MESLEKİ BENLİK SAYGISININ İŞE GÖMÜLMÜŞLÜK ÜZERİNDEKİ ETKİSİNDE ALGILANAN ÖRGÜTSEL DESTEĞİN ARACILIK ROLÜ: ÖĞRETMENLER ÜZERİNDE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2020, Cilt: 2020 Sayı: 2, 181 - 204, 12.06.2020

Gülten Gümüştekin İskender Varol

Öz

Bu çalışmada, öğretmenlerin işe gömülmüşlük düzeylerini etkileyen faktörlerin incelenmesi amaçlanmaktadır. Literatürde işe gömülmüşlüğü etkileyen bireysel ve örgütsel öncüllerin olduğu ileri sürülmektedir. Bu bağlamda, işe gömülmüşlüğün bireysel öncülleri kapsamında mesleki benlik saygısı, örgütsel öncüller çerçevesinde ise örgütsel destek algısı ele alınmıştır. Çalışmada mesleki benlik saygısının işe gömülmüşlük üzerindeki etkisinde algılanan örgütsel desteğin aracılık rolü incelenmektedir. Araştırma amacı doğrultusunda, Çanakkale il merkezinde faaliyet gösteren 18 ilk ve orta dereceli eğitim kurumunun 201 öğretmeninden anket tekniği ile veriler elde edilmiştir. Elde edilen veriler, açıklayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri, korelasyon analizi ve hiyerarşik regresyon analizi aracılığıyla değerlendirilmiş ve anlamlı bulgulara ulaşılmıştır. Araştırma bulgularına göre; mesleki benlik saygısı öğretmenlerin işe gömülmüşlük sergileme düzeylerini pozitif yönde ve anlamlı olarak etkilediği bulgusu elde edilmiştir. Bununla birlikte algılanan örgütsel destek düzeyinin aracılık etkisi gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mesleki Benlik Saygısı, İşe Gömülmüşlük

