DUYGUSAL ZEKÂNIN PSİKOLOJİK SAĞLAMLIK ÜZERİNE ETKİSİ: ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ PERSONELİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 3, 1066 - 1083, 29.11.2021

İbrahim Türkmen Hüsamettin Yüce Doğan

https://doi.org/10.33715/inonusaglik.912296

Cited By: 2

Öz

Bu araştırma, acil sağlık hizmetlerinde çalışan personelin duygusal zekâ düzeylerinin psikolojik sağlamlık üzerine etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Nicel araştırma olarak tasarlanmış olan araştırmanın evrenini, Uşak ili acil sağlık hizmetleri istasyonunda görev yapan 169 sağlık personeli oluşturmaktadır. Veri toplama süreci 2019 yılı 21 Temmuz-16 Ağustos tarihleri arasında bir ay sürmüş ve 143 sağlık personeli araştırmaya katılmıştır. Verilerin toplanmasında tanıtıcı form, Duygusal Zekâ Ölçeği ve Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği kullanılmıştır. Verilerinin analizinde; frekans analizi, t-testi, Anova testi, korelasyon analizi ve regresyon analizi yapılmıştır. Araştırmada katılımcıların duygusal zekâ ölçeği puan ortalamalarının “yüksek”, psikolojik sağlamlık ölçeği puan ortalamalarının ise “orta” düzeyde olduğu bulunmuştur. Erkek katılımcıların psikolojik sağlamlık ölçeği puan ortalamalarının kadın katılımcılara göre daha yüksek olduğu saptanmıştır. Araştırmada, duygusal zekânın psikolojik sağlamlığı istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif yönde etkilediği tespit edilmiştir. Duygusal zekânın alt boyutlarından ruh halinin düzenlenmesi (iyimserlik), duyguların değerlendirilmesi ve duyguların kullanımının psikolojik sağlamlığı istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif yönde etkilediği görülmüştür. Psikolojik sağlamlık üzerinde en yüksek etkisi bulunan alt boyutun duyguların değerlendirilmesi olduğu tespit edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, acil sağlık hizmetleri personelinin duygusal zekâsının geliştirilmesinin psikolojik sağlamlıklarını güçlendireceği beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Acil Sağlık Hizmetleri, Acil Tıp Teknisyeni, Duygusal Zeka, Paramedik, Psikolojik Sağlamlık

The Effect of Emotional Intelligence on Resilience: A Research on Emergency Health Services Personnel

Öz

This research has been conducted to determine the effect of the emotional intelligence levels of emergency health service personnel on psychological resilience. The universe of the research, which has been designed as a quantitative research, is consisted of 169 health personnel who work in the emergency health service stations in Usak province. The data collection process lasted for one month between 21 July-16 August 2019, and 143 healthcare personnel have participated in the research. For the data collection; introductory form, Emotional Intelligence Scale, and Short Psychological Resilience Scale have been used. In the analysis of the data; frequency analysis, t-test, Anova test, correlation analysis, and regression analysis have been performed. In the research, it has been found that the emotional intelligence scale mean scores of the participants were "high" and the psychological resilience scale mean scores were "medium". Psychological resilience scale mean scores of male participants have been determined to be higher than female participants. In the research, it has been detected that emotional intelligence affects psychological resilience in a statistically significant and positive way. It has been observed that regulation of mood (optimism), evaluation of emotions and use of emotions, which are sub-dimensions of emotional intelligence, affect psychological resilience statistically and positively. It has been determined that the sub-dimension that has the highest effect on psychological resilience was the evaluation of emotions. According to the results of the research, it is expected that developing the emotional intelligence of emergency health care personnel will strengthen their psychological resilience.

Anahtar Kelimeler

Emergency Medical Services, Emergency Medical Technician, Emotional Intelligence, Paramedic, Resilience

