16 Nisan Referandum Sürecinde Başkanlık Sistemi Tartışmalarının Türk Basınına Yansımaları

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 14, 273 - 300, 23.10.2017

Ezgi Çakır

https://doi.org/10.29224/insanveinsan.311419

Öz

Türkiye’nin
siyasal tarihine bakıldığında Özal ile başlayan, Demirel ile devam eden
alternatif hükümet sistemi tartışmaları siyasi liderlerin yapmış olduğu
açıklamalarla medya gündeminde yerini aldığı görülmektedir. Son olarak Ak Parti
Hükümeti döneminde yoğun bir şekilde sürdürülen bu tartışmalarla birlikte 16
Nisan Referandumu’na gidilmiştir. Özellikle başkanlık sistemi gündeminin
yaratılmasında haber aktörleri olarak siyasi liderlerin oldukça büyük etkiye
sahip oldukları, bununla beraber medya kuruluşlarının haberlerinde benimsemiş
oldukları ideolojik yayın çizgisi doğrultusunda haber aktörlerine daha kısıtlı
ya da kapsamlı, olumlu ya da olumsuz yer verildiği varsayılmaktadır. Bu
kapsamda, gündem belirleme kuramı temelinde 16 Nisan referandumu öncesi, 11
Ekim 2016 -10 Aralık 2016 tarihleri arasında geçen süreçte başkanlık sistemi
tartışmalarının Sabah, Hürriyet ve Sözcü gazetelerinin vitrin sayfalarına
yansıması niceliksel ve niteliksel değerlendirmeyi barındıran içerik analiz
yöntemiyle incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

başkanlık sistemi, gündem belirleme, referandum

Reflection of the Presidential System Discussions During April 16 Referendum in Turkish Press

Öz

From historical point of view on Turkish politics, the discussions of alternative system
of government which began with Ozal and extended to Demirel’s tenure, statements made by
political leaders have taken place on Media agenda. Finally, intense discussions continued
during the period AK Party governement which led to the April 16 referendum. News actors
and Political leaders have great influence especially on the creation of the presidential system
agenda, as it is assumed that news actors are more restricted or comprehensive, positive or
negative in the direction of the ideological publication line they have adopted in news covered
by media organizations. In this context, based on Agenda-setting theory, period before the April
16 referendum and between October 11, 2016 and December 10, 2016, on media coverage
of the presidential system discussions will be examined by content analysis method which
includes qualitative and quantitative evaluation on the first pages of Sabah, Hürriyet and Sözcü
newspapers. 

Anahtar Kelimeler

Presidential system, Agenda setting, Referendum

Kaynakça

• Akgün, Mert Hüseyin. “Başkanlıktan Cumhurbaşkanlığı Sistemine: 2012 ve 2016 Ak Parti Anayasa Önerileri, https://setav.org/assets/uploads/2017/01/Perspektif163.pdf (2017 Ocak): 1-6. (erişim 10.05.2017).
• Alver, Füsun, “Basında Siyasal Liderlerin ve Köşe Yazarlarının Sosyal Haklara İlişkin İletilerinin Analizi”, http://www.sosyalhaklar.net/2011/bildiri/alver.pdf (2011): 289-338, (erişim 10.05.2017).
• Duman, Selçuk. Türkiye İçin Başkanlık Sistemi Değerlendirmeleri, Yeni Türkiye Dergisi, 2013.
• Gönenç, Levent. Türkiye’de Hükümet Sistemi Değişikliği Tartışmaları Olanaklar ve Olasılıklar Üzerine Bir Çalışma Notu. Haz., Teoman Ergül. Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları, 2005.
• Gönenç, Levent. Türkiye’de Hükümet Sistemi Tartışmalarına Kısa Bir Bakış ve Mevcut Hükümet Sisteminin Niteliği. Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı, 2011.
• Hans, Mathias Kepplinger. Medya Etki Araştırmaları. Çev., Murat S. Çebi, Ankara: Alternatif Yayınları, 2003.
• Kurban, Samed. “Başkanlık Sisteminden Beklentiler ve Türkiye”, Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi, 2014.
• Küçükoba, Gamze. “Başkanlık Sistemi ve Türkiye’ye Uygunluğu Sorunsalı”, Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi, 2014.
• Oder, Bertil Emrah. Türkiye’de Başkanlık ve Yarı Başkanlık Rejimi Tartışmaları: 1991- 2005 Yılları Arasında Basına Yansıyan Öneri ve Tepkilerden Kesitler. Haz,. Teoman Ergül. Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları, 2005.
• Onar, Erdal.Türkiye’nin Başkanlık ya da Yarı Başkanlık Sistemine Geçmesi Düşünülmeli mi?. Haz,. Teoman Ergül. Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları, 2005.
• Basın açıklaması. “Yeni Yıl Mesajı”. Erişim 10 Mayıs, 2017. https://www.tccb.gov.tr/basin-aciklamalari-ahmet-necdet-sezer/1720/6491/yeni-yil-mesaji.html
• TBMM. “10.5.2007 Tarihli ve 5660 Sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ve Anayasanın 89 uncu ve 104 üncü Maddeleri Gereğince Cumhurbaşkanınca Bir Daha Görüşülmek Üzere Geri Gönderme Tezkeresi ile Anayasa Komisyonu Raporu (1/1368)”. Erişim 10 Mayıs, 2017. https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem22/yil01/ss1433m.htm
• Terkan, Banu. Gündem Belirleme Medya ve Siyasal Gündem Üzerine Bir Çalışma, Konya: Tablet Kitapevi, 2005.
• Tosun, Gülgün ve Tosun, Tanju. Türkiye’nin Siyasal İstikrar Arayışı Başkanlık ve Yarı Başkanlık Sistemleri, İstanbul: Alfa Yayınları, 1999.
• Yazıcı, Serap. Başkanlık ve Yarı-Başkanlık Sistemleri Türkiye İçin Bir Değerlendirme, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversiteleri Yayınları, 2013.
• Yılmaz, Sait. Başkanlık Sistemi; ABD, Türkiye’ye Örnek Olabilir mi?, Yeni Türkiye Dergisi, 2013.
• Yüksel, Erkan. Medyanın Gündem Belirleme Gücü, Konya: Çizgi Kitapevi Yayınları, 2001.