of life. Nutrition in Clinical Practice, 2011;26(3):316‐21.
• Armstrong MJ, Mottershead TA,Ronksley PE, Sigal RJ. Motivational interviewing to improve weight loss in overweight and/or obese patients:a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials.Obesity Reviews, 2011; 12(9):709–723.