Bireylerin E-Sağlık Okuryazarlığı ve Siberkondri Düzeylerinin İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 24, 84 - 96, 17.04.2020

Serkan Deniz

https://doi.org/10.29224/insanveinsan.674726

Cited By: 24

Öz

İnternetten sağlıkla ilgili bilgilere hızlı ve kolay bir şekilde ulaşabilmek mümkün hale
gelmiştir. Bu durum e-sağlık okuryazarlığı ve siberkondri kavramlarını günümüzde önemli
hale getirmiştir. Bu çalışma ile bireylerin e-sağlık okuryazarlığı ve siberkondri düzeylerinin
demografik özelliklere göre farklılık gösterip göstermediğinin; ayrıca e-sağlık okuryazarlığı ile
siberkondri düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, Aralık 2019-
Ocak 2020 aylarında İstanbul’da gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonucunda katılımcıların
yaşına, eğitim durumuna, medeni durumuna ve çalışma durumuna göre e-sağlık okuryazarlık
düzeylerinin istatistiksel olarak farklılık göstermediği; ancak katılımcıların cinsiyetine göre
e-sağlık okuryazarlık düzeylerinin istatistiksel olarak farklılık gösterdiği belirlenmiştir.
Katılımcıların cinsiyetine, yaşına, medeni durumuna ve çalışma durumuna göre siberkondri
düzeylerinin istatistiksel olarak farklılık göstermediği; ancak katılımcıların eğitim durumuna
göre siberkondri düzeylerinin istatistiksel olarak farklılık gösterdiği belirlenmiştir. E-sağlık
okuryazarlığı ile siberkondri düzeyleri arasında pozitif yönlü ve düşük düzeyde bir ilişki olduğu
belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

E-Sağlık Okuryazarlığı, Siberkondri, İnternet, Sağlık

A Study on the e-Health Literacy and Cyberchondria Levels of Individuals

Öz

Accessing health related information rapidly and easily from the Internet has become
possible. Because of this, the concepts of e-health literacy and cyberchondria have become
important nowadays. This study aims to assess whether e-health literacy and cyberchondria
levels of individuals display a difference according to demographic features or not, and to
determine the correlation between e-health literacy and cyberchondria levels. The research was
realized in Istanbul between the months of December 2019 – January 2020. The result of the
study demonstrated that the e-health literacy levels of participants did not vary statistically
according to their age, educational status, marital status or their employment status, however
it was found that e-health literacy levels of participants varied statistically according to gender.
It was demonstrated that the cyberchondria levels of participants did not vary statistically
according to the gender, age, marital status and employment status of the participants, but that
they varied statistically according to the participants’ educational status. A positive and lowlevel
correlation was found between e-health literacy and cyberchondria.

