The Power of Culture: Religious Conservatism and Cultural Sovereignty

Yıl 2024, , 11 - 28, 01.07.2024

Göksel Aymaz

https://doi.org/10.29224/insanveinsan.1459771

Öz

In this article, the issue of "cultural power", which is constantly kept on the agenda by representatives of the Justice and Development Party (AKP) at various levels, is examined. This issue expresses the AKP's desire to carry its power in the political field to the cultural field. The desire for cultural power finds its explanatory universe in the process by which the AKP, whose frame of reference is the “religious conservative”, consolidates its political position in Turkey's recent history determined by secular modernization. In the article, it is stated that the conservatism of the AKP, integrated into the capitalist world order, has led to a significant cultural habitus transformation, especially among the urban religious people, and has made daily life conservative to a certain extent, but it has not been able to achieve similar results in the part of the cultural field that emphasizes artistic production such as literature, cinema, theater and music, and that this situation It was emphasized that it made the power debate important for the opposition as well. Based on these, it is concluded that culture, which is actually the field of conflicting attitudes and values, can be an area of dialogue between religious conservatism and secular modernity.

Anahtar Kelimeler

Cultural power, religious conservatism, secular modernity, cultural conflict, cultural opposition

Kültürün İktidarı: Dindar Muhafazakârlık ve Kültürel Egemenlik

Öz

Bu makalede, Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AKP) çeşitli kademedeki temsilcileri tarafından sürekli gündemde tutulan “kültürel iktidar” meselesi incelenmektedir. Bu mesele, AKP’nin siyasal alandaki iktidarını kültürel alana taşıma arzusunu ifade etmektedir. Kültürel iktidar arzusu, açıklayıcı evrenini, referans çerçevesi “dindar muhafazakâr” olan AKP’nin Türkiye’nin laik modernleşme tarafından belirlenmiş yakın tarihinde kendi siyasi pozisyonunu sağlamlaştırma sürecinde bulmaktadır. Makalede, AKP’nin kapitalist dünya düzenine eklemlenen muhafazakârlığının özellikle kentli dindarlarda belirgin bir kültürel habitus dönüşümüne yol açtığı, belli ölçülerde gündelik yaşamı muhafazakârlaştırdığı, fakat kültürel alanın edebiyat, sinema, tiyatro, müzik gibi sanatsal üretime vurgu yapan kısmında benzer sonuçlara ulaşamadığı ve bu durumun kültürel iktidar tartışmasını muhalefet için de önemli hale getirdiği üzerinde durulmuştur. Bunlardan hareketle, gerçekte çatışan tutumların ve değerlerin alanı olan kültürün, dindar muhafazakârlık ile laik modernlik arasında bir diyalog alanı olabileceği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kültürel iktidar, dindar muhafazakârlık, laik modernlik, kültürel çatışma, kültürel muhalefet

