Sosyal Bilimsel Bir Disiplin Olma Sürecinde İletişim Bilimleri ve Felsefe İlişkisi

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 18, 278 - 298, 10.10.2018

Göksel Aymaz

https://doi.org/10.29224/insanveinsan.425377

Cited By: 1

Öz

Sosyal bilimler içinde kendini özgün bir disiplin olarak
geliştirme yönünde ilerleyen iletişim bilimleri, felsefe ile henüz doğru bir
ilişki kuramamıştır. Fakat bu sorun, sosyal bilimlerde “olgu”nun tanımlanmasına
ilişkin epistemolojik güçlükten gelen genel bir sorundur. Sosyal bilimlerdeki
“pozitivist”, konvansiyonalist” ve “realist” epistemolojilere karşılık gelen
“izleyici araştırmaları”, “söylem analizi” ve “eleştirel yaklaşım” gelenekleri,
iletişim araştırmalarının felsefeyle ilişkisindeki farklı perspektifleri ifade
eder. Makalemizde, kitle iletişim teorisinin bıraktığı mirasın, iletişim
bilimcilere iletişim pratiği üzerine “karmaşık perspektifler” sunmakta olduğu
ortaya konulmaktadır. Bu çeşitlilik içerisinde, kendini özgün bir disiplin
olarak konumlandırma arzusundaki iletişim bilimlerinin onu felsefeyle yakın
ilişkiye sokacak perspektifi benimsemek durumunda olduğu öne sürülmektedir.
Bunun dayanağı olarak, sosyal bilimlerin kökensel olarak bir “sosyal olgu”
bilimi değil, “sosyal oluş” bilimi olduğu gerçeğinden hareketle, olguların
alanı olan iletişim biliminin ilkelerin alanı olan felsefe ile her zaman yakın
ilişki içinde olması gerektiği söylenmektedir. Bu bağlamda, “realist”
epistemoloji ve “eleştirel yaklaşım” önerilmektedir. 

Anahtar Kelimeler

İletişim bilimleri, Felsefe, Sosyal bilimler, Olgu, Epistemoloji.

The Relation Between Communication Sciences and Philosophy in Social Sciences in the Process of Becoming a Discipline

Öz

Communication sciences proceeding as a distinctive
discipline within the scope of social sciences was not able to establish a
proper relationship with philosophy. However, this problem stems from the
epistemological difficulty of defining “phenomenon” in social sciences.
“Audience research”, “discourse analysis” and “critical approach” traditions
corresponding to “positivist”, “conventionalist” and “realist” epistemologies
in social sciences, express various perspectives in the relation between
communication sciences and philosophy. Our article renders the idea that the
inheritance of mass communication theory presents communication scientists with
“complicated perspectives” on communication practices. Within this variety, it
is asserted that communication sciences aspiring to position itself as a
distinctive discipline is supposed to adopt a perspective making it establish a
closer relationship with philosophy. Based on the fact that social sciences are
not a science of “social facts” but of “social phenomenon”, it is asserted that
communication sciences, being a scope of the phenomenon should always be in a
close relationship with philosophy, being a scope of tenets. In this context,
“realist epistemology” and “critical approach” are suggested.

 