Kaynakça

• KAYNAKLAR Ak, Ç. (2016). Ortaokul öğrencilerinin duygusal zekaları ve psikolojik sağlamlıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı Klinik Psikoloji Programı, İstanbul.
• Akkaş, İ. (2019). Cinsiyet ve toplumsal cinsiyet kavramları çerçevesinde ortaya çıkan toplumsal cinsiyet ayrımcılığı. Ekev Akademi Dergisi, ICOAEF Özel Sayısı, 97-118.
• Arrogante, O., Aparicio-Zaldivar, E. (2017). Burnout and health among critical care professionals: The mediational role of resilience. Intensive and Critical Care Nursing, 42, 110-115.
• Asi Karakaş, S., Küçükoğlu, S. (2011). Bir eğitim hastanesinde çalışan hemşirelerin duygusal zeka düzeyleri. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 14(3), 8-13.
• Asiamah, N. (2017). The nexus between health workers’ emotional intelligence and job performance: Controlling for gender, education, tenure and in-service training. Journal of Global Responsibility, 8(1), 10-33.
• Aslan, Ş., Özata, M. (2008). Duygusal zeka ve tükenmişlik arasındaki ilişkilerin araştırılması: Sağlık çalışanları örneği. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30, 77-97.
• Aslan, Ş., Yağcı Özen, M. (2021). Sağlık çalışanlarında duygusal zeka ve merhamet yorgunluğunun sosyo-demografik açıdan farklılıkları. EKEV Akademi Dergisi, 25(85), 435-452.
• Atan, M., Tekingündüz, S. (2014). Ambulans çalışanlarının (112) tükenmişlik, algılanan iş stresi ve iş tatminlerinin kişisel özelliklere göre incelenmesi. NWSA-Social Sciences, 9 (3), 54-69.
• Atkinson, P. A., Martin, C. R., Raknin, J. (2009). Resilience revisited. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 16, 137–145.
• Austin, E. J., Saklofske, D. H., Huang, S. H., McKenney, D. (2004). Measurement of trait emotional ıntelligence: testing and cross-validating a modified version of schutte et al.’s (1998) measure. Personality and Individual Differences, 36 , 555-562.
• Aydın, B. (2010). Üniversite öğrencilerinin duygusal zekâ ve umut düzeyleri ile psikolojik sağlamlıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Programı, Trabzon.
• Aydın, M., Egemberdiyeva, A. (2018). Üniversite öğrencilerinin psikolojik sağlamlık düzeylerinin incelenmesi. Türkiye Eğitim Dergisi, 3(1), 37-53.
• Azaklı, A. (2017). Liseli ergenlerde psikolojik sağlamlığın duygusal zeka ve bazı demografik değişkenler açısından incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Üsküdar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Klinik Psikoloji Anabilim Dalı, İstanbul.
• Azimi, S., Farid, A. A., Fard, M. K., Khoei, N. (2010). Emotional intelligence of dental students and patient satisfaction. European Journal of Dental Education, 14(3), 129-132.
• Balay, R., Kaya, A., Geçdoğan Yılmaz, R. (2014). Eğitim yöneticilerinin hizmetkar liderlik yeterlilikleri ile farklılıkları yönetme becerileri araındaki ilişki. Eğitim Bilimleri Araştırma Dergisi 4(1), 229-249.
• Bardoel, E. A., Pettit, T. M., De Cieri, H., McMillian, L. (2014). Employee resilience: An emerging challenge for HRM. Asia Pacific Journal of Human Resources, 52(3), 279-297.
• Bar-On, R., Tranel, D., Denburg, N. L., Bechara, A. (2003). Exploring the neurological substrate of emotional and social intelligence. Brain, 126(8), 1790-1800.
• Bonanno, G. A. (2004). Loss, trauma, and human resilience: We underestimated the human capacity to thrive after extremely aversive events? American Psychologist, 59 (1), 20-28.
• Buzzanell, P. M. (2010). Resilience: Talking, resisting, and ımagining new normalcies into being. Journal of Communication, 60 (1), 1-14.
• Büyükbayram, A., Baysan Arabacı, L., Taş, G., Varol, D. (2016). Öğrenci hemşirelerin duygusal zekâ ve sosyotropi-otonomi kişilik özellikleri ile psikolojik dayanıklılıkları arasındaki ilişki. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 1(3), 29-37.
• Carminati, L. (2021). Emotions, emotion management and emotional ıntelligence in the workplace: Healthcare professionals' experience in emotionally-charged situations. Frontiers in Sociology, 6, 640384.