Anahtar Kelimeler

e-Health Literacy, Cyberchondria, Internet, Health

Kaynakça

• Akbolat, Mahmut, Gülcan Kahraman, Gülsün Erigüç, Hakan Sağlam. “Sağlık Okuryazarlığı Hasta-Hekim İlişkisini Etkiler mi?: Sakarya İlinde Bir Araştırma”. TAF Preventive Medicine Bulletin. 15:4 (2016): 354-362.
• Altındiş, Selma. Mustafa Baran İnci, Ferhat Gürkan Aslan, Mustafa Altındiş. “Üniversite Çalışanlarında Siberkondria Düzeyleri ve İlişkili Faktörlerin İncelenmesi”. Sakarya Tıp Dergisi. 8:2 (2018):359-370.
• Altınışık, Derya. “İnternet Çağının Hastalığı:SİBERKONDRİ”. Erişim 10 Ocak, 2020, https://www.bilimvetekno.com/internet-caginin-hastaligi-siberkondri/
• Andrus, Miranda R. ve Mary T. Roth. "Health Literacy: A Review". Pharmacotherapy: The Journal of Human Pharmacology and Drug Therapy. 22:3 (2002): 282-302.
• Batıgün, Ayşegül Durak, Nağme Gör, Burcu Kömürcü ve İpek Şenkal Ertürk. “Siberkondriya Ölçeği (SİBKÖ): Geliştirme, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Dusunen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences. 31:2 (2018):148-162.
• Can, Abdullah Buğra, Ebru Sönmez, Ferhad Özer, Gözde Ayva, Halit Bacı vd. “Sağlık Arama Davranışı Olarak İnternet Kullanımını İnceleyen Bir Araştırma”. Cumhuriyet Tıp Dergisi. 36:4 (2014): 486-494.
• Coşkun, Sabahat ve Hatice Bebiş. “Adolesanlarda E-Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği: Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Gülhane Tıp Dergisi. 57 (2015): 378-384.
• Elciyar, Kemal ve Deniz Taşçı. "Siberkondri Ciddiyet Ölçeği’nin Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Öğrencilerine Uygulanması". Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi. 2:4 (2017): 231-244.
• Ergün, Sibel, Hale Kızıl Sürücüler, Reyhan Işık. “Ergenlerde e-Sağlık Okuryazarlığı ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları: Balıkesir Örneği”. JAREN. 5:3 (2019):194-203.
• Ertaş, Handan, Ramazan Kıraç, Rahime Nur Demir. “Dijital Okuryazarlık ve E-Sağlık Okuryazarlığı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi” 3.Uluslararası 13.Ulusal Sağlık ve Hastane İdaresi Kongresi Bildiri Kitabı, Sakarya Üniversitesi, Sakarya, Ekim 10-13, 2019.
• Frisch, Anne-Linda, Luca Camerini, Nicola Diviani ve Peter J. Schulz. "Defining and Measuring Health Literacy: How Can We Profit from Other Literacy Domains?". Health Promotion International. 27:1 (2011):117-126.
• Gençer, Ali Görkem, Mehmet Emrah Karadere, Burak Okumuş ve Çiçek Hocaoğlu. "DSM-5'e Giremeyen Tanılar (Kompulsif Satın Alma, Misophonia, Facebook Kıskançlığı, Pagofaji, Siberkondria, İnternet Bağımlılığı)". Türkiye Klinikleri Psikiyatri-Özel Konular. DSM-5'in Yeni Tanıları Özel Sayısı (2018): 87-96.
• Güven, Durdane Yılmaz, Hülya Bulut ve Sercan Öztürk. "Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Sağlık Okuryazarlığı Düzeylerinin İncelenmesi". Journal of History Culture and Art Research. 7:2 (2018): 400-409.
• Ilgaz, Ayşegül ve Sebahat Gözüm. "Tamamlayıcı Sağlık Yaklaşımlarının Güvenilir Kullanımı için Sağlık Okuryazarlığının Önemi". Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi. 9:2 (2016): 67-77.
• İbrahimoğlu, Özlem, Hülya Saray Kılıç ve Sevinç Mersin. “Fabrika Çalışanlarının Sağlık Okuryazarlığı Düzeyleri ve Etkileyen Faktörler: Bilecik İli Örneği”. Sağlık ve Toplum. 3 (2019): 26-32.
• Manganello, Jennifer A. "Health Literacy and Adolescents: A Framework and Agenda for Future Research". Health Education Research. 23:5 (2008): 840-847.
• McElroy, Eoin ve Mark Shevlin. "The Development and Initial Validation of the Cyberchondria Severity Scale (CSS)". Journal of Anxiety Disorders. 28:2 (2014): 259-265.
• McMullan, Ryan D., David Berle, Sandra Arnáez ve Vladan Starcevic. "The Relationships between Health Anxiety, Online Health Information Seeking, and Cyberchondria: Systematic Review and Meta-Analysis". Journal of Affective Disorders. 245 (2019): 270-278.
• Norman, Cameron D. ve Harvey A. Skinner. "eHealth Literacy: Essential Skills for Consumer Health in a Networked World". Journal of Medical Internet Research. 8:2:e9 (2006): 1-11.
• Norman, Cameron D. ve Harvey A Skinner. “eHEALS: The eHealth Literacy Scale”. Journal of Medical Internet Research. 8:4:e27 (2006): 1-7.
• Nutbeam, Don. Health Promotion Glossary. Geneva: World Health Organization, 1998.
• Schwartzberg, Joanne G., Allison Cowett, Jonathan VanGeest ve Michael S. Wolf. "Communication Techniques for Patients with Low Health Literacy: A Survey of Physicians, Nurses, and Pharmacists". American Journal of Health Behavior. 31:1 (2007): S96-S104.
• Starcevic, Vladan. "Cyberchondria: Challenges of Problematic Online Searches for Health-Related Information". Psychotherapy and Psychosomatics. 86:3 (2017): 129-133.
• Starcevic, Vladan ve David Berle. "Cyberchondria: Towards A Better Understanding of Excessive Health-Related Internet Use". Expert Review of Neurotherapeutics. 13:2 (2013): 205-213.
• T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Sağlığın Teşviki ve Geliştirilmesi Sözlüğü. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 2011.
• Tiritoğlu, Sena. “Diyetisyene Başvuran Bireylerin Beslenme ve Diyet Hakkındaki Düşünceleri ile Siberkondri İlişkisi”. Yüksek Lisans Tezi, T.C. Okan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2019.
• TÜİK. Erişim 9 Ocak, 2020. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1028
• Utma, Seçil. "Sağlık Okuryazarlığı Kavramı ve Sağlık Haberlerini Doğru Okumak". IBAD Sosyal Bilimler Dergisi. 5 (2019):223-231.
• Uzun, Süleyman Utku. “Pamukkale Üniversitesi Çalışanlarında Siberkondri Düzeyi ve Etkileyen Etmenler”. Uzmanlık Tezi, T.C. Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı, 2016.
• Yılmaz, Medine ve Zeliha Tiraki. "Sağlık Okuryazarlığı Nedir? Nasıl Ölçülür?". Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi. 9:4 (2016): 142-147.
• Zarcadoolas, Christina, Andrew Pleasant ve David S. Greer. "Understanding Health Literacy: An Expanded Model". Health Promotion International. 20:2 (2005): 195-203.