Adım Adım Doğu Türkistan Sir Marc Aurel Stein (1862-1943), Hayatı ve Eserleri

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 1, 155 - 182, 20.06.2022

Dilek Taş

https://doi.org/10.51533/insanbilimleri.1028367

Cited By: 1

Öz

Keşif seferleri, 17-20. yüzyıllarda dünyanın sömürgeleştirme üzerine kurulan yeni düzenine destek veren, veri altyapısını sağlayan, alanında uzman bir ekibin gerçekleştirdiği uzun soluklu araştırma gezileridir. Etkin güç olma yarışında önde kalmayı hedefleyen ülkelerin finansal destek sağladığı bu gezilerde, arkeolojik kazı çalışmaları, demografik incelemeler, filoloji araştırmaları, maden taramaları, fiziki harita çıkarma, su haritası oluşturma gibi farklı alanlarda eş zamanlı araştırmalar yürütülmüştür. Sir Marc Aurel Stein, 20. yüzyılın ilk yarısında Türkistan coğrafyasında gerçekleştirilen keşif seferlerinin önde gelen ismidir. 1862 yılında Budapeşte’de dünyaya gelmiş ve Avrupa’nın farklı kurumlarında eğitim görmüştür. Hindistan’da çalışmaya başlamasıyla, küçük çaplı seferlerini ortaya koymuştur. 1900-1901 yıllarında birinci keşif seferini, 1906-1908 yıllarında ikinci keşif seferini ve 1913-1916 yıllarında üçüncü büyük keşif seferini Türkistan coğrafyasında gerçekleştirmiş, çok sayıda buluntu ve yazma eseri İngiltere ve Hindistan arşivlerine taşımıştır. Bunların yanı sıra Orta Doğu coğrafyasında orta ve küçük ölçekli, karadan ve havadan keşif gezileri ortaya koymuştur. Her birinin raporlarını kitap ve makale şeklinde kaleme almıştır. Bununla birlikte çok sayıda fotoğraflarından ve detaylı günlüklerinden de araştırmaları incelenebilmektedir. Kadim Türk tarihinin izlerini sürebildiğimiz Türkistan coğrafyasından edinilen bu eserlere, günümüz Türkoloji çalışmalarında başvurulmakta, Türk tarihi ve kültürüne ışık tutmaktadır. Çalışmamızda, Stein’ın hayatı temel alınarak, seferlerine, eserlerine ve diğer çalışmalarına değinilecek, bunlardan hem kendi çağının araştırmalarında hem de kadim dönemlerin incelemelerinde nasıl faydalanılacağı hususunda değerlendirmelerde bulunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sir Marc Aurel Stein, Keşif Seferi, Ekspedisyon, Türkistan

Sir Marc Aurel Stein's Life and Bibliography (1862-1943)

Öz

Expeditions are long-term research trips during 17th -20th centuries, carried out by a team of experts in the field, providing the data infrastructure and supporting the new order of the world based on colonisation. During these trips, which were provided financial support by countries aiming to stay ahead in the race to be an effective power, simultaneous research was carried out in different areas such as archaeological excavations, demographic studies, philological studies, mineral surveys, physical mapping and water mapping. Sir Marc Aurel Stein’s expeditions were the pioneer of the travels during the first half of twentieth century on Turkestan geography. He was born in 1862, in Budapest and received a good education on different institutions of Europe. He started to work in India as an officer and also left on minor expeditions in Indian region. His first expedition was in the years 1900-1901, the second expedition was in the years 1906-1908 and the third expedition was in the years 1913-1916 on Turkestan region. He uncovered quite much findings and manuscripts and took them to the archives of England and India. In addition to these, he left on minor expeditions in the Middle East geography, by land and air. He wrote the reports of them in the form of books and articles. However his photographs and diaries present us the details of his research. These works, which were obtained from the geography of Turkestan, where we can get the knowledge about ancient Turkish history, are referenced in today’s Turcology studies and shed light on Turkish history and culture. In our study, based on Stein’s life, his expeditions, studies and other works will be mentioned, and evaluations will be made on how to benefit from them both in the research of his own age and in the investigations of ancient periods.

Anahtar Kelimeler

Sir Marc Aurel Stein, Expedition, Turkestan

Kaynakça

• Apor, Eva, “Sir Aurel Stein and His Hungarian Background” (Sir Aurel Stein Proceedings of the British Museum Study Day 23 March 2002), Helen Wang (Ed.), British Museum Occasional Paper, Number 142, 2004, ss. 1-4.
• Bozkurt, Nebi, “İpek Yolu”, İslam Ansiklopedisi, c. 22, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul 2000, ss. 369-373.
• Brysac, Shareen, “Sir Aurel Stein’s Fourth American Expedition”, (Sir Aurel Stein Proceedings of the British Museum Study Day 23 March 2002), Helen Wang (Ed.), British Museum Occasional Paper, 142, 2004.
• Diamond, Elizabeth and Rogers, T. D. “Catalogue of the Papers of Sir (Marc) Aurel Stein (1862-1943)”, British Museum Research Publications, 184, Oxford 2012.
• Erdelyi, Istvan (ed.), Sir Aurel Stein Bibliography 1885-1943, Eurolingua, Bloomington-Indiana 1999.
• Galambos; Imre, “Sir Aurel Stein’s Visit to Japan in 1930: His Diary and Notebook”, British Museum Research Publications, 184, 2012.
• Kolesnikov, Aleksandr, Rus Seyyahların Gözüyle Kâşgar XIX. Yüzyılın İkinci Yarısı – XX. Yüzyılın Başı, Rakhat
• Abdieva (Çev.), Türk Tarih Kurumu, Ankara 2010.
• Ligeti, Lajos, Bilinmeyen İç Asya, Sadettin Karatay (Çev.), Türk Tarih Kurumu Basım Evi, Ankara 1986.
• Mirsky, Jeannette, Sir Aurel Stein Archaelogical Explorer, The University of Chicago Press, Chicago and London 1977.
• Morin, Esteban, “Fraternity on the Silk Road: The Relationship of Aurel Stein and Sven Hedin”, British Museum Research Publications, 184, 2012.
• Stein, Marc Aurel, Sand-Buried Ruins of Khotan, Hurst and Blackett Limited, London 1904.
• Stein, Marc Aurel, Ruins of Desert Cathay, C. I, Macmillan and Co. Limited, London 1912.
• Stein, Marc Aurel, Serindia Detailed Report of Explorations in Central Asia and Westernmost China, Clarendon Press,mOxford 1921.
• Stein, Marc Aurel, Innermost Asia, Detailed Report of Explorations in Central Asia, Kan-Su and Eastern Iran, Clarendon Press, Oxford 1928.
• Walker, Annabel, Aurel Stein Pioneer of the Silk Road, John Murray, London 1995.
• Wang, Helen and Perkins, John, “Handbook to the Stein Collection in the UK”, British Museum Occasional Paper, 129, 2008.
• Wang, Helen and Strong, Sarah, “Sir Aurel Stein’s Medals at the Royal Geographical Society”, British Museum Research Publications, 184, 2012.
• Whitfield, Susan, Aurel Stein on the Silk Road, Serindia Publications, Chicago 2004.
• http://dsr.nii.ac.jp/index.html.en (13.11.2021)
• http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1882/ (11.11.2021)
• http://whc.unesco.org/en/list/440/ (13.11.2021)