• Cooper, R. K., Sawaf, A. (2000). Liderlikte duygusal zeka (EQ) 2. Basım, Çeviren: Zelal Bedriye Ayman - Banu Sancar. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Çankaya, M., Eriş, H. (2020). Hemşire ve ebelerin duygusal zeka düzeylerinin tespitine yönelik bir çalışma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(74), 656-664.
• Çelebi, İ. (2016). Çanakkale 112 acil sağlık hizmetleri istasyonlarında görev yapan sağlık çalışanlarının şiddetle karşılaşma durumu ve bu durumun tükenmişlik sendromu üzerine etkisi. Hastane Öncesi Dergisi, Cilt 1-Sayı 2, 1-13.
• Çolak Okumuş, D., Uğur, E. (2017). Hemşirelerin duygusal zeka düzeylerinin bakım davranışlarına etkisi. ACU Sağlık Bilimleri Dergisi, 2 , 104-109.
• Deniz, S., Çimen, M., Yüksel, O. (2020). Psikolojik sağlamlığın iş stresine etkisi: Hastane çalışanlarına yönelik bir araştırma. İşletme Bilimi Dergisi, 8(2), 351-370.
• Doğan, T. (2015). Kısa psikolojik sağlamlık ölçeği'nin türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenilirlik çalışması. The Journal of Happiness Well-Being, 3(1), 93-102.
• Frajo-Apor, B., Pardeller, S., Kemmler, G., Hofer, A. (2016). Emotional intelligence and resilience in mental health professionals caring for patients with serious mental illness. Psychology Health Medicine, 21(6), 755-761.
• Furnham, A. (2012). Emotional intelligence. A. Di Fabio (Ed), Emotional intelligence - new perspectives and applications (s. 3-28). Croatia : InTech Open Access Publisher.
• Gerits, L., Derksen, J. J., Verbruggen, A. B., Taylor, S. J. (2004). Emotional intelligence and adaptive success of nurses caring for people with mental retardation and severe behavior problems. Mental Retardation, 42(2), 106-121.
• Gillespie, B. M., Chaboyer, W., Wallis, M. (2009). The influence of personal characteristics on the resilience of operating room nurses: A predictor study. International Journal of Nursing Studies, 46(7), 968-976.
• Göçet, E. (2006). Üniversite öğrencilerinin duygusal zekâ düzeyleri ile stresle başaçıkma tutumları arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi) Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Sakarya.
• Hair, J. J., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E. (2014). Multivariate data analysis Seventh Edition. Harlow: Pearson Education Limited.
• Kahraman, N., Hiçdurmaz, D. (2016). Identifying emotional ıntelligence skills of Turkish clinical nurses according to sociodemographic and professional variables. Journal of Clinical Nursing, 25(7-8), 1006-1015.
• Kızıl, M., Üstünkarlı, N., Erginer, D. K., Şemin, İ. (2016). İzmir 112 ambulanslarında çalışan paramedik ve acil tıp teknisyenlerinin anksiyete düzeyleri ve iş stresörleri. Hastane Öncesi Dergisi 1(1), 43-54.
• Kuşçu Karatepe, H., Tiryaki Şen, H. (2019). Sağlık çalışanlarında psikolojik sağlamlılık düzeylerinin incelenmesi. 1. Uluslararası Sağlıkta Veri Bilimi Kongresi/2. (s. 30-36). Uluslararası Ruh Sağlığında Toplumsal Farkındalık Kongresi, İstanbul.
• Lee, J. H., Nam, S. K., Kim, A. R., Kim, B., Lee, M. Y., Lee, S. M. (2013). Resilience: A meta-analytic approach. Journal of Counseling Development, 91(3), 269-279.
• Littlejohn, P. (2012). The missing link: Using emotional intelligence to reduce workplace stress and workplace violence in our nursing and other health care professions. Journal of Professional Nursing, 28(6), 360-368.
• Masten, A. S. (2001). Masten, ordinary magic: Resilience processes in development. American Psychologist, 56(3), 227-238.
• Matheson, C., Robertson, H. D., Elliott, A. M., Iversen, L., Murchie, P. (2016). Resilience of primary healthcare professionals working in challenging environments: A focus group study. British Journal of General Practice, 66(648), 507-515.
• Mayer, J. D., Salovey, P. (1997). What is emotional intelligence? P. Salovey, D. J. Sluyter (Eds), Emotional development and emotional intelligence: Educational Implications. New York: Basic Books.
• McNulty, J. P., Mackay, S. J., Lewis, S. J., Lane, S., White, P. (2016). An ınternational study of emotional intelligence in first year radiography students: The relationship to age, gender and culture. Radiography, 22(2), 171-176.
• Murden, F., Bailey, D., Mackenzie, F., Oeppen, R. S., Brennan, P. A. (2018). The impact and effect of emotional resilience on performance: An overview for surgeons and other healthcare professionals. British Journal of Oral and Maxillofacial Surgery, 56(9), 786-790.
