Üretüketici Emeğin Metalaşması: Twitter Örneğinde Eleştirel Ekonomi Politik Bir Çözümleme

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 26, 65 - 92, 28.10.2020

Erdal Dağtaş , Cemgazi Yoldaş

https://doi.org/10.29224/insanveinsan.784571

Cited By: 1

Öz

Sosyal paylaşım sitesi Twitter’da çevrimiçi etkinliklerde bulunan kullanıcıların metalaşma süreçlerini ve sömürülme biçimlerini ele alan bu çalışma, eleştirel ekonomi politik yaklaşım üzerine yükselmektedir. Son yıllarda iletişim teknolojilerinde yaşanan gelişmelerle birlikte sosyal medyanın yükselişinin, kapitalist üretim tarzı içinde değerlendirilmesinin sunulduğu bu çalışmada, Twitter’da yer alan üretim ve değişim ilişkileri incelenmiştir. Twitter’da egemen olan kapitalist ilişki, süreç ve biçimler belirlenen tematik kategoriler altında değerlendirilirken; bu kategorilerde yapılan saptamalar Twitter kullanıcıları arasından amaçlı örneklem tekniğiyle oluşturulan 10 katılımcının bulunduğu örnek araştırma grubuyla yapılan yarı yapılandırılmış derinlemesine görüşmelerin değerlendirilmesiyle elde edilmiştir. Twitter’ın katılımcılar tarafından içinde üretim ve değişim ilişkilerinin gerçekleştiği bir dijital mekân ve bu ilişkilerin gerçekleşmesine olanak sağlayan bir araç olarak görüldüğü sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Twitter, Üretüketici emeği, İzleyici metası, Metalaşma süreçleri, İlkel birikim

Critical Political Economy Analysis of the Commodifacation of Prosumer Labor in the Case of Twitter

Öz

Dealing with the commodification processes and exploitation of users who participate in online activities on the social networking site Twitter, this study is based on the critical political economy approach. In this study, in which the rise of social media along with the recent developments in communication technologies was evaluated within the capitalist modes of production and style, the production and consumption relations observed in Twitter were examined. The capitalist relations, processes and forms dominating Twitter have evaluated under the thematic categories of analysis; the determinations made in these categories were obtained from semi-structured in-depth interviews conducted with the chosen research group of 10 participants, by intended sampling technique among Twitter users. It is concluded that Twitter is seen by the participants as a digital space in which production and exchange relations take place and a tool that enables these relations to be actualised.

Anahtar Kelimeler

Twitter, Prosumer labor, Audience commodity, Commodification processes, Primitive accumulation