Kaynakça

• Alkan, Akçaoğlu, A. (2018). Zarif ve dinen makbûl: Muhafazakâr üst-orta sınıf habitusu. İletişim Yayınları.
• Alatlı, A. (2019). Kültürel iktidar varsa kültürel muhalefet de vardır. Açık Medeniyet, 18, 32-35.
• Altun, F. (2018). Twitter. https://twitter.com/fahrettinaltun/status/1014916512598167555? lang=en
• Aymaz, G. (2018a). Tarih simülasyonu. Yeni e. https://yenie.net/tarih-simulasyonu/#_ftnref2
• Aymaz, G. (2018b). Cumhuriyet. https://beta-egazete.cumhuriyet.com.tr/en/catalog/4202/2018/7/8/7
• Aymaz, G. (2022). “Kültürel iktidar" diye diye. Aposta. https://aposto.com/s/kulturel-iktidar-diye-diye
• Aymaz, G. (2023). Hususi bir talih ve trajedi; Cumhuriyet Türkiye’sinde popüler kültür. Gazete Duvar. https://www.gazeteduvar.com.tr/hususi-bir-talih-ve-trajedi-cumhuriyet-turkiyesinde-populer-kultur-haber-1641369
• Bauer, T. (2019). Müphemlik kültürü ve İslâm: Farklı bir İslâm tarihi okuması. T. Bora (Çev.). İletişim Yayınları.
• Bekmen, A. (2018). Neoliberal dönemde Türkiye’de devlet ve sermaye. İçinde İ.Akça, A. Berkmen ve B. A. Özden (der.). Yeni Türkiye’ye varan yol. İletişim Yayınları. 69-102.
• Bennabi, M. (1991). Islam in history and society. Islamic Research Institute.
• Boratav, K. (2004). Tarımsal yapılar ve kapitalizm. İmge Kitabevi.
• Bourdieu, P. (1995). Pratik nedenler. H. Tufan (Çev.). Kesit Yayıncılık.
• Bourdieu, P. (2016). Sosyoloji meseleleri. F. Öztürk, A. Sümer, M. Gültekin ve B. Uçar (Çev.). Heretik Yayınları.
• Buğra, A. (2003). Devlet-piyasa karşıtlığının ötesinde. İletişim Yayınları.
• Buğra, A. (2009). Kapitalizm, yoksulluk ve Türkiye’de sosyal politika. İletişim Yayınları.
• Cleveland, W.L. (2008). Modern Ortadoğu tarihi. M. Harmancı (Çev.). Agora Kitaplığı.
• Cumhuriyet. (2015, Nisan 19). Müftü, Kuran'ı pasta yapıp yedi. https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/muftu-kurani-pasta-yapip-yedi-257605
• Cumhuriyet. (2020a, Temmuz 25). MetroPOLL: AKP seçmeninin yüzde 49.7'si İstanbul Sözleşmesi'ne 'devam' dedi. https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/metropoll-akp-secmeninin-yuzde-497si-istanbul-sozlesmesine-devam-dedi-1753932
• Cumhuriyet. (2022b, Haziran 5). Recep Tayyip Erdoğan bu kez 'camilerimiz yakıldı' dedi: 'Bunun şakası yok'. https://www.cumhuriyet.com.tr/siyaset/recep-tayyip-erdogan-bu-kez-camilerimiz-yakildi-dedi-bunun-sakasi-yok-1943705
• Çavdar, T. (1995). Türkiye’nin demokrasi tarihi 1839-1950. İmge Kitabevi.
• Çelenk, T. (2017). Türk sağının düşünce atlası. Mahfil Yayınları.
• Çiğdem, A. (2017). “Sunuş”. İçinde T. Bora ve M. Gültekingil (Der.), Modern Türkiye’de siyasi düşünce cilt 5: Muhafazakârlık (ss.13-20). İletişim Yayınları.
• Demir, M. (2018). Yönetim Kurulu Başkanı’ndan. Yeditepe Bienali. https://yeditepebienali.com/tr/2018/bienal/yonetim-kurulu-baskanindan
• DHA. (2015, Nisan 22). Üsküdar’da Kâbe maketi ile selfie. Hürriyet. https://www.hurriyet.com.tr/gundem/uskudar-da-kabe-maketi-ile-selfie-28805443
• Doğan, S. (2016). Mahalledeki AKP -Parti işleyişi, taban mobilizasyonu ve siyasal yabancılaşma. İletişim Yayınları.