Anahtar Kelimeler

Communication sciences, Philosophy, Social sciences, Phenomenon, Epistemology

Kaynakça

• Adorno, Theodor. Otoritaryen Kişilik Üstüne. Çev. Doğan Şahiner. İstanbul: Say Yayınları, 2011.
• Anderson, Perry. Batı’da Sol Düşünce. Çev. Bülent Aksoy. İstanbul: Birikim Yayınları, 1982.
• Barbier, Frédéric ve Catherine Bertho Lavenir. Diderot’dan İnternete Medya Tarihi. Çev. Kerem Eksen. İstanbul: OkuyanUs Yayınları, 2001.
• Bauman, Zygmunt. Modernlik ve Müphemlik. Çev. İsmail Türkmen. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2003.
• Bloch, Ernst. Rönesans Felsefesi. Çev. Hüsen Portakal. İstanbul: Cem Yayınevi, 2002.
• Bloch, Ernst. Umut İlkesi. Cilt 1. Çev. Tanıl Bora. İstanbul: İletişim Yayınları, 2007.
• Bottomore, Tom. “Marxizm ve Sosyoloji”. Bottomore, Tom ve Robert Nisbet (der.), Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi. Çev. Mete Tunçay ve Aydın Uğur. İstanbul: Verso Yayınları, 1990: 134-164.
• Bottomore, Tom ve Maximilien Rubel. Marx’ın Sosyolojisi. Çev. Zuhal Bilgin. İstanbul: Çiviyazıları Yayınları, 2006.
• Bottomore, Tom ve Robert Nisbet. “Yapısalcılık”. Bottomore, Tom ve Robert Nisbet (der.), Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi. Çev. Mete Tunçay ve Aydın Uğur. Ankara: Verso Yayınları, 1990: 572-612.
• Bourdieu, Pierre. Toplumbilim Sorunları. Çev. Işık Ergüden. İstanbul: Kesit Yayınları, 1997.
• Briggs, Asa ve Peter Burke. Medyanın Toplumsal Tarihi. Çev. İbrahim Şener. İstanbul: İzdüşüm Yayınları, 2004.
• Callinicos, Alex. Toplum Kuramı. Çev. Yasemin Tezgiden, İstanbul: İletişim Yayınları, 2004.
• Cangızbay, Kadir (der). Gurvitch: Sosyoloji ve Felsefe. Ankara: Ütopya Yayınları, 1999.
• Castells, Manuel. Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür Cilt 1: Ağ Toplumunun Yükselişi. Çev. Ebru Kılıç. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2005.
• Chaffe, Steven H. ve Charles R. Berger. “İletişim Bilimci Ne Yapar?”. Erol Mutlu (der. ve çev.). Kitle İletişim Kuramları. Ankara: Ütopya Yayınları, 2005: 42-74.
• Duverger, Maurice. Sosyal Bilimlere Giriş. Çev. Ünsal Oskay. İstanbul: Bilgi Yayınevi, 1999.
• Eagleton, Terry. Postmodernizmin Yanılsamaları. Çev. Mehmet Küçük. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1999.
• Eagleton, Terry. Kuramdan Sonra. Çev. Uygar Abacı. İstanbul: Literatür Yayınları, 2004.
• Engels, Friedrich. Anti-Dühring. Çev. Kenan Somer. Ankara: Sol Yayınları, 1977.
• Freund, Julien. “Max Weber Zamanında Alman Sosyolojisi”. Bottomore, Tom ve Robert Nisbet (der.). Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi. Çev. Mete Tunçay ve Aydın Uğur. Ankara: Verso Yayınları, 1990: 165-198.
• Gerbner, George. “Kitle İletişim Araçları ve İletişim Kuramı”. Erol Mutlu (der. ve çev.). Kitle İletişim Kuramları. Ankara: Ütopya Yayınları, 2005: 75-100.
• Giddens, Anthony. Siyaset, Sosyoloji ve Toplumsal Teori. Çev. Tuncay Birkan. İstanbul: Metis Yayınları, 2000.
• Hardt, Hanno. “Eleştirelin Geri Dönüşü ve Radikal Muhalefetin Meydan Okuyuşu: Eleştirel Teori, Kültürel Çalışmalar ve Amerikan Kitle İletişim Araştırması”. Küçük, Mehmet (der. ve çev.). Medya, İktidar, İdeoloji. Ankara: Ark Yayınevi, 1994: 1-55.
• Hobsbawm, Eric J. İmparatorluk Çağı 1875-1914. Çev. Vedat Aslan. Ankara: Dost Kitabevi, 1999.
• Jameson, Fredrick. Modernizm İdeolojisi. Çev. Kemal Atakay, Tuncay Birkan. İstanbul: Metis Yayınları, 2008.
• Jeanneney, Jean-Noel. Başlangıcından Günümüze Medya Tarihi. Çev. Esra Atuk. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2009.
• Keat, Russel ve John Urry. Bilim Olarak Sosyal Teori. Çev. Nilgün Çelebi. Ankara: İmge Kitabevi, 2001.
• Lang, Kurt. “İletişim Araştırmaları: Kökenleri ve Gelişmesi”. Erol Mutlu (der. ve çev.). Kitle İletişim Kuramları. Ankara: Ütopya Yayınları, 2005: 27-41.
• Maigret, Éric. Medya ve İletişim Sosyolojisi. Çev. Halime Yücel. İstanbul: İletişim Yayınları, 2011.
• Marx, Karl. “Mutlak Eleştirel Eleştiri”. Marx, Karl ve Friedrich Engels. Kutsal Aile. Çev. Kenan Somer. Ankara: Sol Yayınları, 2003: 110-191.
• Mattelart, Armand ve Michèle Mattelart. İletişim Kuramları Tarihi. Çev. Merih Zıllıoğlu. İstanbul: İletişim Yayınları, 2006.
• Mills, C. Wright. Marksistler. Çev. T. Hasan. İstanbul: Ağaoğlu Yayınları, 1966.
• Mills, C. Wright. Toplumbilimsel Düşün. Çev. Ünsal Oskay. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1979.
• Murdock, Graham. “İletişim, Modernlik ve İnsan Bilimleri”. Küçük, Mehmet (der. ve çev.). Medya, İktidar, İdeoloji. Ankara: Ark Yayınevi, 1994: 365-381.
• Oskay, Ünsal. 19. Yüzyıldan Günümüze Kitle İletişiminin Kültürel İşlevleri. İstanbul: Der Yayınları, 1993.
• Poloma, Margaret M. Çağdaş Sosyoloji Kuramları. Çev. Hayriye Erbaş. Ankara: Eos Yayınevi, 2007.
• Rosenau, Pauline Marie. Post-Modernizm ve Toplum Bilimleri. Çev. Tuncay Birkan. Ankara: Ark Yayınları, 1998.
• Stevenson, Nick. Medya Kültürleri: Sosyal Teori ve Kitle İletişimi. Çev. Göze Orhon, Barış Engin Aksoy. Ankara: Ütopya Yayınları, 2008.
• Thompson, John B. Medya ve Modernite. Çev. Serdar Öztürk. İstanbul: Kırmızı Yayınları, 2008.
• Turner, Stephen P. (der.). Sosyal Teori ve Sosyoloji: Klâsikler ve Ötesi. Çev. Ümit Tatlıcan. İstanbul: Küre Yayınları, 2008.
• Wallerstein, Immanuel. Bildiğimiz Dünyanın Sonu. Çev. Tuncay Birkan. İstanbul: Metis Yayınları, 2000.
• Winch, Peter. Sosyal Bilim Düşüncesi ve Felsefe. Çev. Ömer Demir. Ankara: Vadi Yayınları, 2007.
• Wood, Ellen Meiksins. “Postmodern Gündem Nedir?” Wood, Ellen Meiksins ve John Bellamy Foster (der.). Marksizm ve Postmodern Gündem. Çev. Ahmet Fethi. Ankara: Ütopya Yayınları, 2001: 7-26.