Kaynakça

• Arıcak, T. (1999). Öğretmen Adaylarının Benlik Saygısı ve Mesleki Benlik Saygılarının Geliştirilmesine Yönelik Bir Grupla Psikolojik Danışma Uygulaması, M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi 11, 11-22.
• Armstrong-Stassen, M. and Ursel, N.D. (2009). Perceived organizational support, career satisfaction, and the retention of older workers, Journal of Occupational and Organizational Psychology, 82, 201-220.
• Bambacas Mary & Kulik, T. Carol (2013) Job embeddedness in China: how HR practices impact turnover intentions, The International Journal of Human Resource Management, 24(10),1933-1952, Doi: 10.1080/09585192.2012.725074.
• Bayani, A. A. and Baghery, H. (2018). Exploring The Influence Of Self-Efficacy, School Context And Self-Esteem On Job Burnout Of Iranian Muslim Teachers: A Path Model Approach, Journal of Religionand Health https://doi.org/10.1007/s10943-018-0703-2.
• Bergiel, E. B., Nguyen, V. Q., Clenney, B. F. ve Taylor, G. S. (2009). Human Resource Practices, Job Embeddedness and Intention to Quit, Management Research News, 32(3), 205-219.
• Benevene, P., Ittan, M. M. & Cortini, M. (2018). Self-Esteem and Happiness as Predictors of School Teachers' Health: The Mediating Role of Job Satisfaction, Frontiers in Psychology, 9,933, 1-5, doi:10.3389/fpsyg.2018.00933.
• Burton, J. P.,Holtom, B. C., Sablynski, C. J., Mitchell, T. R., ve Lee, T. W. (2010). The buffering effects of job embeddedness on negative shocks. Journal of Vocational Behavior, 76, 42-51.
• Candan, H. (2016). Türkiye’de Akademisyenlerin İşe Gömülmüşlükleri İle Performans ve Tükenmişlikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma, IOSR Journal of Business and Management, 18(3), Ver. II (Mar. 2016), 68-80.
• Cast, A.D. ve Burke, P. J. (2002). A Theory of Self-Esteem, SocialForces, March 2002, 80(3), 1041-1068.
• Chetty, P. J., Coetzze, M., & Ferreira, N. (2016). Sources of job stres and cognitive receptivity to change: the moderating role of job embeddedness, South AfricanJournal of Psychology, 46(1) 101-113.
• Crossley, C. D.,Bennett, R. J., Jex, S. M., ve Burnfield, J. L. (2007). Development of a globalmeasure of job embeddedness and integration into a traditional model of voluntary turnover. Journal of Applied Psychology, 92(4), 1031-1042.
• Çankıran, S. (2019). Özel Eğitim Alanında Çalışan Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik ve İş Doyumlarının Mesleki Benlik Saygısı ve Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Çiftçi, G.E. ve Çankaya, M. (2019). İşkoliklik ve Benlik Saygısı Arasındaki İlişkide Örgütsel Desteğin Aracılık Rolü: Sağlık Sektöründe Bir Araştırma, Akademik İncelemeler Dergisi, 14(1), 499-536.
• Eder, P. ve Eisenberger, R. (2008). Perceived Organizational Support: Reducing the Negative Influence of Coworker Withdrawal Behavior, Journal of Management, 34(1), February 2008, 55-68, DOI: 10.1177/0149206307309259.
• Eisenberger R.,Huntington R., Hutchinson S. and Sowa D. (1986). Perceived organizational support, Journal of Applied Psychology, 71(3), 500-507.
• Eisenberger, R.,Fasolo, P. & Davis-Lamastro V. (1990), Perceived Organizational Supportand Employee Diligence, Commitment and Innovation, Journal of Applied Psychology, 75, 51-59.
• Eisenberger, R., Stinglhamber, F., Vandenberghe, C. Sucharski, I., & Rhoades, L. (2002). Perceived supervisor support: contributions to perceived organizational support and employee retention. Journal of Applied Psychology, 87, 565-573.
• Giosan, C.,Brooks, C.,Holtom, B. C. and Watson, M. R.(2005). Antecedents to job embeddedness: The role of individual, organizational and market factors, Journal of Organizational Psychology, 5(4), 31-44.
• Holtom, B. C., Burton, J. P., & Crossley, C. D. (2012). How negative affectivity moderates the relationship between shocks, embeddedness and worker behaviors. Journal of Vocational Behavior, 80, 434-443.
• Holtom, B. C., Mitchell, T. R., & Lee, T. W. (2006). Increasing human and social capital by applying job embeddedness theory. Organizational Dynamics, 35, 316-331.
• Holtom, B.C. ve O’Neill, B.S. (2004). Job embeddedness: A Theoretical Foundation forDeveloping a Comprehensive Nurse Retention Plan, Journal of Nursing Administration, 34, 216-227.