• Durak, Y. (2011). Emeğin tevekkülü: Konya’da işçi işveren ilişkileri ve dindarlık. İletişim Yayınları.
• Erder, S. (2000). “Nerelisin hemşerim?”. İçinde Ç. Keyder, (Ed.), İstanbul: Küresel ile yerel arasında (ss.192-205). Metis Yayınları.
• Erdoğan, R. T. (2017). III. Milli kültür şûrası açılış konuşması. Kültür ve Turizm Bakanlığı. https://kultursurasi.ktb.gov.tr/TR-175189/sayin-cumhurbaskani-recep-tayyip-erdogan39in-acilis-kon-.html
• Erdoğan, R. T. (2018). Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülleri.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. https://www.tccb.gov.tr/cumhurbaskanligi/kultursanatodulleri/2018/
• Erdoğan, R. T. (2019). 2018 Yılı Kültür ve Turizm Bakanlığı Özel Ödülleri Töreninde Yaptıkları Konuşma. Türkiye
• Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. https://www.tccb.gov.tr/konusmalar/353/100527/2018-yili-kultur-ve-turizm-bakanligi- ozel-odulleri-toreninde-yaptiklari-konusma
• Erdoğan, R. T. (2020). Cumhurbaşkanı Erdoğan, İbn Haldun Üniversitesi Külliyesi Açılış Töreni’ne katıldı. Türkiye
• Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. https://www.tccb.gov.tr/haberler/410/122413/cumhurbaskani-erdogan-ibn-haldun-universitesi-kulliyesi-acilis-toreni-ne-katildi
• Euronews. (2017, Nisan 16). Erdoğan: Türkiye 200 yıllık yönetim sorununa son vermiştir. https://tr.euronews.com/2017/04/16/sandiklarin-cogu-acildi-evet-oylari-onde
• Gazete Duvar. (2021, 17 Nisan). Erkan Oğur'dan Kalın'la türkü açıklaması: Öylesine bir işti. https://www.gazeteduvar.com.tr/erkan-ogurdan-kalinla-turku-aciklamasi-oylesine-bir-isti-haber-1519465
• Hobsbawm, E. (1999). İmparatorluk çağı: 1875-1914. V. Aslan (Çev.). Dost Kitabevi.
• Hobsbawm, E. (2006). Devrimciler. H. P. Şenoğuz (Çev.). Agora Kitaplığı.
• Independent. (2019). Eleştirenler ve sahip çıkanlar... https://www.indyturk.com/node/9876/haber/elestirenler-ve-sahip-cikanlar-erdoganin-katildigi-konserin-ardindan-fazil-say
• Işık, O. ve Pınarcıoğlu, M.M. (2005). Nöbetleşe yoksulluk. İletişim Yayınları.
• İsen, M. (2012). Prof.Dr. Mustafa İsen'den: Muhafazakâr sanatın yapısını oluşturmalıyız. Türkiye Yazarlar Birliği. https://www.tyb.org.tr/prof-dr-mustafa-isenden-muhafazakar-sanatin-yapisini-olusturmaliyiz-6131h.htm
• Kalaycıoğlu, E. (2022). Kültürel Kimliklerin Ürettiği Ayrıklar ve Siyaset. TÜSİAD Küresel Siyaset Forumu Makale Dizisi No-3.
• Karpat, K. (2014). Türk siyasi tarihi. Timaş Yayınları.
• Keleş, R. (1996). Kentleşme politikası. İmge Kitabevi.
• Keyder, Ç. (1993). Türkiye’de devlet ve sınıflar. İletişim Yayınları.
• Kısakürek, N. F. (2008). İdeolocya örgüsü. Büyük Doğu Yayınları.
• Kongar, E. (1981). Türkiye’nin toplumsal yapısı. Remzi Kitabevi.
• Köymen, O. (2008). Kapitalizm ve köylülük. Yordam Kitap.
• Laçiner, Ö. (2018). İslâmcılık, sosyalizm ve sol. İçinde T. Bora ve M. Gültekingil (Der.), Modern Türkiye’de siyasal düşünce cilt 6: İslâmcılık (ss. 469-475). İletişim Yayınları.
• Lewis, B. (2007). İslâm’ın siyasal söylemi. Ü. Oskay (Çev.). Phoenix Yayınları.
• Mardin, Ş. (1992). Türkiye’de din ve siyaset. İletişim Yayınları.
