Temsilde Adalet ve Yönetimde İstikrar İlkeleri Çerçevesinde Türkiye’de Ülke Seçim Barajı Uygulaması

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 18, 341 - 358, 10.10.2018

Batuhan Ustabulut

https://doi.org/10.29224/insanveinsan.424338

Cited By: 4

Öz

1982 Anayasası’nın 67. maddesine göre seçim kanunlarının “temsilde adalet” ve “yönetimde istikrar” ilkelerini bağdaştıracak şekilde düzenlenmesi gerekmektedir. Bu iki ilke ters yönde işlemektedir. Bu nedenle seçim sistemleri bu ilkelerden birisini öncelemekte, diğer ilkeden ise taviz vermektedir. Bu çalışmada öncelikle ülke seçim barajı uygulaması ile hangi amaçlara ulaşılmak istendiği, bu amaçların hangi ölçüde gerçekleştiği üzerinde durulmuş ve temsilde adalet ve yönetimde istikrar ilkeleri incelenmiştir. Sonrasında 2017 referandumu ile kabul edilen anayasa değişikliğinin seçim sisteminin bu iki işlevine nasıl etki edeceği ve %10’luk seçim barajının temsilde adaletin sağlanmasına katkı sağlayıp sağlamayacağı sorusuna cevap aranmıştır. Ayrıca çalışma kapsamında 24 Haziran 2018 seçimleri öncesinde kabul edilen seçim ittifaklarının seçim barajı üzerinde nasıl bir etki doğurduğu incelenmiştir. Çalışmada seçim barajı ile ulaşılmak istenen amaçlara büyük ölçüde ulaşılamadığı, temsil adaletinin sağlanamamasının seçmenlerin iradesinin yasama faaliyetlerine yansıması bakımından olumsuz etkileri olduğu ve seçim ittifaklarının ülke seçim barajını fiilen ortadan kaldırma potansiyeline sahip olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Seçim sistemleri, Temsilde adalet, Yönetimde istikrar, Seçim barajı

Electoral Threshold Implementation in Turkey within the Framework of Two Principles: Justice in Representation and Stability in Governing

Öz

According to Article 67 of the 1982 Constitution, the election laws must be regulated in a manner that accommodates the principles of justice in representation and stability in administration. These principles work in the opposite direction. Therefore, electoral systems have preferred one of these two principles while the other compromises from the first. First of all, goals of election threshold implementation and to what extent these goals are achieved will be dwelled on this article. Then the constitutional amendment in the referendum held on 2017 how would affect these two functions, and whether the 10% electoral threshold would contribute to ensuring justice in representation are evaluated. It also examines the election alliances, which were adopted before the 24 June 2018 elections, how had an impact on the election threshold. It is concluded that the goals wanted with the election threshold are not fulfilled to a great extent and that the lack of the representation justice has negative effects on the voting activities of the voters and the election alliances have the potential to lift the election threshold.

Anahtar Kelimeler

Electoral systems, Justice in representation, Stability in administration, Election threshold

Kaynakça

• Anayasa Mahkemesi, 18 Kasım 1995 tarih ve E. 1995/54, K. 1995/59 sayılı Karar, RG, 21 Kasım 1995, Sayı 22470.
• Bağce, H. Emre. “Türkiye’de Siyasi Partiler ve Seçimler: 1946-2015”. Edip Asaf Bekaroğlu (der.). Türkiye’de Siyasi Partiler ve Seçim Kampanyaları: Araftaki Seçim - 7 Haziran 2015. İstanbul: Vadi Yayınları, 2015.
• Bahçeci, Barış. “1982 Anayasası Döneminde Çoğulcu Demokrasi Açısından Milletvekili Seçimi Hukukunda Karşılaşılan Sorunlar”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 54 (2005): 365-396.
• Bulut, Nihat. “Temsilde Adalet - Yönetimde İstikrar İkilemi Bağlamında 12 Haziran 2011 Seçimleri”. Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 14/III-IV (2010): 1-18.
• Danışma Meclisi Tutanak Dergisi. C.1. 23.10.1981 tarihli oturum.
• Danışma Meclisi Tutanak Dergisi. C.17. 25.4.1983 tarihli oturum.
• Gözler, Kemal. Anayasa Hukukunun Genel Teorisi. Cilt 1. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım, 2011.
• Gürsel, Seyfettin. “Türkiye İçin Yeni Seçim Sistemi Önerisi”, Rapor, İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi, Ocak 2013.
• Kesgin, Bedrettin. Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi, İstanbul: Açılım Yayınları, 2014.
• Oder, Burak. “1983’ten Bu Yana Seçim Sisteminde Yaşanan Değişiklikler ve 24 Aralık 1995 Seçimi Sonuçlarının Çeşitli Varsayımlarla Değerlendirilmesi”. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası. 55/IV (1997): 85-107.
• Özbudun, Ergun. “Seçim Sistemleri ve Türkiye”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 44/I (1995): s. 521-539.
• Özbudun, Ergun. Türk Anayasa Hukuku. 15. bs. Ankara: Yetkin Yayınları, 2014.
• Sabuncu, Yavuz. “Seçim Barajları ve Siyasal Sonuçları”. Anayasa Yargısı Dergisi. 23 (2006): 191-197.
• Seçim Sistemi ve Siyasî Partiler Araştırması, Cilt II, Ana Rapor. TÜSİAD. İstanbul: 2001.
• Tahmazoğlu Üzeltürk, Sultan. “Türk Anayasa Mahkemesi Kararlarında Seçim Sistemleri”. Anayasa Yargısı Dergisi. 23 (2006): 237-278.
• Tanör, Bülent ve Necmi Yüzbaşıoğlu. 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, 16. bs. İstanbul: Beta Yayınları, 2016.
• TBMM Anayasa Komisyonu Raporu. Çevrimiçi: https://anayasa.tbmm.gov.tr/docs/1982/1982-19/19-sirasayisi.pdf, 29 Eylül 2017.
• Teziç, Erdoğan. Anayasa Hukuku. 20. bs. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım, 2016.
• Türk, Hikmet Sami. “Seçim, Seçim Sistemleri ve Anayasal Tercih”. Anayasa Yargısı Dergisi, 23 (2006): 75-113.
• Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı. “Faaliyette Olan Siyasi Partiler”. Çevrimiçi: http://www.yargitaycb.gov.tr/sayfa/faaliyette-olan-siyasi-partiler/documents/Spartiler12092017.pdf, 17 Eylül 2017.
• Yüzbaşıoğlu, Necmi. “Türkiye’de Uygulanan Seçim Sistemleri ve Bunlara İlişkin Anayasa Mahkemesi Kararlarına Göre Nasıl Bir Seçim Sistemi”. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası. 55/I-II (1995-1996): 103-150.