• Năstasă, L.-E., Fărcaş, A. D. (2015). The effect of emotional ıntelligence on burnout in healthcare professionals. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 187, 78-82.
• Nespereira-Campuzano, T., Vázquez-Campo, M. (2017). Emotional ıntelligence and stress management in nursing professionals in a hospital emergency department. Enfermería Clínica (English Edition), 27(3), 172-178..
• Nightingale, S., Spidy, H., Sheen, K., Slade, P. (2018). The impact of emotional intelligence in health care professionals on caring behaviour towards patients in clinical and long-term care settings: Findings from an integrative review. International Journal of Nursing Studies, 80, 106-117.
• Özdemir, N., Adıgüzel, V. (2021). Sağlık çalışanlarında sosyal zekâ, benlik saygısı ve psikolojik sağlamlık arasındaki ilişki ve etkileyen faktörler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 12(1), 18-28.
• Özer, E., Deniz, M. E. (2014). An ınvestigation of university students’ resilience level on the view of trait emotional EQ. Elementary Education Online, 13 (4), 1240-1248.
• Por, J., Barriball, L., Fitzpatrick, J., Roberts, J. (2011). Emotional intelligence: Its relationship to stress, coping, well-being and professional performance in nursing students. Nurse Education Today, 31(8), 855-860.
• Richardson, G. E. (2002). The metatheory of resilience and resiliency. Journal of Clinical Psychology, 58 (3), 307-321.
• Robertson, H. D., Elliott, A. M., Burton, C., Iversen, L., Murchie, P., Porteous, T., Matheson, C. (2016). Resilience of primary healthcare professionals: A systematic review. British Journal of General Practice, 66(647), 423-433.
• Salovey, P., Mayer, J. D. (1990). Emotional intelligence. Imagination, Cognition and Personality, 9 (3), 185-211.
• Schutte, N. S., Malouff, J. M., Hall, L. E., Haggerty, D. J., Cooper, J. T., Golden, C. J., Dornheim, L. (1998). development and validation of a measure of emotional intelligence. Personality and Individual Differences, 25 (2), 167-177.
• Sharma, R. R. (2008). Emotional intelligence from 17th century to 21st century: Perspectives and directions for future research. The Journal of Business Perspective, 12(1), 59-66.
• Smith, B. W., Dalen, J., Wiggins, K., Tooley, E., Christopher, P., Bernard, J. (2008). The brief resilience scale: Assessing the ability to bounce back. International Journal of Behavioral Medicine, 15(3), 194-200.
• Tabachnick, B. G., Fidell, L. (2013). Using multivariate statistics, Six ed. Boston: Pearson.
• Tiryaki Şen , H., Taşkın Yılmaz, F., Özcan, D., Bahçecik, N. (2013). Kamu hastanelerinde görev yapan başhekim ve başhemşirelerin duygusal zeka düzeyleri ile etik muhakeme yetenekleri ve etkileyen faktörler. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 10(3), 18-26.
• Tugade, M. M., Fredrickson, B. L., Barrett, L. F. (2004). Psychological resilience and positive emotional granularity: Examining the benefits of positive emotions on coping and health. Journal of Personality. 72(6), 1161-1190.
• Üzar Özçetin, Y. S., Sarıoğlu, G., Dursun, S. İ. (2019). Onkoloji hemşirelerinin psikolojik sağlamlık, tükenmişlik ve psikolojik iyi oluş düzeyleri. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 11(Suppl 1), 147-164.
• Vatandaş, C. (2011). Toplumsal cinsiyet ve cinsiyet rollerinin algılanışı. Sosyoloji Konferansları, 35, 29-56.
• Weisinger, H. (1998). İş yaşamında duygusal zekâ, 1. Baskı ,Çevirmen: Nurettin Süleymangil. İstanbul: MNS Yayınları.
• Yüksel, M., Saruhan, V., Keçeci, B. (2021). Psikolojik sağlamlığın duygusal zeka ve kişilerarası duygu düzenleme açısından incelenmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 53, 141-156.
• Zanatta, F., Maffoni, M., Giardini, A. (2020). Resilience in palliative healthcare professionals: A systematic review. Supportive Care in Cancer, 28, 971-978.
• Zautra, A. J., Hall, J. S., Murray, K. E. (2010). Resilience: A new definition of health for people and communities. J. R. Reich, A. J. Zautra, J. S. Hall (Eds), Handbook of Adult Resilience (s. 3-30). New York: The Guilford Press.