Kaynakça

• Aydoğan, Aylin. “Enformasyon ve İletişim Hizmetleri: Kamusal Faydayı Yeniden Düşünmek”. İletişim Ağlarında Yeni Hizmetler. Der., Funda Başaran ve Haluk Geray. Ankara: Ütopya Yayınları, 2016: 8-18.
• Boratav, Korkut. Emperyalizm, Sosyalizm ve Türkiye. İstanbul: Yordam Kitap, 2017.
• Dağtaş, Erdal ve Mehmet Emir Yıldız. “Türkiye’de ‘İzleyicinin Metalaşması’: Televizyon Dizilerinin Sosyal Reyting Ölçümlerinin Eleştirel Ekonomi Politik Çözümlemesi. Global Media Journal TR Edition. 5/10 (2015): 120-142.
• Eaton, John. Ekonomi Politik-Marksist Bir El Kitabı. Çev., Şiar Yalçın. Ankara: Bilim ve Sosyalizm Yayınları, 1978.
• Fine, Ben ve Alfredo Saad-Filho. Marx’ın Kapital’i. Çev., Nail Satlıgan. İstanbul: Yordam Kitap, 2012.
• Foley, Duncan Karl. Kapital’i Anlamak: Marx’ın İktisat Teorisi. Çev., Hakan Öngel. Ankara: Arkadaş Yayınevi, 2010.
• Fuchs, Christian. Dijital Emek ve Karl Marx. Çev., Tahir Emre Kalaycı ve Senem Oğuz. İstanbul: NotaBene Yayınları, 2015.
• Fuchs, Christian. Sosyal Medya: Eleştirel Bir Giriş. Çev., İlker Kalaycı ve Diyar Saraçoğlu. İstanbul: NotaBene Yayınları, 2018.
• Geray, Haluk. “Birikim Düzenleri, Yeniden Yapılanma ve Küreselleşme”. İletişim Ağlarının Ekonomisi. Der., Funda Başaran ve Haluk Geray. Ankara: Ütopya Yayınevi, 2016: 42-65.
• Geray, Haluk. “Geleneksel Medyada Reklamcılık”. İletişim Ağlarının Ekonomisi. Der., Funda Başaran ve Haluk Geray. Ankara: Ütopya Yayınevi, 2016: 151-168.
• Gimenez, Martha E. “Özkaynak Kullanımı: Şirketler Bizi Nasıl Ücret Ödemeden Çalıştırıyor?”. Çağdaş Marksizm Seçkisi. Çev., Şükrü Alpagut. Der., Bertell Ollman ve Kevin B. Anderson. İstanbul: Yordam Kitap, 2018: 187-192.
• Göztepe, Özay. İlkel Birikim ve Acele Kamulaştırma. İstanbul: NotaBene Yayınları, 2018.
• Harvey, David. Marx’ın Kapitali İçin Klavuz. Çev., Bülent O. Doğan. İstanbul: Metis Yayınları, 2015.
• Heinrich, Michael. Kapital’e Giriş. Çev., Koray R. Yılmaz. İstanbul: Yordam Kitap, 2017.
• Kaya, Ahmet Raşit. “Türkiye Siyasal Yaşamında 1980’ler Sonrası Gelişmeler ve Medya”. Türkiye’de Kitle İletişimi: Dün, Bugün, Yarın. Der., Korkmaz Alemdar. Ankara: Gazeteciler Cemiyeti Yayınları, 2009: 233-247.
• Kaya, Ahmet Raşit. İktidar Yumağı. Ankara: İmge Kitapevi Yayınları, 2016.
• Kıyan, Zafer. Metalaştırma ve Direnç: Kapitalizmde Kültürün İkili Üretim Yapısı. Ankara: NotaBene Yayınları, 2016.
• Luxemburg, Rosa. Sermaye Birikiminin Tarihsel Koşulları. Çev., Neyyir Kalaycıoğlu. İstanbul: Kaynak Yayınları, 1984.
• Luxemburg, Rosa. Sermaye Birikimi. Çev., Tayfun Ertan. İstanbul: Alan Yayıncılık, 1986.
• Marx, Karl. Kapital. Cilt 1. Çev., Mehmet Selik ve Nail Satılgan. İstanbul: Yordam Kitap, 2016.
• Marx, Karl ve Friedrich Engels. Alman İdeolojisi. Çev., Tonguç Ok ve Olcay Geridönmez. İstanbul: Evrensel Basım Yayın, 2013.
• Nikitin, Petr Ivanovich. Ekonomi Politik. Çev., Hamdi Konur. Ankara: Sol Yayınları, 2002.
• Prodnik, Jernej. “Sürüp Giden Metalaşma Süreçleri Üzerine Bir Not: İzleyici Metasından Toplumsal Fabrikaya”. Marx Geri Döndü: Medya, Meta ve Sermaye Birikimi. Der., Vincent Mosco-Christian Fuchs. Çev., Zafer Kıyan. Türkçe Yay. Der., Funda Başaran. Ankara: NotaBene Yayınevi, 2014: 301-366.
• Smythe, Dallas Walker. “Batı Marksizminin Kör Noktası”. Kitle İletişiminin Ekonomi Politiği. Der., Levent Yaylagül. Ankara: Dalbaz Yayıncılık, 2006: 127-172.
• Twitter Investor Relations, 2019.
• Wittel, Andreas. “Sayısal Marx: Dağıtık Medyanın Ekonomi Politiğine Doğru”. Marx Geri Döndü: Medya, Meta ve Sermaye Birikimi. Der., Vincent Mosco-Christian Fuchs. Çev., Özgün Dinçer. Türkçe Yay. Der., Funda Başaran. Ankara: NotaBene Yayınları, 2014: 389-433.
• Zengin, Dilara. “Twitter ilk kez bir çeyrekte 1 milyar dolar gelir elde etti”. Anadolu Ajansı sitesi. 06.02.2020. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/twitter-ilk-kez-bir-ceyrekte-1-milyar-dolar-gelir-elde-etti/1726669. (erişim 17.04.2020).