• Mardin, Ş. (2006). Türkiye’de toplum ve siyaset. İletişim Yayınları.
• Mert, N. (2018). Türkiye İslâmcılığına tarihsel bir bakış. İçinde T. Bora ve M. Gültekingil (Der.), Modern Türkiye’de siyasal düşünce cilt 6: İslâmcılık (ss. 411-419). İletişim Yayınları.
• Mishra, P. (2018). Öfke çağı. C. C. Aydın (Çev.). Alfa Yayınları.
• Mollaer, F. (2016). Tekno muhafazakârlığın eleştirisi: Politik denemeler. İletişim Yayınları.
• Ocak, A. Y. (2003). Türkler, Türkiye ve İslâm. İletişim Yayınları.
• Özden, B.A. (2018). Refah rejiminin ve siyasetinin dönüşümü: Neoliberalizm ile popülizmin başarılı bir şekilde örtüşmesi. İçinde İ. Akça, A. Berkmen ve B. A. Özden (Der.). Yeni Türkiye’ye varan yol (ss. 219-242). İletişim Yayınları.
• Özet, İ. (2019). Fatih-Başakşehir: Muhafazakâr mahallede iktidar ve dönüşen habitus. İletişim Yayınları.
• Pala, İ. (2012). İskender Pala'dan muhafazakâr sanat manifestosu. T24. https://t24.com.tr/haber/iskender-paladan-muhafazakar-sanat-protestosu,201406
• Pappé, I. (2009). Ortadoğu’yu anlamak. G. Atmaca (Çev.). NTV Yayınları.
• Resmî Gazete. (2020). https://www.resmigazete.gov.tr/ilanlar/eskiilanlar/2020/11/20201106-4-4.pdf
• Shayegan, D. (1991). Yaralı bilinç. H. Bayrı (Çev.). Metis Yayınları.
• T24. (2021a, Ekim 9). Metropoll anketi: AKP seçmeninin yüzde 72'si, diyanetin ve din adamlarının siyasetle uğraşmalarını yanlış buluyor. https://t24.com.tr/haber/metropoll-anketi-akp-secmeninin-yuzde-72-si-diyanetin-ve-din-adamlarinin-siyasetle-ugrasmalarini-yanlis-buluyor,984405
• T24. (2021b, Ekim 16). Metropoll anketi: AKP seçmeninin yüzde 70'i, Millet İttifakı seçimi kazanırsa yaşam tarzının tehdit altında olacağını düşünüyor. https://t24.com.tr/haber/metropoll-anketi-akp-secmeninin-yuzde-70-i-millet-ittifaki-secimi-kazanirsa-yasam-tarzinin-etkilenecegini-dusunuyor,986100
• Tanpınar, A.H. (1976). 19. Asır Türk edebiyatı tarihi. Çağlayan Kitabevi.
• TEAM. (2021). Dindar seçmenler. http://www.teamarastirma.com/wp-content/uploads/2021/04/TEAMDindarSecmenler_Rapor.pdf
• Tezel, Y. S. (1986). Cumhuriyet döneminin iktisadi tarihi (1923-1950). Yurt Yayınları.
• Türel, O. (2021). Küresel İktisadi Tarihçe 1980-2009. Yordam Kitap.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. (2016). Cumhurbaşkanlığı Kültür Sanat Büyük Ödülü Sahibi Şen: “Doğru Hikâyelerin, Toplumda Sevgiyi Hâkim Kılacağına İnanıyorum”. https://www.tccb.gov.tr/haberler/410/69595/cumhurbaskanligi-kultur-sanat-buyuk-odulu-sahibi-sen-dogru-hikyelerin-toplumda-sevgiyi-hkim-kilacagina-inaniyorum
• Tütengil, C.O. (1984). Az gelişmenin sosyolojisi. Belge Yayınları.
• Uluslararası Şeffaflık Derneği. (2022). "Türkiye’de Yolsuzluk: Neden? Nasıl? Nerede?". https://seffaflik.org/wp-content/uploads/2022/04/Turkiyede-Yolsuzluk-Neden-Nasil-Nerede.pdf
• Veryansın TV. (2020, 27 Mayıs). Diyanet İşleri Başkanı Erbaş: Camileri fethedeceğiz. https://www.veryansintv.com/diyanet-isleri-baskani-erbas-camileri-fethedecegiz/
• Yankaya, D. (2014). Yeni İslami burjuvazi: Türk modeli. İletişim Yayınları.
• Yerasimos, S. (1989). Azgelişmişlik sürecinde Türkiye -cilt 3-: I. Dünya Savaşı’ndan 1971’e. Belge Yayınları.