• Khezerlou, E. (2017). Professional Self-Esteem as a Predictor of Teacher Burnout across Iranian and Turkish EFL Teachers. Iranian Journal of Language Teaching Research, 5(1), 113-130.
• Kanten, P., Kanten, S. ve Gürlek, M. (2015). The Effects of Organizational Structures and Learning Organization on Job Embeddedness and Individual Adaptive Performance. Procedia Economics and Finance, 23, 1358-1366.
• Kanten, P., Kanten, S. ve Dündar, G. (2016). Ücret Tatmininin ve İşin Özelliklerinin İşe Gömülmüşlük Üzerindeki Etkisinde Mutluluğun Rolü. İşletme Araştırmaları Dergisi, 18(3), 64-88.
• Lee, T.W, Mitchell, T.R, Sablynski, C.J, Burton, J.P, Holtom, B.C. (2004). Theeffects of job embeddedness on organizational citizenship, job performance, volitional absences, and voluntary turnover. Academy of Management Journal, 47(5), 711-722.
• Mitchell, T. R.,Holtom, B. C., Lee, T. W., Sablynski, C. Z. ve Erez, M. (2001). Why People Stay: Using Job Embeddedness to Predict Voluntary Turnover, Academy of Management Journal, 44(6), 1102-1121.
• Mitchell, T. R., and Lee, T. W. (2001). The unfolding model of voluntary turnover and job embeddedness: foundations for a comprehensive theory of attachment. Res. Organ. Behav. 23, 189-246.
• Murphy, W. M., Burton, J.P.,Henagan, S.C. and Briscoe, J.P. (2013). Employee Reactions to Job Insecurity in a Declining Economy: A Longitudinal Study of the Mediating Role of Job Embeddedness, Group & Organization Management 38(4), 512-537.
• Ng, T.W.H. and Feldman, D.C. (2007). Organizational Embededness and Occupational Embededness Across Career Stages, Journal of Vocational Behavior, 70, 336-351.
• Ng, T.W.H. and Feldman, D.C. (2010). The Impactof Job Embeddedness on Innovation-Related Behaviors, Human Resource Management, November–December, 49(6), 1067-1087, Doi: 10.1002/hrm.20390.
• Ng, T.W.H., Yam, K.C. and Aguinis, H. (2019). Employee perceptions of corporate social responsibility: Effects on pride, embeddedness, and turnover, Personnel Psychology, 72, 107-137.
• Oyler, J. D. (2007). Core Self-Evaluations and Job Satisfaction: The Role of Organizational and Communuity Embeddedness, Unpublished Doctoral Dissertation, Faculty of Virginia Polytechnic Institute and State University.
• Oyler, J. D. (2014). Exploring the Content and Factorial Validity of Job Embeddedness Through the Lens of a Multigroup Sample, Journal of Career Assessment, 22(1), 153-175.
• Pyszczynski, T., Greenberg, J., Solomon, S., Arndt, J. & Schimel, J. (2004). Why do people need self-esteem? A theoretical and empirical review. Psychological Bulletin, 130(3), 435-468, doi:10.1037/0033-2909.130.3.435.
• Riggle, R. J., Edmondson D. R. & Hansen, J. D. (2009). A meta-analysis of the relationship between perceived organizational support and job outcomes: 20 years of research, Journal of Business Research, 62, 1027-1030.
• Rosenberg, M., Schooler, C., Schoenbach, C. & Rosenberg, F. (1995). Global Self-Esteemand Specific Self-Esteem, American Sociological Review, 60(1), Feb.,141-156.
• Sekiguchi, T., Burton, J. P. ve Sablynski, C. J. (2008).The Role of Job Embeddedness on Employee Performance: The Interactive Effects with Leader-Member Exchange and Organizational-Based Self-Esteem, Personnel Psychology, 61, 761-792.
• Shanock, L. R. ve Eisenberger, R. (2006). When Supervisors Feel Supported: Relationships with Subordinates’ Perceived Supervisor Support, Perceived Organizational Support, and Performance, Journal of Applied Psychology, 91(3), 689-695.
• Soğukpınar, E. (2014). Rehber Öğretmenlerin Benlik Saygısı İle Mesleki Benlik Saygısı Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Saoula, O., Fareed, M. Hamid, R. A., Al-Rejal, H. M. E. A. & Ismail, S.A. (2019). The Moderating Role of Job Embeddedness on the Effect of Organisational Justiceand Organisational Learning Culture on Turnover Intention: A Conceptual Review, Humanities & Social Sciences Reviews, 7(2), 563-571, https://doi.org/10.18510/hssr.2019.7267.
• Turunç, Ö. ve Çelik, M. (2010). Çalışanların Algıladıkları Örgütsel Destek ve İş Stresinin Örgütsel Özdeşleşme ve İş Performansına Etkisi, Yönetim ve Ekonomi, 17(2), 183-206.
• Watson, J. M. (2018). Job embeddedness may hold the key to the retention of novice talent in schools. Educational Leadership Administration, Teaching and Program Development, 29(1), 26-43.