View of Labour Movements of 1960-63 Period from Below

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 13, 253 - 263, 17.07.2017

Feyza Turgay

https://doi.org/10.29224/insanveinsan.298800

Öz

The claim that trade union rights are gained thanks to military-bureaucratic-intellectual elites instead of labour movement and trade unions after 1960 has been occupying a large place in labour relations and labour history literature. Even if the general tendency in this matter is to ignore the role of labour movement, this consideration does not seem right. The issue is worth analysing with other dimensions. Attempts to start labour struggle history in Turkey from the 1960’s mean that the rising struggles of these times were only related to the constitution and laws. Such a thought will lead to ignore all struggles happened before 1960’s on the one hand and the development process of social life with multidimensional and multidirectional perspectives on the other. This study investigates labour class union accumulation and its contribution to the process by evaluating the main labour movements in the time of recognition of trade union laws with right to strike in Turkey with 1961 constitution.

Anahtar Kelimeler

Strike right, Trade union rights, 1961 Constitution, Labour movements

1960-1963 Dönemi İşçi Eylemlerine Aşağıdan Bakmak

Öz

1960 sonrası yasalaşan sendikal hakların işçi hareketinin ve sendikaların bir katkısı olmadan, asker-bürokrat-aydın elitlerin çabalarıyla sağlandığı değerlendirmesi çalışma ilişkileri ve emek tarihi yazınında geniş bir yer tutmaktadır. Bu konudaki genel eğilim hakların oluşum sürecinde işçi hareketinin rolünü yok saymak biçiminde şekillenmiş olsa da kanımızca böyle bir değerlendirme eksik kalacaktır. Konu diğer boyutlarıyla birlikte incelemeye değerdir. Türkiye’de yaygın olarak tercih edilen, işçi sınıfı mücadelesini veya birikimini 1960’lardan başlatma eğilimi, o tarihte yükselen mücadelenin yalnızca Anayasa ve yasalarla bağlantılı olduğunu düşünmek anlamına gelir. Böyle bir düşünce 1960 öncesi birikimi yok saymaya, dahası toplumsal yaşamın çok faktörlü, çok yönlü ve çok düzeyli gelişim sürecini ihmal etmeye yol açacaktır. Bu çalışmada Türkiye’de 1961 Anayasası ile anayasal güvenceye kavuşturulan grevli toplu sözleşmeli sendikal hakların yasalaşma aşamasında (1960-1963) gerçekleşen belli başlı işçi eylemleri incelenerek, işçi sınıfının eylemlilik birikimi ve sürece olan katkıları ortaya konmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Grev Hakkı, Sendikal Haklar, 1961 Anayasası, İşçi Eylemleri

Kaynakça

• “40 Yıl Sonra Kavel’e Dönmek”. Evrensel Gazetesi. 27 Ocak 2003.
• Ahmad, Feroz. Demokrasi Sürecinde Türkiye (1945-1980). İstanbul: Hil Yayınları, 1996.
• Aydın, Zafer. “Kanunsuz” Bir Grevin Öyküsü, Kavel 1963. İstanbul: Sosyal Tarih Yayınları, 2010.
• Boran, Behice. Türkiye ve Sosyalizm Sorunları. İstanbul: Sarmal Yayınevi, 1992.
• Çelik, Aziz. Vesayetten Siyasete Türkiye’de Sendikacılık (1946-1967). İstanbul: İletişim Yayınları, 2010.
• Fişek, Kurthan. Türkiye’de Devlet-İşçi İlişkileri Açısından Devlete Karşı Grevlerin Kritik Tahlili. Ankara: Ankara Üniversitesi SBF Yayınları, 1969.
• Güzel, M. Şehmus. Türkiye’de İşçi Hareketi. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları, 2016.
• “İşçi Grev Hakkını Ciddiye Aldığını Mitingde Gösterecek”. Öncü. 21 Aralık 1961.
• “İşsizlerin Yürüyüşü”. Yön. 9 Mayıs 1962.
• “Kavel”. Kim. 8 Mart 1963.
• Koç, Yıldırım. Türkiye İşçi Sınıfı Tarihi, Osmanlı’dan 2010’a. Ankara: Epos Yayınevi, 2010.
• Koç, Yıldırım. “Saraçhane Mitingi”. Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi, c.2. İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları, 1998, 566-568.
• “Kör Bir Hükümet!”. Akis. 7 Mayıs 1962.
• Makal, Ahmet. Türkiye’de Çok Partili Dönemde Çalışma İlişkileri: 1946-1963. Ankara: İmge Kitabevi, 2002. “Miting”. Kim. 3 Ocak 1962.
• “Örnek Protesto”. Kim. 30 Kasım 1961.
• “Sendikacılar Grev ve Kollektif Akit İstedi”. Öncü. 1 Ocak 1962.
• Türk-İş. Sendikalar ve Grev Lokavt Hakları. Ankara: Türk-İş Yayınları, 1964.
• Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi, c.1. “Açların Yürüyüşü”. İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları, 1998, 2-3.
• Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi, c.2. “İzmir İşçi Yürüyüşü, 25.11.1961”. İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, 1998: 176.
• Ünsal, Artun. Türkiye İşçi Partisi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2002.